Ba’zan filmni tomosha qilayotganda undagi voqealar ilgari qayerdadir sodir bo‘lgandek tuyuladi. Shunday bo‘lishi ham ehtimoldan xoli emas. Ko‘plab jahon hitlarining chiqishi mojarolar bilan bog‘liq: u yoki bu shov-shuvli film hatto remeyk emas, balki avvalgi loyihaning haqiqiy plagiati ekanligi bir necha bor ma’lum bo‘lgan. Bularga “Terminator”, “Avatar”, “Beshinchi element” va boshqa filmlarni misol qilish mumkin. Asl manba mualliflari sudga da’vo qilishadi va urinishlari ba’zan besamar, ba’zida esa aksincha, muvaffaqiyatli yakunlanadi.
“Moana” — “Baki”
Bak Vudoll Disney kompaniyasini “Moana” va “Moana 2” multfilmlarida o‘zining “Baki” loyihasidan g‘oyalar olganlikda aybladi. Vudollning so‘zlariga ko‘ra, bu asarlardagi syujet chiziqlari, obrazlar juda o‘xshash va bu shunchaki tasodif emas.
Ikkala hikoya ham qadimgi Polineziya qishlog‘ida bo‘lib o‘tadi va syujet markazida qiziqarli sarguzashtlarga otlangan o‘smirlar turadi. Yo‘lda ular hayvonlar qiyofasidagi ruhlarni uchratadi. Boshqa o‘xshashliklar ham bor: ramziy marjon, tatuirovkali yarim ma’bud, shuningdek, tog‘ ichidagi ulkan mavjudot.
Hozirda Bak Disney’dan 10 milliard dollar talab qilmoqda. Taqqoslash uchun, “Oskar”ga nomzod bo‘lgan birinchi “Moana” filmi 643 million dollar yig‘gan, ikkinchi qismi esa allaqachon 1 milliard dollarga yaqinlashib qoldi. Ammo bunday franshizalardan keladigan daromad kinoprokat bilan cheklanib qolmaydi, shuning uchun Bakning talabi yuqori tuyulsa-da, tushunarli.
“Qahramon” — “Barcha g‘olib, barcha mag‘lub”
2022-yilda Eron sudi ikki karra “Oskar” mukofoti sovrindori bo‘lgan eronlik rejissyor Asqar Farhodiyni plagiatda aybdor deb topdi. U Farhodiyning sobiq talabasi Ozod Masihzoda tomonidan suratga olingan “Barcha g‘olib, barcha mag‘lub” hujjatli filmidan “Qahramon” filmi uchun syujetni o‘g‘irlashda ayblangan. Tehrondagi sud Farhodiy hujjatli filmning asosiy elementlarini o‘zlashtirgani haqida dalillar topdi. Shu bilan birga, rejissyor mualliflar qatorida Masihzoda ismini ko‘rsatmagan.
“Qahramon” filmida qarzlari sabab qamoqda o‘tirgan Rahim haqida hikoya qilinadi. Unga yaqinlari bilan ko‘rishish uchun bir necha kun qamoqxonadan chiqish imkoniyati beriladi. Ushbu uchrashuv paytida uning sevgilisi tasodifan tilla tangalarga to‘la sumka topib oladi. Qarzini to‘lash va moliyaviy muammolarni hal qilish o‘rniga, Rahim kutilmagan qarorga keladi — topilmani qonuniy egasiga qaytaradi.
“Qahramon” premyerasi Kann kinofestivalida hakamlar hay’atining bosh sovrinini oldi. Film butun dunyo bo‘ylab deyarli 3 million dollar yig‘di.
“Avatar” — “K.R.Z. 2068”
Jeyms Kemeron o‘zining “Avatar”i uchun bir necha bor plagiatda ayblangan. Masalan, Kemeron boshchiligidagi Lightstorm Entertainment kompaniyasining sobiq xodimi Erik Rayder da’vo arizasi bilan chiqqan. Uning ta’kidlashicha, u ikki yil davomida “K.R.Z. 2068” nomli loyiha ustida ishlagan va 1999-yilda uni studiyaga taqdim etgan. Keyinchalik uning so‘zlariga ko‘ra, aynan shu voqea “Avatar”ga asos bo‘lgan.
Rayderning aytishicha, “K.R.Z. 2068” uzoq sun’iy yo‘ldoshdagi tabiiy muhitni vayron qilayotgan korporatsiya haqidagi uch o‘lchovli ekologik epos sifatida yaratilgan. Syujetda korporatsiya uchun ishlaydigan josus ham, antropomorf mavjudotlar ham ishtirok etgan. Josus hamda u yerdagi mahalliy ayollardan biri o‘rtasida ishqiy munosabatlar ham tasvirlangan. Hikoya qo‘zg‘olon bilan yakunlanishi kerak edi, bunda ayg‘oqchi korporatsiyaga qarshi harakat rahbariga aylanadi. Rayder esa haqligini isbotlay olmadi.
“Terminator” — “Askar”
Kemeron bilan yana bir munozara fantastik yozuvchi Harlan Ellison tomonidan boshlangan. U 1957-yilda ikki piyoda askar haqida “Askar” hikoyasini yozadi, ular 3042-yildan 1964-yilga kelib qolishadi. Yozuvchi “Terminator” filmi ijodkorlariga qarshi da’vo arizasini kiritadi, biroq jarayon sudgacha yetib bormaydi — unga juda ko‘p pul to‘lashadi va tomonlar tinchgina ajralishadi.
“Beshinchi unsur” — “Inkal”
Rejissyor, prodyuser va komikslar muallifi Alexandro Xodorovski rassom Jan Jiro bilan birgalikda Lyuk Bessonni sudga beradi — ular “Beshinchi element” filmida “Inkal” grafik novellalaridan ko‘chirmakashlik borligini da’vo qilishadi.
Jironing “Beshinchi element”ning yaratilishida bevosita qo‘li bo‘lgani, konsepsiyalarni yaratishda ishtirok etgani ishni biroz murakkablashtiradi. “Inkal” ijodkorlari 22 million yevrodan ko‘proq pul olishga umid qilishgandi, biroq filmda plagiat borligini oxir-oqibat isbotlab olishmaydi.
Izoh (0)