Баъзан фильмни томоша қилаётганда ундаги воқеалар илгари қаердадир содир бўлгандек туюлади. Шундай бўлиши ҳам эҳтимолдан холи эмас. Кўплаб жаҳон ҳитларининг чиқиши можаролар билан боғлиқ: у ёки бу шов-шувли фильм ҳатто ремейк эмас, балки аввалги лойиҳанинг ҳақиқий плагиати эканлиги бир неча бор маълум бўлган. Буларга “Терминатор”, “Аватар”, “Бешинчи элемент” ва бошқа фильмларни мисол қилиш мумкин. Асл манба муаллифлари судга даъво қилишади ва уринишлари баъзан бесамар, баъзида эса аксинча, муваффақиятли якунланади.
“Моана” — “Баки”
Бак Вудолл Disney компаниясини “Моана” ва “Моана 2” мультфильмларида ўзининг “Баки” лойиҳасидан ғоялар олганликда айблади. Вудоллнинг сўзларига кўра, бу асарлардаги сюжет чизиқлари, образлар жуда ўхшаш ва бу шунчаки тасодиф эмас.
Иккала ҳикоя ҳам қадимги Полинезия қишлоғида бўлиб ўтади ва сюжет марказида қизиқарли саргузаштларга отланган ўсмирлар туради. Йўлда улар ҳайвонлар қиёфасидаги руҳларни учратади. Бошқа ўхшашликлар ҳам бор: рамзий маржон, татуировкали ярим маъбуд, шунингдек, тоғ ичидаги улкан мавжудот.
Ҳозирда Бак Disney’дан 10 миллиард доллар талаб қилмоқда. Таққослаш учун, “Оскар”га номзод бўлган биринчи “Моана” фильми 643 миллион доллар йиғган, иккинчи қисми эса аллақачон 1 миллиард долларга яқинлашиб қолди. Аммо бундай франшизалардан келадиган даромад кинопрокат билан чекланиб қолмайди, шунинг учун Бакнинг талаби юқори туюлса-да, тушунарли.
“Қаҳрамон” — “Барча ғолиб, барча мағлуб”
2022 йилда Эрон суди икки карра “Оскар” мукофоти совриндори бўлган эронлик режиссёр Асқар Фарҳодийни плагиатда айбдор деб топди. У Фарҳодийнинг собиқ талабаси Озод Масиҳзода томонидан суратга олинган “Барча ғолиб, барча мағлуб” ҳужжатли фильмидан “Қаҳрамон” фильми учун сюжетни ўғирлашда айбланган. Теҳрондаги суд Фарҳодий ҳужжатли фильмнинг асосий элементларини ўзлаштиргани ҳақида далиллар топди. Шу билан бирга, режиссёр муаллифлар қаторида Масиҳзода исмини кўрсатмаган.
“Қаҳрамон” фильмида қарзлари сабаб қамоқда ўтирган Раҳим ҳақида ҳикоя қилинади. Унга яқинлари билан кўришиш учун бир неча кун қамоқхонадан чиқиш имконияти берилади. Ушбу учрашув пайтида унинг севгилиси тасодифан тилла тангаларга тўла сумка топиб олади. Қарзини тўлаш ва молиявий муаммоларни ҳал қилиш ўрнига, Раҳим кутилмаган қарорга келади — топилмани қонуний эгасига қайтаради.
“Қаҳрамон” премераси Канн кинофестивалида ҳакамлар ҳайъатининг бош совринини олди. Фильм бутун дунё бўйлаб деярли 3 миллион доллар йиғди.
“Аватар” — “К.Р.З. 2068”
Жеймс Кемерон ўзининг “Аватар”и учун бир неча бор плагиатда айбланган. Масалан, Кемерон бошчилигидаги Lightstorm Entertainment компаниясининг собиқ ходими Эрик Райдер даъво аризаси билан чиққан. Унинг таъкидлашича, у икки йил давомида “К.Р.З. 2068” номли лойиҳа устида ишлаган ва 1999 йилда уни студияга тақдим этган. Кейинчалик унинг сўзларига кўра, айнан шу воқеа “Аватар”га асос бўлган.
Райдернинг айтишича, “К.Р.З. 2068” узоқ сунъий йўлдошдаги табиий муҳитни вайрон қилаётган корпорация ҳақидаги уч ўлчовли экологик эпос сифатида яратилган. Сюжетда корпорация учун ишлайдиган жосус ҳам, антропоморф мавжудотлар ҳам иштирок этган. Жосус ҳамда у ердаги маҳаллий аёллардан бири ўртасида ишқий муносабатлар ҳам тасвирланган. Ҳикоя қўзғолон билан якунланиши керак эди, бунда айғоқчи корпорацияга қарши ҳаракат раҳбарига айланади. Райдер эса ҳақлигини исботлай олмади.
“Терминатор” — “Аскар”
Кемерон билан яна бир мунозара фантастик ёзувчи Ҳарлан Эллисон томонидан бошланган. У 1957 йилда икки пиёда аскар ҳақида “Аскар” ҳикоясини ёзади, улар 3042 йилдан 1964 йилга келиб қолишади. Ёзувчи “Терминатор” фильми ижодкорларига қарши даъво аризасини киритади, бироқ жараён судгача етиб бормайди — унга жуда кўп пул тўлашади ва томонлар тинчгина ажралишади.
“Бешинчи унсур” — “Инкал”
Режиссёр, продюсер ва комикслар муаллифи Алехандро Ходоровски рассом Жан Жиро билан биргаликда Люк Бессонни судга беради — улар “Бешинчи элемент” фильмида “Инкал” график новеллаларидан кўчирмакашлик борлигини даъво қилишади.
Жиронинг “Бешинчи элемент”нинг яратилишида бевосита қўли бўлгани, концепцияларни яратишда иштирок этгани ишни бир оз мураккаблаштиради. “Инкал” ижодкорлари 22 миллион евродан кўпроқ пул олишга умид қилишганди, бироқ фильмда плагиат борлигини охир-оқибат исботлаб олишмайди.
Изоҳ (0)