Жаҳон киносининг дурдонасига айланган севимли “Қор маликаси” мультфильми ҳақида кўпчилик билмайдиган 20 та факт

Кўпчилигимиз учун “Қор маликаси” мультфильми, биринчи навбатда, Янги йил байрами ҳамда Андерсеннинг яхшилик ва ёмонлик ҳақидаги ажойиб эртаги билан боғлиқ. Аммо бу бутун дунёда тан олинган, кўплаб тилларга дубляж қилинган ва жаҳон киносига таъсир кўрсатган асар эканини кўпчилик билмайди. Ҳаяо Миязакининг сўзларига кўра, агар “Қор маликаси” бўлмаганида, у машҳур аниматор бўлолмасди.

 

 

• Жасур қиз Герданинг узоқ сафарга қандай отлангани ҳақидаги ҳикояни Ҳанс Кристиан Андерсен 1884 йилда ёзган. 1957 йилда эса эртак экранлаштирилади.
• Андерсоннинг таржимайи ҳолига кўра, Қор маликасининг прототипи опера қўшиқчиси Женни Линд бўлиши мумкин. Ҳикоячи ўзидан 15 ёш кичик бир қизни севиб қолган ва қиз унга акасидек муносабатда бўлган.

 

• Мультфильм режиссёри Лев Атаманов бўлиб, у бошқа машҳур мультфильмлар — “Олтин антилопа” ва “Қирмизи гул” ва бошқаларни ҳам суратга олган. Ҳайвонлар ва манзара эскизларини чизиш учун продюсер Александр Винокуров масъул эди.
• Аниматор Леонид Шварцман қаҳрамонларнинг, жумладан, бош қаҳрамоннинг бадиий образларини яратади. Бу ҳақда у шундай дейди: “У жуда чиройли ва кучли аёл, бироқ ўлик каби муздек. Бу хусусиятни таъкидлаш учун мен унга ёрқин кристалл тож қўшдим”.
• Леонид Шварцман 101 йил яшади ва элликдан ортиқ мультфильм эскизини чизишга муваффақ бўлди. Улар орасида “Тимсоҳ Гена”, “Гав лақабли мушукча” ва “38 тўтиқуш” каби афсонавийлари ҳам бор.

 

• Ижодий гуруҳ кўп вақтини йирик кутубхоналарда бадиий китобларни ўрганишга сарфлайди. Рассомлар биринчи эскизларини айнан ўқиш залларида яратади.
• Тасвирга олиш гуруҳи воқеалар юз берадиган Копенгагенга саёҳат қилиши учун ортиқча маблағ йўқ эди. Аммо рассомлар Таллин, Тарту ва Ригага хизмат сафарларига боришлари мумкин эди. У ерда мультфильм муаллифлари икки ҳафта давомида архитектура, тор кўчалар ва табиат эскизларини яратади.

 

• Қор маликасига афсонавий актриса Мария Бабанова овоз берган. Всеволод Мейерхолднинг иқтидорли шогирди Мария Бабанованинг актёрлик маҳорати ҳақида режиссёр Сергей Эйзенштейн шундай дейди: “Мария ролларини ипак ип билан тикади”.
• Мультфильмнинг французча версиясидаги Қор маликасига Катрин Денев овоз берган. Голливудда эса ёвуз қаҳрамон Кетлин Тёрнер, Герда ёш Кирстен Данст томонидан овозлаштирилган.

 

• Мария Бабанова нафақат маликага овоз беради, балки унинг ижроси плёнкага суратга олинади, кейин эса кадрма-кадр туширилади. Шу сабабли унинг ташқи кўриниши бошқа қаҳрамонлардан сезиларли даражада фарқ қилади.
• Мультфильм яратишнинг бу усули французларнинг Eclair компаниясининг станоги номидан кейин rotoscoping ёки “Эклер усули” деб номланган. “Биз машинанинг бир томонига экранни бириктирдик. Бошқа томонига — проекторни. Актёрлар суратга олинади, сўнг тасвир экранга проекция қилинади, аниматор эса экранга қоғоз қўйиб, қаҳрамоннинг керакли позициясини унга ўтказади”, дейди продюсер.
• Гердага “Золушка” фильмидаги бош роли билан томошабинларга танилган Янина Жеймо овоз беради. Бабановадан фарқли ўлароқ, у қаҳрамонини “ротоскопия қилиш”да фақат баъзи саҳналар учун қатнашган.

 

• Қизиқарли факт: “Золушка” фильмида шаҳзода ролини ўйнаган актёр Алексей Концовский “Қор маликаси” фильмида Лапландиядан келган буғуни овозлаштирган. Унинг қаҳрамони Гердага кекса жодугарнинг олдига боришга ёрдам беради.

 

 

• 1982 йилда мультфильм қайта тикланади ва қайта дубляж қилинади. Қизиғи шундаки, бу сафар Қор маликаси эртакнинг 1966 йилги фильм версиясида Герда ролини ўйнаган машҳур актриса Елена Проклованинг овозида гапиради.

 

• 1959 йилда мультфильм инглиз тилига дубляж қилинади. Кейинчалик — немис, италян, француз ва бошқа тилларга ҳам. Картина бутун дунёда юқори баҳоланади. Мультфильм Венеция, Канн, Рим ва Лондондаги халқаро кинофестивалларда совринли ўринларга сазовор бўлган.
• 1979 йилда Леонид Шварцман таниқли актриса Одри Хепбёрннинг хайрия жамғармаси томонидан қўллаб-қувватланган “Голливуд—болалар учун” мукофотини олади.

 

• Япониялик аниматор Ҳаяо Миязаки (“Малика Мононоке” ва “Руҳлар олами”) 1964 йилда мультфильмни биринчи марта кўрганида қаттиқ таъсирланган. Ўша пайтда у Токио студиясида ишлашдан чарчаган ва касбини ўзгартириш ҳақида ўйларди, аммо “Қор маликаси” бўлажак режиссёрнинг анимация ҳақидаги ғояларини ўзгартириб юборади.
• Қизиғи шундаки, Леонид Шварцман Миязакидан фарқли ўлароқ Дисней мультфильмларига қойил қолган ва илҳомланган, жумладан “Бемби” мультфильмидан.

 

• Мультфильмда Андерсон эртагининг муҳим қаҳрамонларидан бири — тролл етишмаётган эди. Шварцманнинг сўзларига кўра, ёзувчилар китобдаги троллнинг беадаб ўқувчилари туфайли Кайнинг кўзига кўзгу бўлаги тушган парчани ўзгартиришган. Сюжетга кўра, Қор маликасининг ўзи боланинг уйига кўзгу синиқларини юборади.
• Бундан ташқари, аниматор Фёдор Хитрук янги персонаж — Оле-Лукоени қўшади. У буни Андерсеннинг бошқа эртагидан олади. Мультфильмда Оле ҳикоя қилувчи ролини бажаради.
• Китобда Кай ва Герда улғайиб уйга қайтишади. Кичкина қароқчи ҳам катта бўлади.

 

• “Биз севги, дўстлик ва садоқат ҳақида мультфильм яратдик. Шунингдек, бу картина ажойиб туйғуларни йўқ қилмоқчи бўлган куч ҳақида ва асосийси бу кучнинг мағлубияти ҳақида”, дейди аниматор Леонид Шварцман.