Quyosh allergiyasi keng tushuncha bo‘lib, bir nechta tashxislarni o‘z ichiga oladi. Ularning umumiy belgisi teridagi qichishish va toshmadir. Quyoshda kuyishdan (terining ultrabinafsha nurlari ta’sirida shikastlanishi) farqli o‘laroq allergiya immunitet tizimining ultrabinafsha nurlariga nisbatan reaksiyasidir. Kimdadir alomatlar yengil kechsa, boshqalar umuman quyoshda yura olmaydi.
Xavf guruhidagilar
Umuman olganda, nima uchun ayrim odamlarda quyoshga allergiya paydo bo‘lishi, boshqalarda esa yo‘qligi hali ham aniq emas. Olimlar bunda irsiyat rol o‘ynashi mumkinligini taxmin qilmoqda. Boshqa xavf omillari qatoriga quyidagilar kiradi:
- oq teri;
- ma’lum moddalar va preparatlar (xushbo‘ylantirgichlar, dezinfeksiyalovchi vositalar, quyoshdan himoyalovchi vositalarning ayrim tarkibiy qismlari) bilan aloqada bo‘lish;
- dori-darmonlar — tetratsiklin qatoridagi antibiotiklar, sulfanilamidlar asosidagi preparatlar va ketoprofen kabi og‘riq qoldiruvchilarni iste’mol qilish;
- boshqa teri kasalliklari: agar sizda dermatit bo‘lsa, quyoshga allergiya xavfi yuqori bo‘ladi.
Bundan tashqari, ayrim holatlarda individual xavf omillari ham mavjud. Masalan, polimorf yorug‘lik toshmasi erkaklarga qaraganda ayollarda ko‘proq uchraydi.
“Quyosh allergiyasi”ni qanday aniqlash va davolash mumkin?
Avvalo dermatologga murojaat qilish kerak — sizdagi alomatlarni va qabul qilayotgan dori-darmonlaringizni aytib bering. Shifokor kasallik tarixiga asoslanib tashxis qo‘yishi mumkin. Ba’zan qo‘shimcha tekshiruvlar ham o‘tkaziladi: terining qanday ta’sirlanishini ko‘rish uchun qo‘lga ultrabinafsha nur yo‘naltiriladi.
Bundan tashqari, dermatolog patch-test o‘tkazishi mumkin. Bu test allergiyaning boshqa turlarida ham qo‘llaniladi. Maqsad — biror modda reaksiyangizga ta’sir qiladimi yoki yo‘qligini aniqlash. Buning uchun maxsus diagnostik plastirlarga ta’sirlovchi moddalar surtiladi, so‘ngra bu plastirlar teriga yopishtiriladi va ultrabinafsha nur bilan yoritiladi.
Agar fotosezuvchanlik dori, kremdan bo‘lsa, ularni ishlatishni to‘xtatish maqsadga muvofiq.
Yana “quyoshdan emlash” deb ataladigan fototerapiya usuli ham bor. Bunda teri bir necha hafta davomida asta-sekin ultrabinafsha nur bilan nurlantiriladi. Shunday qilib teri quyoshga moslashadi va uni yaxshiroq qabul qiladi.
Teri quyoshga chidamsiz bo‘lsa, nima qilish kerak?
Faqat birgina yo‘li bor — quyoshda yurmang. Ammo bu qiyin, ba’zan esa umuman iloji yo‘q. Bunday holatda quyoshdan himoyalanish choralarini ko‘rish kerak.
- Iloji boricha doim soyada bo‘ling. Masalan, ochiq xiyobonda emas, daraxtlar soyasidagi xiyobonda sayr qilgan ma’qul.
- Ishingizni erta tong va kechqurunga rejalashtiring. Quyosh ertalab soat 10 dan kechqurun soat 16 gacha eng kuchli bo‘ladi.
- Keng, yopiq kiyimlar (masalan, uzun zig‘ir tolali yubka, paxtali shimlar), keng soyabonli shlyapa, quyoshdan himoyalovchi ko‘zoynak taqing. Bu borada koreyslardan o‘rnak olish mumkin: ular uchun quyoshdan himoyalanish deyarli odatga aylanib ketgan.
- Quyoshdan himoyalovchi sifatli krem sotib oling va uni barcha qoidalarga rioya qilgan holda surting. Vosita barcha turdagi ultrabinafsha nurlardan (ham UVA, ham UVB) himoya qilishi va kamida 30 himoya darajasiga (SPF) ega bo‘lishi kerak. Uni yil davomida va hatto bulutli ob-havoda ham surtish lozim.
Agar allergiya paydo bo‘lsa, iloji boricha tezroq xonaga yoki hech bo‘lmaganda soyaga o‘ting. Boshqa shoshilinch choralardan teriga salqin kompress qo‘yish, ko‘proq suv ichish va oddiy antigistamin dori qabul qilish tavsiya etiladi. Ammo dori bo‘yicha shifokor bilan maslahatlashgan ma’qul.
Izoh (0)