Jazirama kunlarning kelishi va basseyn mavsumining ochilishi bilan urologlar sistit bo‘yicha murojaatlarning keskin oshishini qayd qilishadi. Bu tushunarli: jazirama, cho‘milish, sovuq qotish, gigiyenik odatlardagi o‘zgarishlar — bularning hammasi siydik pufagining yallig‘lanish xavfini oshiradi.
Biroq muammo faqatgina mavsumda emas. Sistit haqida hanuzgacha oshkora aytilmaydi. Odamlar belgilarni aytishdan uyalishadi, hatto eng yaqinlariga ham aytishmaydi, shifokor ko‘rigini ortga surishadi. Shu sababli kasallik ko‘p hollarda surunkali tus oladi.
Sistit nima?
“Sistit — bu siydik pufagining shilliq qavatining yallig‘lanishi, — deb tushuntiradi 20 yillik tajribaga ega oliy toifali shifokor Telman Nuraliyev. Uni ko‘p hollarda bakteriologik infeksiya keltirib chaqiradi. Lekin sovuq yeyish, steress, intim gigiyenaning buzilishi, sintetik ich kiyim, jinsiy hayotning boshlanishi kabi sabablar trigger bo‘lishi mumkin”.
Ayollar anatomik xususiyatlari sabab sistitga ko‘proq duch kelishadi: siydik tushuvchi kanalning qiqsaligi hamda anal va jinsiy teshiklarga yaqinligi bakteriyalarning tez tushishi uchun sharoit yaratadi. Lekin erkaklarda ham sistit uchraydi — odatda u boshqa tanosil kasalliklari bilan bog‘liq bo‘ladi.
Asal oyi sistiti — bu mifmi?
Yo‘q. Bu haqiqat va kam uchramaydigan holat.
“Yallig‘lanish ayniqsa to‘ydan bir hafta keyin vujudga keladi. Intim gigiyenaga amal qilmaslik, shuningdek organizmning yangi sharoitlarga adaptatsiyasi sabab bo‘lishi mumkin. Sistit — bu uyatli narsa emas. Bu oddiy tibbiy holat”, — deb ta’kidlaydi shifokor.
Sistitning belgilari
“Achishish, sanchish, tez-tez siyish — bu shifokorga murojaat qilish uchun asos bo‘la oladi. O‘zi o‘tib ketishidan umid qilib, ortga surish kerak emas. Qancha tez davolashni boshlasangiz, u shuncha oson va tez bo‘ladi”, — deydi Nuraliyev.
Birinchi belgilardanoq terapiyani o‘zingiz boshlashingiz mumkin. Dorixonalarda samarali Yevropada ishlab chiqazilgan preparatlar mavjud — asosi furazidin bo‘lgan uroseptiklar. Bu dori vositalari mahalliy ta’sir qiladi, ichak va qin mikroflorasini buzmaydi hamda keng qamrovli antibiotiklarning yumshoq analogi sanaladi.
Nega ayollar urologga emas, balki ginekologga borishadi?
Ko‘pincha bemorlar ayollar “u yer” og‘risa, demak ginekologga borish kerak deb o‘ylashadi. Bu xato. Sistitda aynan urologga murojaat qilish kerak. Lekin ayrim hollarda, asoratlar bo‘lganida biz birga ishlaymiz”, — deb tushuntiradi doktor.
Qanday qilib sistining oldini olish mumkin?
Juda oddiy — gigiyena va o‘zini parvarish qilish:
-Jinsiy a’zolarni old tomondan orqa tomonga qarab (bakteriyalarni olib kirmaslik uchun) yuving;
-Havo o‘tkazadigan keng, paxtali ich kiyim kiyib yuring;
-Intim gigiyenasi uchun iliq suv va neytral vositalardan foydalaning;
-Sovuq yeb qolmang: sovuq yuzada o‘tirmang, ho‘l kiyim kiymang;
-Jinsiy aloqadan keyingi gigiyenaga qat’iy e’tibor bering;
-Suv muvozanatini saqlang — kun davomida yetarli miqdorda toza suv iching.
Yoz: xavflar mavsumi
“Yozda xavf ortadi: basseynlar va ochiq suv havzalarida osongina infeksiya yuqtirib olish mumkin, ayniqsa gigiyenaning buzilishi yoki shilliq qavatda mirkojarohatlarning bo‘lishida. Shuningdek, sovqotish ko‘pincha yallig‘lanishni keltirib chiqaradi: cho‘milishdan keyingi, kondisionerlar ishlaganda, yelvizaklardan”, — deydi shifokor.
Ovqatlanish ham ahamiyatga ega
Sistitda nafaqat gigiyenaga amal qilish, balki ratsionga ham e’tibor berish muhim. Ayrim mahsulotlar yallig‘lanishni kuchaytirishi mumkin va siydik pufagining shilliq qavatini qichishtirishi mumkin.
Kasallikning zo‘rayish davrida quyidagilardan voz kechish tavsiya etiladi:
-Achchiq (qalampir, ziravorlar, marinadlar);
-Nordon (sitrus, sirka, achitilgan karam);
-Sho‘r (tuzlamalar, dudlangan mahsulotlar, fast-fud);
-Gazlangan ichimliklar va qahva;
-Alkogol.
-Ratsion yumshoq, neytral mahsulotlar va ko‘p suv ichishga e’tibor qaratgan bo‘lishi kerak.
Qanday qilib o‘smirga tushuntiriladi va yaqin insoningizni qanday qo‘llab-quvvatlash mumkin?
“Sistitning uyat emas ekanligi va bu jazo emasligini onalar qizlariga xotirjamlik bilan tushuntirishlari juda muhim, — deydi «Parda» podkasti boshlovchisi — Sarvinoz Tolibayeva. Qiz bola ayblanishdan qo‘rqmasdan yordam so‘rashi mumkinligini tushunishi kerak. U qizda hammasi joyida ekanligini ham tushunishi kerak. Bu savol «uyatli» emas — bu salomatlik savoli”.
Alohida urg‘u — erkaklarga.
Ko‘pchilik erkaklar ayollari sistitga duch kelganda o‘zlarini qanday tutishni bilmaydilar. Kimningdir jahli chiqadi, kimdir o‘zini uzoq tutadi, kimdir esa panikaga beriladi. Lekin bu vaqtdagi eng muhimi — qo‘llab-quvvatlash. Shifokor ko‘rigiga yozilishga yordam berish, dorilarni qabul qilishini nazorat qilish, sabrli bo‘lish — ayniqsa kasallik vaqtida jinsiy aloqa man etiladi. Bu injiqlik emas, balki fiziologik ehtiyoj. Hurmat qilish — bu o‘z navbatida bu kabi vaqtinchalik cheklovlarni ham tushunish.
Biz nima uchun bu podkastni yozdik?
“Sistit atrofida juda ko‘p miflar mavjud. Uni tanosil kasalliklariga tenglashtirishadi, o‘zini «yomon», «nojoiz» tutganligi bilan bog‘lashadi. Lekin kasallik — jazo emas. Bu tanangizning signali va buni eshitish muhim. Biz ushbu podkastni qo‘rquvlarni yo‘qotish, ochiq gapirish va har xil gumonlarga emas, balki ma’lumotga ega bo‘lish uchun tayyorladik”, — deb xulosa qiladi boshlovchi.
Mavzuning keng tahlilini bilish uchun urolog Telman Nuraliyev ishtirokidagi «Parda» podkastining navbatdagi sonini tomosha qiling. Nima uchun sistit qaytalashini, davolanish jarayonida qanday xatolarga tez-tez yo‘l qo‘yilishini, shifokor amaliyotidagi real hikoyalarni va hokazolarni bilib olasiz.
Podkast havolasi:
Reklama huquqi asosida
Izoh (0)