Yoz — dam olish, sayohat va yangi taassurotlar fasli. Ammo organizmda mavjud bo‘lgan yashirin sog‘liq muammolari bu fasldan to‘laqonli bahramand bo‘lishga xalaqit berishi mumkin. Faollikning pasayishi, charchoq, asabiylik va xavotir kabi holatlar ko‘pincha oddiy tibbiy tekshiruv orqali aniqlanadigan omillarga bog‘liq bo‘ladi. Ta’tilni sog‘lom va tetik holda o‘tkazish uchun tanani mavsumga tayyorlash juda muhim. Buning uchun esa yozgi chek-ap — ya’ni sog‘liqni umumiy baholovchi tibbiy tahlillarni topshirish lozim.
Tana energiyasi: tarkib va parametrlar
Mitoxondriyalar bu organizmimizdagi asosiy “kichik elektr stansiyalar” bo‘lib, ularning yaxshi ishlashi uchun ma’lum sharoitlar kerak. Ishni eng oddiy analiz — umumiy qon tahlilidan boshlash mumkin. Bu tahlil orqali eritrotsitlar, gemoglobin, gematokrit holati aniqlanadi, ular kamqonlik bor-yo‘qligini bilishga yordam beradi. Gemoglobin organizmga kislorod yetkazishda ishtirok etadi, uning tarkibidagi temir esa energiya ishlab chiqarishda qatnashadi.
Agar gemoglobin darajasi past bo‘lsa, energiya ham kamayadi. Sochlar holati yomonlashadi, yuz rangi xira tortadi, teri bilan bog‘liq muammolar paydo bo‘ladi va o‘z-o‘ziga ishonch kamayadi. Qo‘shimcha ravishda, organizmdagi temir zaxirasini ko‘rsatadigan ferritin miqdorini ham tekshirish mumkin.
Leykotsitlar va C-reaktiv oqsil organizmda yallig‘lanish bor-yo‘qligini ko‘rsatadi, chunki energiyaning katta qismi aynan unga qarshi kurashishga ketadi.
Oqsilning ahamiyati
Faollik va tetiklik uchun javob beradigan yana bir modda bu oqsillardir. Ular yangi to‘qimalar hosil bo‘lishida, oziq moddalarni (masalan, ferritin shaklidagi temirni) tashishda, shuningdek, fermentlar tarkibida ishtirok etadi. Fermentlar esa ovqat hazm qilishda muhim rol o‘ynaydi.
Tahlillar orqali umumiy oqsil, albumin, mochevina darajasi aniqlanadi. Ferritin darajasi ham oqsil almashinuvi holatini ko‘rsatadi. Optimal darajalar: umumiy oqsil — 70–75 g/l, ferritin — 40–60 mkg/l, albumin — 50 g/l, mochevina — 5 mmol/l.
Agar ko‘rsatkichlar normaning pastki yoki yuqori chegarasida bo‘lsa, demak, sog‘likda muammolar bor va hayot tarzi hamda ovqatlanish tartibini qayta ko‘rib chiqish kerak. Oqsil darajasida shubha bo‘lsa, qonda aminokislotalarni tekshirish mumkin, so‘ng qaysi aminokislotalar tanqisligini aniqlab, ularni to‘ldirish zarur.
Quyoshdan olinadigan immunitet
Yoz boshlanishidan avval D vitamini darajasini tekshirish juda muhim, chunki hatto quyoshli mavsumda ham bu vitamin yetishmovchiligi kuzatilib turadi. U energiya, immunitet va mushaklarning mustahkamligini ta’minlaydi. Yozda hech kim kasal bo‘lishni istamaydi, shuning uchun bu vitamin darajasiga e’tibor qaratish zarur. Ayollar uchun optimal ko‘rsatkich — 50–70 ng/ml, 20 ng/ml dan past daraja esa tanqislikdir.
Qalqonsimon bez faoliyati
Qalqonsimon bez ham energiya darajasi va tashqi ko‘rinishga ta’sir qiladi. Agar u yetarlicha faol ishlamasa, shishlar (bo‘rtmalar) paydo bo‘lishi mumkin. Bu bez holatini baholash uchun TTG — tireotrop gormoni, erkin T3 va T4 darajalari tekshiriladi.
Qalqonsimon bez faoliyati pasaysa, gipofiz u vazifani o‘z zimmasiga oladi va natijada TTG ko‘rsatkichi oshadi. Laboratoriya normasi bo‘yicha 4–4,5 mME/l gacha bo‘lishi normal hisoblanadi. Biroq ayrimlarda energiya yo‘qolishi, charchoq, shishlar hatto 2,5 mME/l dan yuqori bo‘lgan holatlarda ham seziladi.
Autoimmun jarayon bor-yo‘qligini aniqlash uchun tireoperoksidaza va tireoglobulin antitanalari aniqlanadi. Agar bez faoliyati pasaysa, antitana darajalari ortadi va bu esa kuchsizlik bilan birga keladi.
Ovqat hazm qilish tizimi holati
Yozgi kayfiyatni buzishi mumkin bo‘lgan yana bir omil jigar va ovqat hazm qilish tizimi bilan bog‘liq muammolardir. Bu organlar faol ishlasa, butun mavsum davomida tetik yuramiz, chunki ular oziq moddalarning hazm bo‘lishi va o‘zlashtirilishini ta’minlaydi.
Jigar organizmga kirgan moddalarni parchalash, zararsizlantirish va chiqarib yuborishda ishtirok etadi. Agar toksinlar organizmda to‘planib qolsa, bosh og‘rig‘i, mushak og‘rig‘i, immunitet pasayishi, tez-tez shamollash, ishlash qobiliyatining kamayishi, asabiylik kabi holatlar paydo bo‘ladi.
Bu tizim holatini baholash uchun quyidagilarni aniqlash zarur: ishqorli fosfataza, gomotsistein, B12 vitamini, umumiy xolesterin, past zichlikdagi lipoproteinlar (LDL), yuqori zichlikdagi lipoproteinlar (HDL), triglitseridlar.
Izoh (0)