Xalqaro olimlar guruhi o‘tkazgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, sayyoramizning eng boy kishilari global isish jarayoniga boshqalarga nisbatan ko‘proq “hissa” qo‘shmoqda. Ushbu tadqiqot natijalari Nature Climate Change jurnalida e’lon qilindi.
Mutaxassislarning fikricha, daromad darajasi bilan uglerod izi hajmi o‘rtasida bevosita bog‘liqlik mavjud. Bundan tashqari, olimlar eng boy fuqarolarning iqlim o‘zgarishiga nomutanosib ta’sir ko‘rsatayotganini qayd etmoqdalar. Shuningdek, ekstremal ob-havo hodisalarining shakllanishida rivojlangan mamlakatlarning hal qiluvchi roli ta’kidlanmoqda.
Tadqiqotning yetakchi muallifi, Syurixdagi Shveysariya Federal texnologiya institutidan Sara Shengart moliyaviy farovonlik va uglerod izi darajasi o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqladi. Uning hisob-kitoblariga ko‘ra, dunyodagi eng boy odamlarning 1 foizi global isishga dunyo bo‘yicha o‘rtacha ko‘rsatkichdan 26 baravar ko‘proq ta’sir ko‘rsatmoqda.
“Atrof-muhitni ifloslantiruvchi boy mamlakatlar ekstremal iqlim hodisalarining yuzaga kelishida muhim rol o‘ynamoqda”, deya ta’kidlaydi mutaxassis.
Hammuallif Karl-Fridrix Shleysner ham ekologik halokat yaqinlashayotganida mas’uliyatsiz insonlarni aybladi. U, agar jamiyatning eng boy qatlami o‘z uglerod izini nazorat qilganda, dunyo ekologiyasi yaxshi ahvolda bo‘lishini ta’kidlagan.
“Bu shunchaki akademik munozara emas - gap bugungi kunda iqlim inqirozining haqiqiy oqibatlari haqida ketmoqda”, deydi Shleysner.
Olimlar atmosferaga chiqarilayotgan haqiqiy chiqindilar uchun javobgarlikni qayta taqsimlash va dunyoning rivojlangan mamlakatlarini uglerod izini kamaytirishga majbur qilish kerakligini xulosa qilishgan.
Uglerod izi nima?
Uglerod izi odamlar yoki tashkilotlarning faoliyati natijasida atmosferaga chiqariladigan issiqxona gazlari miqdorini o‘lchaydigan ko‘rsatkich sifatida aniqlanadi. Uglerod izi qazib olinadigan yoqilg‘ilarni yoqish, elektr energiyasini ishlab chiqarish, tashish, sanoat jarayonlari va boshqa faoliyatlar natijasida issiqxona gazlari chiqindilarini o‘z ichiga oladi.
Uglerod izi iqlim o‘zgarishiga olib keladi. Shu sababli tashkilotlar tomonidan karbonat angidrid chiqindilari sinchkovlik bilan kuzatib boriladi va hisobga olinadi.
Izoh (0)