• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +26°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    O‘g‘liga samolyot boshqaruvini topshirgan uchuvchi: Rossiyada o‘smir eng ayanchli aviahalokatni qanday sodir etgan?

    Bolaga “yo‘q” deyish qiyin, shu sababli uchuvchilar ba’zan barcha qoidalarga xilof ravishda o‘z bolalarini samolyot boshqaruviga o‘tqazadilar. Odatda, bu hech qanday oqibatga olib kelmaydi – zamonaviy laynerlar avtopilot yordamida boshqariladi, ikkinchi uchuvchi esa bolaning xato qilmasligini sinchkovlik bilan kuzatib turadi. 

    Biroq 1994-yilda SU593 reysini amalga oshirishda ekipaj bu vazifani uddalay olmadi. Favqulodda vaziyatni birinchi bo‘lib bolaning o‘zi sezgan, otasi boshqaruvni qo‘lga olishga ulgurmagan va samolyot Mejdurechensk yaqinida halokatga uchragan.

    Interrechensk yaqinida Airbus A310 samolyoti halokatga uchragan joyda, 1994-yil 23-mart
    Foto: TASS

    Moskva–Gonkong tungi reysi

    Airbus A310-308 1994-yil 22-mart kuni soat 20:39 da Sheremetevo aeroportidan havoga ko‘tarildi. Moskvadan Gonkongga SU593 reysini atigi uch yil oldin ishlab chiqarilgan keng fyuzelyajli samolyot bajargan, uning bortida 12 nafar ekipaj a’zosi va 63 nafar yo‘lovchi bo‘lgan, ularning aksariyati Rossiya fuqarolari bo‘lgan. Layner havoga ko‘tarilgan va muammosiz 10 100 metr balandlikka chiqqan.

    23-mart kuni soat 00:56 da, parvozdan to‘rt soat o‘tgach, samolyot balandligini keskin yo‘qota boshladi, shundan so‘ng radar ekranlaridan ham g‘oyib bo‘ldi. U Kemerovo viloyatining Mejdurechensk shahri yaqinida qulagani ma’lum bo‘ldi.

    Aviahalokatga uchragan samolyot halokatdan 1 yil oldin
    Foto: TASS

    Avvaliga nima ro‘y berganini hech kim tushuna olmadi: terrorchilik hujumlari kuzatilmagan, qulagan hududda havo hujumidan mudofaa kuchlarining hech qanday mashg‘ulotlari o‘tkazilmagan, samolyot endigina ishlab chiqarishdan chiqqan, uni tajribali ekipaj boshqargan edi. Turli xil farazlar ilgari surilgan: masalan, samolyot meteozondga urilib ketgan bo‘lishi, bu esa ekipaj va bortdagi asosiy tizimlarni ishdan chiqargan bo‘lishi mumkin.

    Bir necha hafta o‘tgach, qutqaruvchilar qora qutilarni topib, mutaxassislar ularni o‘qiganlaridan keyingina halokatning asl sababi ma’lum bo‘ldi.

    Mejdurechensk yaqinida Airbus A310 samolyoti halokatga uchragan hudud
    Foto: TASS

    Aviahalokat xronikasi

    Ma’lum bo‘lishicha, parvoz odatdagidek taxminan tun yarmigacha davom etgan. Samolyotda yo‘lovchi sifatida parvoz qilayotgan uchuvchi — 39 yoshli Yaroslav Kudrinskiy ham bo‘lgan. Shuningdek, ekipajda 9675 soat parvoz tajribasiga ega 40 yoshli komandir Andrey Danilov hamda 5885 soat parvoz qilgan ikkinchi uchuvchi, 33 yoshli Igor Piskarev bo‘lgan.

    Taxminan soat 00:40 da, Danilov va samolyot bortida bo‘lgan Kudrinskiyning farzandlari: 13 yoshli Yana va 15 yoshli Eldar kabinaga kirgan. Uch daqiqadan so‘ng zaxira uchuvchi o‘z ish joyini bo‘shatgan, ammo boshqaruvni ikkinchi uchuvchiga topshirmay, to‘liq avtopilotga ishonib qolgan. Shundan so‘ng komandir o‘rniga birin-ketin Kudrinskiyning bolalari o‘tirgan.

    Foto: TASS

    Keyingi bir necha daqiqa ichida Kudrinskiy qiziga samolyotni qanday boshqarishni: kurs ko‘rsatkichi yordamida avtopilotni chapga-o‘ngga bir necha gradusga burib ko‘rsatgan.

    Soat 00:51 da qiz uchuvchi o‘rindig‘idan tushib, uning o‘rnini 15 yoshli Eldar egallagan. Unga ham otasi kurs ko‘rsatkichining ishlash tartibini tushuntira boshlagan, biroq soat 00:54 da o‘smir rulni aylantirishga ruxsat so‘ragan. Kudrinskiy rozi bo‘lib, ko‘rsatma bera boshladi:

    Qara, yerga e’tibor ber, qayoqqa burayotganingni kuzat. Chapga yuramiz, chapga bur!

    Ehtimol, uchuvchi “yer” deya old oynada aks ettirilgan aviagorizontni – doimo ufq bo‘ylab yo‘nalgan va samolyotning holatini nazorat qilish uchun zarur bo‘lgan to‘g‘ri chiziqni nazarda tutgan. Biroq 15 yoshli bola uni qanday kuzatishi va bu ma’lumotdan qanday foydalanishi kerakligini bilmas edi.

    Eldar rulni biroz chapga og‘dira boshladi, samolyot qiyshayib, avtopilot buni to‘g‘rilashga urindi. Kudrinskiy manyovrni amalga oshirishga ko‘maklashish uchun kurs ko‘rsatkichini boshqara boshladi. Ularga ikkinchi uchuvchi ham yordam berdi. Bir paytning o‘zida tartibsiz harakatlar shturvalga 11-13 kg lik umumiy bosimni yuzaga keltirdi, shu bois avtopilot og‘ishni boshqarishdan avtomatik ravishda o‘chirildi.

    Bola boshqaruvidagi samolyot asta-sekin o‘ng tomonga og‘a boshladi. 20 soniya ichida samolyot 45° ga og‘gach, avtopilot belgilangan parvoz balandligini saqlab qola olmadi va havo kemasi pastlashni boshladi.

    Eldar muammoni otasidan oldin payqadi:

    Nimadir g‘alati. Nega u burilyapti?

    Uchuvchilar avtopilot shunchaki rejalashtirilgan manyovrlardan birini bajarishni boshlagan, degan xulosaga kelishdi. Biroq soat 00:55 da samolyot silkina boshladi va vaziyat favqulodda ekani ayon bo‘ldi. Og‘ish 63° ga yetganda, ikkinchi uchuvchi shiddatli harakatlar bilan laynerni to‘g‘rilashga urindi. Kudrinskiy o‘g‘lini kreslodan tortib chiqarib, kemani qutqarishga urinish o‘rniga, unga buyruq bera boshladi:

    Ushla! Shturvalni ushla! Ushla!

    Bola ikkinchi uchuvchiga xalaqit berib, bor kuchi bilan rulga yopishdi.

    Shundan so‘ng samolyot 90° ga og‘di va bir vaqtning o‘zida avtopilot tangajni oshirishni davom ettirdi. Bu paytga kelib, Kudrinskiy va Piskarev avtopilotni o‘chirib, samolyotni qo‘lda boshqarish o‘rniga unga kiritilgan parvoz parametrlarini o‘zgartirishga urinishdi. Muvaffaqiyatga erishish uchun samolyotni oddiy boshqarishda talab etilmaydigan va SU593 qo‘mondonlarida bo‘lmagan avtopilot hamda uning algoritmlarining nozik jihatlarini chuqur tushunish zarur edi.

    Aviahalokatda halok bo‘lganlarning qoldiqlari va buyumlarini olib kelayotgan fuqaro mudofaasi askarlari
    Foto: TASS

    Bu vaqtda boshqaruv uchun uch kishi kurashdi: buyruqlarni tushunmaydigan va samolyot boshqarishni bilmaydigan o‘smir, mo‘ljallanmagan rejimda belgilangan parametrlarga erishishga urinayotgan avtopilot va Piskarev. U qutqarish uchun nima kerakligini tushunadigan yagona shaxs bo‘lsa-da, ammo bo‘yi pastligi va orqaga maksimal darajada surilgan o‘rindig‘i tufayli bola avtopilotni boshqarishga kuchi yetmadi.

    Soat 00:56 da avtopilot o‘chirildi va uchuvchilar samolyotni og‘ish va ag‘darilishdan chiqarishga erishdilar, biroq buning evaziga Airbus 45° burchak ostida sho‘ng‘iy boshladi. Bort yerga urilib ketishidan xavotirlanib, Piskarev shturvalni oxirigacha o‘ziga tortdi, bu esa 4,8 g ortiqcha yuklanishni keltirib chiqardi. Bu hatto harbiy samolyotlar (qiruvchilar emas) uchun ham yuqori ko‘rsatkich bo‘lib, ruxsat etilgan me’yordan bir necha baravar ortiq edi, ammo layner bardosh berib, parchalanib ketmadi.

    Kudrinskiy o‘g‘lini o‘rindiqdan tortib olishga urindi, biroq o‘g‘li ortiqcha yuklanishdan ezilib, o‘rnidan tura olmadi. Nihoyat, u buni uddalaganda, bola, chamasi, oyog‘i bilan pedalni bosib, yo‘nalish rulini burib yubordi. Oqibatda samolyot yana og‘ishni boshladi, shtopor harakatini bajarib, vertikal ravishda pastga sho‘ng‘iy boshladi – shu payt kabinada vaznsizlik holati yuzaga keldi.

    Uchuvchilar bir necha yuz metr balandlikda kemani sho‘ng‘ishdan chiqarishga erishdilar, ammo kech edi. Qorong‘ilikda layner tepalikdagi daraxtlarning uchlariga urilib, soat 00:58 da yerga quladi. Bortda hech kim omon qolmadi.

    Samolyot halokatiga bola sababchimi?

    Hodisa to‘g‘risidagi rasmiy hisobotda aytilishicha, halokatga ekipaj aybdor bo‘lib, ular boshqaruvni begona shaxslarga topshirgan. Norasmiy, “insoniy” ayblovni Xalqaro aviatsiya qo‘mitasining aviahalokatlarni tekshirish komissiyasi raisi Vladimir Kofman ikkinchi uchuvchiga yukladi.

    Ma’lum bo‘lishicha, zaxiradagi texnik asbob-uskunalarni kuzatish va biror hodisa yuz bergudek bo‘lsa, tezda boshqaruvni o‘z zimmasiga olish o‘rniga u Eldarni tasvirga olish uchun kabinaning burchagida turgan. 

    21 fevral, 19:43   Izoh (0)   10720
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    #aviahalokat#layner#samolyot halokati

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    200 kishini o‘ldirgan charchoq, shturvaldagi yo‘lovchining xatosi, urib tushirilmagan harbiylar. O‘zbekistondagi aviahalokatlar tarixi

    28.01.2020, 21:33

    Olmaota aeroporti yaqinida An-26 samolyoti qulab tushdi. Qurbonlar bor

    13.03.2021, 20:13

    Xitoyda bortida 132 nafar odam bo‘lgan Boeing halokatga uchradi. Hodisadan keyin China Eastern kompaniyasi Boeing 737-800 samolyotlaridan foydalanishni to‘xtatdi

    22.03.2022, 09:11

    Kuchli charchoq, dispetcherlar xatosi, samolyot yukxonasidagi bomba... Eng yirik aviahalokatlar tarixiga nazar 

    25.12.2024, 19:58

    Putin To‘qayev bilan AZAL samolyoti halokatiga bog‘liq vaziyatni muhokama qildi 

    28.12.2024, 21:47

    Oqtovda qulagan samolyotning qora qutilari rasshifrovka qilindi

    7 yanvar, 10:48

    Sankt Peterburgdan Samarqandga uchgan samolyot favqulodda qo‘ndi

    7 yanvar, 18:25

    “Putin Aliyev bilan ikki marta gaplashib, uzr so‘radi” — Peskov

    9 yanvar, 17:05

    Rossiyalik siyosatchi Ozarbayjon prezidentini haqorat qildi

    10 yanvar, 12:45

    “AZAL samolyotining qora qutilari rasshifrovkasi OAV xulosalarini tasdiqlamaydi” — Lavrov 

    14 yanvar, 21:55

    Qozog‘iston: AZAL samolyoti uchuvchilarining OAVlarda e’lon qilingan muloqotlari ishonchsiz  

    24 yanvar, 20:35

    AZAL samolyoti “Pansir”dan otilgan raketa yordamida urib tushirilgan — AnewZ

    24 yanvar, 21:59

    AZAL samolyoti halokati: dastlabki tergov natijalari e’lon qilindi 

    4 fevral, 23:05

    Vashingtondagi aviahalokat videosini e’lon qilgan aeroportning ikki xodimi hibsga olindi

    5 fevral, 19:25

    Boku AZAL samolyoti halokati yuzasidan Rossiyaga qarshi xalqaro sudlarga murojaat qilmoqchi  

    6 fevral, 20:30

    AQSHda navbatdagi aviahalokat: Alyaskada bortida 10 kishi bo‘lgan samolyot yo‘qoldi 

    7 fevral, 20:06

    Alyaskada yo‘qolgan samolyot bortida bo‘lganlarning barchasi halok bo‘ldi 

    8 fevral, 20:30

    AQSHda samolyotlar yana to‘qnashdi, qurbon bor (video) 

    11 fevral, 08:38

    AQSHda harbiy samolyot yana qulab tushdi (video)

    13 fevral, 09:30

    Vashingtondagi yo‘lovchi samolyoti va harbiy vertolyot halokati bo‘yicha yangi tafsilotlar paydo bo‘ldi 

    15 fevral, 22:15

    Kanadada yo‘lovchi samolyoti ag‘darilib ketdi (video) 

    18 fevral, 08:29

    AZAL samolyoti halokati bo‘yicha yakuniy hisobot yil oxirigacha beriladi

    19 fevral, 16:02

    AQSH osmonida samolyotlar yana to‘qnashdi (video)

    20 fevral, 12:17

    Kanadada ag‘darilgan samolyot yo‘lovchilariga 30 ming dollardan pul taklif qilindi  

    20 fevral, 21:42
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    Hyundai Uzbekistan - foizsiz bo‘lib to‘lash imkoniyati qaytdi!


    Suv — bebaho neʼmat: Agrobankdan fermerlar uchun yangi metodik to‘plam


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    Moliyaviy firibgarliklar: firibgarlar keksalarni qanday aldamoqda 


    Yangiyo‘lda “Tomorqa maktabi” ochildi


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- xalqaro PLAS-Forumida qatnashdi


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi


    O‘zbekiston Milliy banki Xitoy yuani ayirboshlash xizmatini Toshkent shahri va poytaxt aeroportida yo‘lga qo‘ydi


    Centrum Air yozgi yo‘nalish ochadi: Toshkentdan Issiqko‘lga to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslar


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Chirchiqdagi yangi bog‘ - zamonaviy ko‘ngilochar va dam olish maskani ochildi


    InfinBLACK - ortiqcha to‘lovlar talab qilmaydigan kredit karta


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 

     

    Tavsiya etamiz

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10

    Ko‘zi o‘tkir, qulog‘i sezgir temir qushchalar. Razvedkachi dronlarning “katta akalari”

    3 iyun, 20:40
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Andijonda Onix haydovchisi 13 yoshli bolani urib yubordi

    O‘zbekiston | 5 iyun, 00:00

    “Daryo” dayjesti: 4-iyunning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 4 iyun, 23:35

    “Do‘stlik” chegara bojxona postida 12,7 ming dollarni yashirincha olib chiqayotgan yo‘lovchi to‘xtatib qolindi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 23:30

    Jamoat tartibiga qarshi jinoyat sodir etganlikda ayblanayotgan shaxs BAAdan ekstraditsiya qilindi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 23:10

    Dunyoning eng go‘zal 10 nafar ayol tennischilari

    Layfstayl | 4 iyun, 22:55

    Insofsiz raqobat yoxud ko‘chirmakash “Surxon oshpazi”: xorijiy kompaniya shikoyat bilan chiqdi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 22:50

    Samarqandda transformator yonib ketdi

    O‘zbekiston | 4 iyun, 22:45
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.