Afg‘onistonga moliyaviy yordamning qisqarishi mamlakat ayollariga ko‘rsatilayotgan yordamga eng katta tahdid hisoblanadi. Bu haqda Norvegiya qochoqlar kengashi (NRC) bosh kotibi Yan Egeland ogohlantirdi.
Egeland nohukumat tashkilotlariga ko‘rsatilayotgan yordamning kamayishi aynan shu mamlakat ayollari va qizlariga ko‘proq ta’sir etishini alohida ta’kidladi.
2022-yilda NRC 772 484 nafar afg‘onlarga yordam ko‘rsatdi, ammo 2023-yilga kelib bu raqam 491 435 nafarga qisqardi. 2024-yili gumanitar tashkilot tomonidan 216 501 kishiga yordam ko‘rsatildi. NRC qaramog‘idagilarning yarmi ayollardir.
“So‘nggi ikki yil ichida biz insonparvarlik tashkilotlari dasturlari va xodimlarini birin-ketin qisqartirayotganini ko‘rmoqdamiz. Afg‘on ayollariga yordam ko‘rsatuvchi dasturlar uchun eng katta xavf bu moliyalashtirishning qisqarishidir. Afg‘on ayollarining kelajagi uchun eng katta xavf — bu ta’limning yo‘qligi”, deydi Egeland.
2021-yil avgust oyida “Tolibon” hokimiyatni egallaganidan so‘ng chet el yordami deyarli bir soat ichida to‘xtatildi. Mamlakat rasmiylariga qarshi sanksiyalar joriy etildi va Afg‘onistonning xorijdagi valyuta zaxiralari muzlatildi.
BMT va boshqa tashkilotlar xalqaro hamjamiyatni Afg‘onistonni qo‘llab-quvvatlashni davom ettirishga chaqirmoqda. Norvegiya qochoqlar qo‘mitasi kabi tashkilotlar ta’lim hamda sog‘liqni saqlash dasturlari orqali davlat xizmatlarini qo‘llab-quvvatlashga yordam beradi.
Biroq, ayollar va qizlar toliblar tomonidan o‘rnatilgan cheklovlar va ayol shifokorlarning doimiy yetishmasligi tufayli sog‘liqni saqlash va ta’lim xizmatlaridan foydalanish uchun katta to‘siqlarga duch kelishmoqda. Egelandning aytishicha, uning mamlakat bo‘ylab safari davomida “Tolibon” harakati vakillari bilan suhbatlarining aksariyati ayollar va qizlar uchun ta’limni qayta tiklash zarurati haqida bo‘lgan.
“Ular hamon bu amalga oshishini ta’kidlamoqdalar, lekin buning uchun sharoit hali mos emas. “Tolibon” shartlarni kelishib olish kerakligini aytmoqda”, dedi u.
“Tolibon” hokimiyat tepasiga kelgach, xotin-qizlarga nisbatan ko‘plab cheklovlar joriy etildi. Taqiqlar tufayli ayollar va qizlar ta’lim olish, ishlash, sport, sayohat qilish va dam olish huquqidan mahrum qilindi.
Afg‘onistonda ayollarga nisbatan joriy qilingan ayrim taqiqlar quyidagilar:
- afg‘onistonlik ayollarning BMT idoralarida ishlashi;
- erkaklarga ayollar uchun kiyim tikish;
- ayollarning erkak shifokorlarga borishi;
- ayollarning shifoxonaga yolg‘iz borishi;
- ayollarning istirohat bog‘iga tashrif buyurishi,
- oilalar va ayollarning bog‘lari yoki yashil hududlari bo‘lgan restoranlarga kirishi,
- ayollar ovozi eshitilgan reklamalarni efirga uzatish,
- ayollarning sotuvchilari bilan savdolashish,
- akusher va hamshiralikka o‘qish,
- ayol diktorlarga televizordagi yangiliklarni o‘qishni va ayol jurnalistlarga matbuot anjumanlariga borish,
- ayollarga bir-biri bilan gaplashish taqiqlangan.
Izoh (0)