Бир хил лойни ҳам шаклсиз бўлакка, ҳам нафис кўзага айлантириш мумкин — бу кулолнинг истеъдодига боғлиқ. Кўплаб режиссёрлар фильм суратга олишни бошлашдан олдин чет эл кино классикасидан илҳомланишади.
“Кавказ асираси ёки Шурикнинг янги саргузаштлари”
“Кавказ асираси” (1967) фильмининг бош қаҳрамонлари — Шурик ва Нинани яратишдан олдин режиссёр Леонид Гайдай француз комедияси “Велосипед”ни (1957) кўрган бўлиши керак. Тўғри, бош қаҳрамон Антунанинг эшаги эмас, велосипеди бор, этнографик экспедиция ўрнига эса севимли жамоасининг футбол ўйинига боради. Сюжет бошқа — қаҳрамон ҳам талаба эмас, курер. Аммо асосий саҳналар ўша-ўша: кўзойнакли омадсиз йигит саёҳат давомида гўзал қорамағиз қизни севиб қолади ва уни қутқаришга ҳаракат қилади.
“Велосипед” фильмида бош қаҳрамонлардан бирини сувдан қутқаришга уринаётган саҳна ҳам бор. Тўғри, “Кавказ асираси”да Шурикка жасур Нина ёрдамга келган бўлса, “Велосипед”да бу анча анъанавийроқ бўлган: Антуан гўзал Поппелинни сувдан қутқаришга ҳаракат қилади. Аммо қиз чўкмаётганди, йигит эшитган “Ёрдамга” овози эса радиодан янграган.
“Велосипед”да “Кавказ асираси”даги қувишга ўхшаш эпизод ҳам бор.
Шурик Нина ортидан югураётган эшакни тинчлантиришга уринади, француз “Шурик” Антуан эса родеода ҳўкизни қўлга олгандек ҳаракатлар билан сигирлар подаси орасидан велосипедда ўтади.
Аммо энг муҳими шуки, Гайдай “Велосипед”да “Кавказ асираси”ни дурдонага айлантирган усулларни илғаб олган: тезлаштирилган видеотасвирга олиш, кулгили имо-ишоралар, юз ифодалари, зиёфат, муболаға ва кулгилиликни оширадиган овозли эффектлар. Шубҳасиз, бош қаҳрамон ҳар доим қоқилиб, тойиб кетиб, кулгили вазиятларга тушиб қолади.
Ваҳоланки, Қўрқоқ, Довдир ва Барзанги учлигини яратишда Гайдай Голливуднинг “Фирибгарлар қўшиғи” (1930) романтик мюзиклидан илҳомланган. Бу фильм кейинчалик йўқолган, чунки у осон ёнувчи нитроцеллюлозадан тайёрланган киноплёнкага олинган эди.
“Бриллиант қўл”
“Бриллиант қўл” (1969) Даниянинг Жеймс Бонд ҳақидаги “Биринчи бўлиб ур, Фредди” (1965) фильми билан жуда кўп ўхшашликларга эга. Иккала фильмдаги бош қаҳрамон — тасодифан жиноий воқеага аралашиб қолган содда ва ҳазилкаш инсон.
Семён Горбунков камтарин ходим, Фредди кулгили ўйинчоқлари ва ҳар хил ниқоблар ва сохта бурунлар сотувчиси бўлади. Никулиннинг қаҳрамони иблис солинган қутича ёрдамида уй бошқарувчисини қўрқитади, Фредди эса доимий равишда сунъий пашшалар, ўргимчаклар ва шунга ўхшаш усуллар билан ҳамма билан ҳазиллашади.
Иккала фильмда ҳам жиноий воқеа бош қаҳрамон кемада бўлганида бошланади. Қаҳрамон портга етиб келгач, уни машинада ушлаб олишади: Семён Горбунковни — милиция ходимлари, Фреддини эса — махфий хизмат ходими.
“Бриллиант қўл” фильмида Геша Козодоев Шефнинг олдига келганидан кейин кўзи остида кўкарган ҳолда уйғонади. “Биринчи зарба, Фредди” фильмида қароқчилардан бирининг кўзи атрофида шунга ўхшаш доира пайдо бўлади, аммо бошқа сабабга кўра: Фредди жиноятчига берган калейдоскоп юзида қора бўёқ қолдиради.
Киношунос Ксения Реутованинг фикрича, Бонд ёвузларидан бири Ernst Блофелдга пародик ишора сифатида “Бриллиант қўл”да ҳам шефнинг юзи кўрсатилмайди.
Бонд ҳақидаги яна бир фильмга ишора – “Бриллиант қўл” фильмида “Фақат икки марта яшайсан” (1967) фильми каби машина вертолётда ҳавога кўтарилган.
Изоҳ (0)