Bir xil loyni ham shaklsiz bo‘lakka, ham nafis ko‘zaga aylantirish mumkin — bu kulolning iste’dodiga bog‘liq. Ko‘plab rejissyorlar film suratga olishni boshlashdan oldin chet el kino klassikasidan ilhomlanishadi.
“Kavkaz asirasi yoki Shurikning yangi sarguzashtlari”
“Kavkaz asirasi” (1967) filmining bosh qahramonlari — Shurik va Ninani yaratishdan oldin rejissyor Leonid Gayday fransuz komediyasi “Velosiped”ni (1957) ko‘rgan bo‘lishi kerak. To‘g‘ri, bosh qahramon Antunaning eshagi emas, velosipedi bor, etnografik ekspeditsiya o‘rniga esa sevimli jamoasining futbol o‘yiniga boradi. Syujet boshqa — qahramon ham talaba emas, kuryer. Ammo asosiy sahnalar o‘sha-o‘sha: ko‘zoynakli omadsiz yigit sayohat davomida go‘zal qoramag‘iz qizni sevib qoladi va uni qutqarishga harakat qiladi.
“Velosiped” filmida bosh qahramonlardan birini suvdan qutqarishga urinayotgan sahna ham bor. To‘g‘ri, “Kavkaz asirasi”da Shurikka jasur Nina yordamga kelgan bo‘lsa, “Velosiped”da bu ancha an’anaviyroq bo‘lgan: Antuan go‘zal Poppelinni suvdan qutqarishga harakat qiladi. Ammo qiz cho‘kmayotgandi, yigit eshitgan “Yordamga” ovozi esa radiodan yangragan.
“Velosiped”da “Kavkaz asirasi”dagi quvishga o‘xshash epizod ham bor.
Shurik Nina ortidan yugurayotgan eshakni tinchlantirishga urinadi, fransuz “Shurik” Antuan esa rodeoda ho‘kizni qo‘lga olgandek harakatlar bilan sigirlar podasi orasidan velosipedda o‘tadi.
Ammo eng muhimi shuki, Gayday “Velosiped”da “Kavkaz asirasi”ni durdonaga aylantirgan usullarni ilg‘ab olgan: tezlashtirilgan videotasvirga olish, kulgili imo-ishoralar, yuz ifodalari, ziyofat, mubolag‘a va kulgililikni oshiradigan ovozli effektlar. Shubhasiz, bosh qahramon har doim qoqilib, toyib ketib, kulgili vaziyatlarga tushib qoladi.
Vaholanki, Qo‘rqoq, Dovdir va Barzangi uchligini yaratishda Gayday Gollivudning “Firibgarlar qo‘shig‘i” (1930) romantik myuziklidan ilhomlangan. Bu film keyinchalik yo‘qolgan, chunki u oson yonuvchi nitrosellyulozadan tayyorlangan kinoplyonkaga olingan edi.
“Brilliant qo‘l”
“Brilliant qo‘l” (1969) Daniyaning Jeyms Bond haqidagi “Birinchi bo‘lib ur, Freddi” (1965) filmi bilan juda ko‘p o‘xshashliklarga ega. Ikkala filmdagi bosh qahramon — tasodifan jinoiy voqeaga aralashib qolgan sodda va hazilkash inson.
Semyon Gorbunkov kamtarin xodim, Freddi kulgili o‘yinchoqlari va har xil niqoblar va soxta burunlar sotuvchisi bo‘ladi. Nikulinning qahramoni iblis solingan quticha yordamida uy boshqaruvchisini qo‘rqitadi, Freddi esa doimiy ravishda sun’iy pashshalar, o‘rgimchaklar va shunga o‘xshash usullar bilan hamma bilan hazillashadi.
Ikkala filmda ham jinoiy voqea bosh qahramon kemada bo‘lganida boshlanadi. Qahramon portga yetib kelgach, uni mashinada ushlab olishadi: Semyon Gorbunkovni — militsiya xodimlari, Freddini esa — maxfiy xizmat xodimi.
“Brilliant qo‘l” filmida Gesha Kozodoyev Shefning oldiga kelganidan keyin ko‘zi ostida ko‘kargan holda uyg‘onadi. “Birinchi zarba, Freddi” filmida qaroqchilardan birining ko‘zi atrofida shunga o‘xshash doira paydo bo‘ladi, ammo boshqa sababga ko‘ra: Freddi jinoyatchiga bergan kaleydoskop yuzida qora bo‘yoq qoldiradi.
Kinoshunos Kseniya Reutovaning fikricha, Bond yovuzlaridan biri Ernst Blofeldga parodik ishora sifatida “Brilliant qo‘l”da ham shefning yuzi ko‘rsatilmaydi.
Bond haqidagi yana bir filmga ishora – “Brilliant qo‘l” filmida “Faqat ikki marta yashaysan” (1967) filmi kabi mashina vertolyotda havoga ko‘tarilgan.
Izoh (0)