Мукаммал қоматга эришиш йўлида анорексияга дучор бўлган жаҳон юлдузлари

Голливуд ўзининг қизил гиламлари ва журнал муқовалари билан мукаммаллик иллюзиясини яратади, лекин бундай идеаллик ортида кўпинча шафқатсиз ҳақиқат яширинган бўлади.

Анорексия шунчаки “идеал танага” интилиш эмас, балки руҳий касаллик бўлиб, шунга ўхшаш касалликлар орасида энг юқори ўлим даражасига эга. Ҳатто муваффақият тимсоли бўлиб кўринадиганлар ҳам унинг қурбони бўлишади.

Машҳурларнинг ташқи кўринишидаги ўзгаришлар ҳар қандай сўздан кўра аниқроқ гапиради. “Лара Крофт” фильмидаги образи билан куч ва энергия рамзи бўлган Анжелина Жолини ҳозирги фотосуратларда таниб олиш қийин: унинг чарчаган юз хусусиятлари ва мўрт қиёфаси ҳайратга эмас, балки ташвишга сабаб бўлмоқда.

Бир пайтлар ўз танасига бўлган ишончни тимсол қилган Кристина Агилера энди кийимлари унинг ғайритабиий озғинлигини таъкидлайдиган ҳолатда пайдо бўлади.

Бу ўзгаришлар “интизом” ёки “онгли танлов” натижаси эмас, балки ижтимоий тармоқларда камдан-кам кўрсатиладиган курашнинг оқибатидир.

Анорексия одамни кучли қилмайди — у уни соғлиқ, қувонч ва баъзан ҳаётдан маҳрум қилади. Гўзаллик грамм ёки сантиметр билан ўлчанмаслиги керак. Анорексия билан тўқнашган юлдузлар ҳикоялари бизга ҳар бир “идеал” кадрнинг ортида оғриқ яшириниши мумкинлигини эслатиб туради. Ҳақиқий гўзаллик — бу матодан кўринадиган қовурғалар эмас, балки ҳаётнинг барча хилма-хиллигини қадрлаш қобилиятидир.

Анорексия

Анорексия шунчаки “овқатдан бош тортиш” эмас. Бу қўрқув ва назорат ўртасидаги мураккаб рақс бўлиб, унда тана жанг майдонига, ақл эса шафқатсиз қўмондонга айланади. “Нерв анорексияси” каби тиббий атамалар ортида миллионлаб шахсий фожиалар яширинган, уларнинг ҳар бири “Агар мен идеал қоматга эга бўла олсам-чи?” деган сезилмайдиган фикр билан бошланади.

Анорексия иллюзиялар устаси. Суяклар тери остида кўриниб турганида ҳам, мия “Яна бир оз оз” деб такрорлайверади. Бу қайсарлик ёки эътиборни жалб қилиш истаги эмас. Бу Жаҳон Соғлиқни Сақлаш Ташкилоти маълумотларига кўра, ёш аёллар ўлими сабабларининг топ 5 талигига кирадиган руҳий касалликдир.

Лекин эркаклар ҳам, стереотипларга қарамай, унинг қурбонига айланишмоқда — бугунги кунда ҳар тўртинчи анорексия ҳолати йигитларда ташхис қилинмоқда.

Олимлар ҳали ҳамон анорексияни нима қўзғатиши ҳақида баҳслашади. Генетика, стресс, мукаммалликка интилиш, травмалар, жамият босими — буларнинг барчаси анорексияга олиб келиши табиий. Лекин “Идеал қоматлилар”га сиғинувчи ижтимоий тармоқлар, заҳарли диеталар, ташқи кўриниш ҳақидаги изоҳлар — ҳатто “Семирибсизми?” деган ажойиб саволлар ҳам қўзғатувчи омил бўлиши мумкин.

Анорексия ҳеч кимни аяб ўтирмайди. Юрак уриши секинлашади, суяклар зичлиги пасаяди, сочлар тўкилади, тери туклар билан қопланади – тана исинишга ҳаракат қилади. Аёлларда ҳайз кўриш тўхтайди, эркакларда эса тестостерон даражаси пасаяди. Аммо энг даҳшатлиси — мия. Очлик нейронларни ўлдиради, депрессия, ташвиш ва танқидий фикрлаш қобилиятини йўқотишга олиб келади. Ёпиқ айлана тортилади: вазн қанча кам бўлса, овқатдан қўрқув шунчалик кучли бўлади.

Шифо топишга интилиш соғликда муаммо борлигини тан олиш бошланади. Даволаниш эса психиатр, диетолог ва терапевтлардан иборат шифокорлар гуруҳни талаб қилади.

Шунингдек бемор яқинларининг қўллаб-қувватлаши ҳам бу касаллик билан курашишда жуда муҳим: “Ўзингни қўлга ол” каби иборалар ўрнига, “Мен сен биланман” ибораси беморни қутқаради. Улар жуда заифлашади ва курашиш ёки ҳимояланишга тайёр эмаслар, шунинг учун уларга алоҳида муносабат талаб этилади.

Ўз вақтида ёрдам олган беморларнинг 60% тўлиқ ҳаётга қайтади. Баъзан битта қадам кифоя қилади — қўл узатиш ва “Менга ёрдам керак” деб айтиш.

Анжелина Жоли

Жоли — дунёнинг энг машҳур актрисаларидан бири, унинг ҳаёти нафақат юлдузлик ва муваффақият билан, балки чуқур шахсий драмалар билан тўла. Унинг депрессия билан кураши 2007 йилда, онаси саратон касаллигидан вафот этганида бошланган. Бу йўқотиш Жоли учун кучли зарба бўлди, уни ўз қўрқувлари билан юзлаштирди.

Худди шу касалликка чалиниш хавфи юқори эканлигини кўрсатган генетик тестдан сўнг, актриса кўпчиликни ҳайратга солган қарор қабул қилди: у онаси каби тақдирга дуч келмаслик учун кўкрак ва тухумдонларини олиб ташлади.

Аммо бу унинг ҳаётидаги оғриқли кунларнинг бошланиши эди холос. 2016 йилда турмуш ўртоғи Бред Питт билан ажрашиш унинг ички азобларини янада кучайтирди. Собиқ эри унинг ташқи кўринишидаги ўзгаришларни — тобора равшан бўлиб бораётган ғайритабиий ориқликни биринчи бўлиб сезди. У хавотир билан уни ҳаракатга чақирди, даволанишни бошлашини илтимос қилди, аммо Жоли БМТ элчиси вазифасини бажаришни ва хайрия ишларида қатнашишни давом эттирди, ўз эҳтиёжларини биринчи ўринга қўя олмади. Сурункали стресс ва тушкунлик ҳолатида у бўйи 169 сантиметр бўлган ҳолда атиги 37 килограмм оғирликда эди. Танасида таянадиган жойлар йўқолгандек эди гўё. Аммо у барибир фақат ишга эътибор қаратди, соғлиғига аҳамият бермади.

Вазият 2013 йилда Жоли “Малифисента” фильмига бош ролга таклиф этилганида ўзгаришни бошлади. Режиссёр Роберт Стромберг шарт қўйди: актриса ишга киришишдан олдин камида ўн килограмм вазн йиғиши керак эди. Бу Анжелина учун бурилиш нуқтаси бўлди, у ўз танасига ғамхўрлик қилиш зарурлигини англай бошлади.

Кейинги беш йил ичида у аста-секин соғлом вазнга қайтди ва ниҳоят ўзининг овқатланиш тартибининг бузилиш сабаблари ҳақида очиқ гапиришга журъат этди.

Бир нечта операциялар, яқин инсонини йўқотиш ва шахсий ҳаётдаги кутилмаган бурилишлар билан тўлган қийин ҳаёт даври унинг танаси ва руҳияти учун жуда оғир бўлди.

Ҳаётининг янги босқичида турган Анжелина Жоли шунга ўхшаш синовларга дуч келган бошқалар учун жасорат ва кураш рамзига айланди. Унинг ҳикояси соғлиқни сақлаш ва тажрибаларни баҳам кўришдан қўрқмаслик муҳимлигини эслатиб туради.

Кристина Агуилера

Кучли вокал салоҳияти ва ёрқин саҳна имижи билан танилган Кристина Агуилера ўтган йили ҳақиқий ўзгаришни бошдан кечирди.

Илгари қўшиқчининг қомати яхши шаклда эди, аммо ўзининг қиёфасини такомиллаштириш истаги уни вазнининг тахминан тўртдан бир қисмини йўқотишга олиб келган. Кристина мухлислари унинг юзидаги ўзгаришни биринчи бўлиб сезишди. Юз контурлари аниқроқ, жағ суяклари эса сезиларли бўлиб қолди, бу унинг олдинги имижи фонида ҳайратланарли кўринарди.

Аста-секин унинг танаси ҳам сезиларли ўзгаришларга учради ва Агуилера жуда нозик аёлга айланди. Аммо Кристина вазн йўқотиш жараёнида махсус препаратлардан фойдаланганини қатъиян рад этади.

Интервьюларнинг бирида у ўзининг кундалик рационини 1600 калория миқдорига камайтирганини очиқчасига айтди. Қўшиқчи ширинликлардан воз кечди, уларни мева ва сабзавотлар билан алмаштирди, бу унинг соғлом овқатланишга ўтишидаги муҳим қадам бўлди.Унинг турмуш тарзидаги ўзгаришлар фақат диета билан чекланмади. У фаол равишда бокс ва ёга билан шуғулланди, бу унга нафақат жисмоний шаклини, балки психологик ҳолатини сақлашга ёрдам берди. Унинг жадвалида ҳафтада 3-5 марта бўладиган куч ва кардио машғулотлари белгиланган. Ижобий ўзгаришларга қарамай, мухлислар чалкашликда қолмоқдалар. Интернетда Агуилера анорексия билан касалланган ва диабетни даволаш учун кенг тарқалган препарат ёрдамида вазн йўқотаётгани ҳақида кўплаб миш-мишлар тарқалмоқда.

Аммо хонанданинг ўзи барчасини рад этади. Ҳозирча унинг ўзгаришлари ортида нима борлиги номаълум, лекин битта нарса аниқ — юлдуз ўзининг ташқи кўринишидан норози.

Виктория Бекҳэм

Машҳур футболчи Девид Бекҳэмнинг рафиқаси ва афсонавий Spice Girls гуруҳининг собиқ солисти Виктория Бекҳэм ўзининг истеъдоди ва услуби билан доимо эътибор марказида бўлган. Аммо унинг мода дунёсига бўлган иштиёқи ва замонавий гўзаллик стандартларига мослашишга интилиши баъзи хавотирларни туғдиради.

Виктория ёшлигида гуруҳда фаол қатнашган пайтлари соғлом кўринишга эга эди. Аммо ҳозирда у ҳаддан ташқари озғин, бу унинг жисмоний ҳолати ҳақида баҳс-мунозараларга олиб келади.

“Гўзал бўлиш — бу озғин бўлиш” деган шиор кўпинча носоғлом одатларга айланиб кетади ва кўпчилик Виктория учун формага кириш истаги анорексия чегарасига етган деб ҳисоблайди.

Ўзининг стандартларини юклайдиган жамият кўпинча аёлларга босим ўтказади ва уларни эришилмайдиган идеалларга интилишга мажбур қилади. Виктория ҳам гўзаллик нафақат ташқи кўриниш, балки ички ҳолат эканлигини унутиб қўйган кўринади.

Аллегра Версаче

Аллегра Версаче — бу мода, ҳашамат ва айтилмаган фожиалар дунёсига шўнғиб, қизиқиш уйғотадиган исм.

Машҳур Донателла Версаченинг қизи, кўпинча подиумларнинг ёрқин чироқлари ортида яширинган ички жинлар билан курашнинг заиф рамзига айланди.

Марҳум амакиси Жанни Версаченинг бойлигини мерос қилиб олган қиз, бойлик бериши мумкин бўлган ҳамма нарсага эга аммо у шон-шуҳратнинг қоронғи томонига дуч келди.

Аллегра биринчи марта мода дунёсига кирганда, кўплаб ёш қизлар сингари, у ҳам мода саноат томонидан унга юклатилган идеаллар қурбонига айланди. Подиумларни забт этаётган мўрт моделлар билан ўзини доимий равишда таққослаб, тез суръатларда вазн йўқотишни бошлади.

2009 йилда қариндошлари вазият танқидий нуқтага етганини англадилар: Аллегра вазни атиги 41 килограммга етди. Қиз асаб анорексиясини даволаш учун клиникага ётқизилди.

У бир неча йил давомида жамоатчиликнинг кўзидан узоқда бўлиб, интенсив даволаниш муолажаларидан ўтди. Аллегра, ўзининг баъзи қўрқувларини енгиб чиққан ва ниҳоят ёруғликка қайтишга журъат этгандек эди.

Бугунги кунда, унинг соғлиғи энди хавотирга солмаса ҳам, у ҳали ҳам жуда нозик кўринишга эга, унинг ташқи кўриниши оқсуяк хонимлар ҳақидаги афсонага қийинчилик билан мос келадиган даражада, у худди арвоҳдек кўринади.

29 ёшга келиб, Аллегра на касб, на оила топди, бу унинг бойлиги унга бахт келтирадими деган саволни туғдиради. Унда фақат ўзининг шонли фамилиясининг сояси билан курашаётган, бой оиладан чиққан бахтсиз қизни кўриш мумкин.

Келажакда Аллегра нафақат жисмоний соғлиқни сақлашга, балки ҳар бир инсон учун зарур бўлган ички хотиржамликка эришишига умид қиламиз.

Унинг ҳикояси ҳақиқий бахт ва фаровонлик ҳар доим ҳам бойлик ва муваффақиятга боғлиқ эмаслигини, балки ўзини борича севишда ва ўзига хослигини қабул қилишда эканлигини эслатади.