Kecha, 23-may kuni Xorazmda metallolomga topshirilgan snaryad portlab ketishi oqibatida bir kishi vafot etgani haqida xabarlar tarqaldi. Voqea yuzasidan Mudofaa vazirligi qurolni harbiylar sotmaganini, uni topib olgan shaxslar huquqni muhofaza qiluvchi idoralarga murojaat qilishi kerakligini maʼlum qildi. “Daryo” muxbiri qurollar va o‘q-dorilarni o‘z ixtiyori bilan tegishli organlarga qay tartibda topshirish kerakligi bo‘yicha maʼlumot jamladi.
Nima bo‘lgan edi
Hodisa 11-aprel kuni sodir bo‘lgan. Yig‘ib kelingan temir-tersaklar tushirilayotganda ular orasida bo‘lgan snaryad portlab ketgan. Oqibatda shu yerda ishlovchi 31 yoshli O.B. og‘ir tan jarohati olib, vafot etgan. Snaryadlar Qoraqalpog‘iston Respublikasi Amudaryo tumanida harbiy xizmatchilardan sotib olingani aytilgan.
Portlashdan so‘ng voqea joyiga huquq-tartibot organlari xodimlari va sapyorlar yetib borgan. O‘rganish jarayonida shoxobchadan yana 30 ga yaqin snaryad topilgan. Marhum O.B.ning onasi o‘g‘li oila boquvchisi bo‘lganini, uning 2 farzandi yetim qolganini aytgan. Ona snaryadlarni sotgan va sotib olib shoxobchaga keltirgan shaxslarga qatʼiy jazo qo‘llashni so‘ragan.
Snaryadni harbiylar sotmagan
Mudofaa vazirligi munosabatida aytilishicha, ushbu snaryad vazirlik tasarrufida bo‘lmagan hududda mahalliy cho‘ponlar tomonidan o‘zboshimchalik bilan qazib olingan hamda metallolomga topshirilgan.
Bunday holatlarda fuqarolar xavfsizlik qoidalariga rioya qilgan holda huquqni muhofaza qiluvchi organlarga zudlik bilan xabar qilishi shart.
Ushbu voqeaga harbiy xizmatchilarning hech qanday aloqasi yo‘q va jinoiy javobgarlikka tortilmaganini maʼlum qilamiz. Mazkur turdagi snaryad O‘zbekiston Qurolli kuchlarida mavjud emas. Maʼlumotlarga ko‘ra, bu turdagi snaryad 1970-yillarda qo‘llanilgan, deyiladi vazirlik axborotida.
Qo‘shimcha qilinishicha, ayni vaqtda holat yuzasidan Harbiy prokuratura tomonidan dastlabki tergov harakatlari olib borilmoqda.
Qurolni topshirsa mukofot
Agar Mudofaa vazirligi bergan axborotiga ishonilsa, snaryadni topib olgan cho‘ponlar qonunchilikka ko‘ra, qurolni huquqni muhofaza qiluvchi idoralarga topshirishi kerak edi. Soddaroq qilib aytganda, 102 ga qo‘ng‘iroq qilib holat haqida xabar berishi yoki hudud profilaktika inspektoriga murojaat qilishi lozim edi. Shunda ular ham javobgarlikdan ozod bo‘ladi va buni ustiga mukofot ham puli ham olishi mumkin.
Vazirlar Mahkamasining qarori bilan ro‘yxatga olinmagan o‘qotar qurol va uning o‘q-dorilarini, portlovchi materiallar va portlatish qurilmalarini ichki ishlar organlariga o‘z ixtiyori bilan topshirish hamda o‘qotar qurol va uning o‘q-dorilarini topshirganlik uchun taqdirlash tartibi tasdiqlangan.
Unga ko‘ra qurol va uning o‘q-dorilarini topshirish quyidagi tartibda o‘tkaziladi:
- jismoniy shaxs ichki ishlar organiga yoki profilaktika inspektoriga murojaat qiladi va qurolni va (yoki) uning o‘q-dorilarini topshiradi;
- shu kunning o‘zida ichki ishlar organi qurolni (o‘q-dorilarni) qabul qilib oladi va qurol (o‘q-dorilar) hisobini yuritish uchun kvitansiya rasmiylashtiradi;
- shundan so‘ng ichki ishlar organlarining masʼul bo‘linmalari tomonidan tegishli tekshiruvlar (tergovga qadar tekshiruv, ballistik ekspertiza, bazalar bo‘yicha tekshiruv) o‘tkaziladi;
- tegishli komissiya arizachini taqdirlash to‘g‘risida qaror qabul qiladi.
Qurol yoki o‘q-dorilarni ixtiyoriy topshirganlik uchun BHMning 5 dan 500 foizigacha miqdorda mukofot ko‘zda tutilgan, xususan:
- soyli stvolli o‘qotar qurolning, kombinatsiyalangan (soyli stvolli va silliq stvolli) o‘qotar qurol uchun — BHMning 500 foizi;
- silliq stvolli o‘qotar qurol uchun — BHMning 400 foizi;
- stvolsiz o‘qotar qurol (patron gilzasi stvol sifatida foydalaniladigan qurol) uchun — BHMning 300 foizi;
- pnevmatik qurol uchun — BHMning 100 foizi;
- tig‘li sovuq qurol (rapiralar, shpagalar va qilichlar), uloqtirish quroli (kamonlar, arbaletlar va nayzalar) uchun — BHMning 50 foizi;
- elektroshok qurilmalari, uchqun chiqargichlar va shikast yetkazuvchi taʼsiri elektr energiyasidan foydalanishga asoslangan boshqa qurilmalari uchun — BHMning 30 foizi;
- signal beruvchi qurol uchun — BHMning 25 foizi;
- gazli qurol (ko‘zdan yosh oqizadigan yoki achishtiradigan moddalar bilan to‘ldirilgan gazli ballonchalar, mexanik purkagichlar, aerozolli qurilmalar va boshqa qurilmalar) uchun — BHMning 15 foizi;
- patron uchun — BHMning 5 foizi;
- stvol, zatvor, o‘qdon (baraban), ramka, stvol qutisi uchun — BHMning 75 foizi.
Agar qurol shikastlangan bo‘lsa, mukofot miqdori ikki baravar kamayadi.
Eslatib o‘tamiz, 2024-yil 27-avgust kuni prezident tomonidan imzolangan qonun bilan Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksga qo‘shimcha kiritilgan edi. Unga ko‘ra, qonunchilikka o‘qotar bo‘lmagan qurolni o‘z ixtiyori bilan topshirganlar javobgarlikdan ozod qilinishi normasi kiritilgan.
Topshirmasa qamoq
O‘zbekiston hududida portlatuvchi moddalarga qonunga xilof ravishda egalik qilish yoki uni sotganlik uchun Jinoyat kodeksining:
246-moddasi kontrabanda — besh yildan o‘n yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan;
248-moddasi: qurol, o‘q-dorilar, portlovchi moddalar yoki portlatish qurilmalariga qonunga xilof ravishda egalik qilganlik uchun — bazaviy hisoblash miqdorining ellik baravarigacha miqdorda jarima yoki ikki yildan besh yilgacha ozodlikni cheklash yoxud besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanishi mumkin.
Avval topilgan snaryadlar
Andijon 2017-yili dalada ov qilayotgan vaqtida “Gaubitsa D-20” nomli, uzunligi 70 sm, 152 mm kalibrli snaryadni topib olgan. 2021-yili Toshkent shahrida qurilishi davom etayotgan binoda o‘quv mashg‘ulotlari davomida foydalanishga mo‘ljallangan ikkita 115 mm lik o‘quv snaryadi va ikkita 82 mm lik o‘quv minomyoti topilgan edi. Shu yili Namangandagi sanoat hududidan 4 ta butun va 2 ta yarimta yemirilgan “aviatsion” bombalar topib olingandi. 2022-yilda esa Farg‘ona viloyati fuqaro axlat yig‘ish joyidan snaryad chiqqan.
Yuqoridagi barcha holatlarda o‘q-dorilarni topib olgan fuqarolar o‘z ixtiyori bilan tuman ichki ishlar organlariga topshirgan.
Izoh (0)