Xitoy koinotdagi imkoniyatlarini kengaytirish doirasida Yer orbitasida sun’iy yo‘ldoshlar o‘rtasida “havo janglari”ni boshladi. Bu haqda AQSHning kosmik operatsiyalar bo‘yicha boshlig‘i o‘rinbosari general Maykl Getleyn ma’lum qildi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Xitoy va Rossiya kosmik texnologiyalar sohasidagi texnologik tafovutni kamaytirmoqda. AQSH orbitada “bir-biri atrofida sinxron va nazorat ostida manyovr qilgan beshta obyekt”ni kuzatgan.
Biz buni kosmosdagi havo janglari deb ataymiz. Xitoy orbitada bir nechta sun’iy yo‘ldoshlar ishtirokida kosmik operatsiyalarni bajarish uchun taktika, usullar va protseduralarni ishlab chiqmoqda, dedi Getleyn va bu operatsiyalar tijoriy ma’lumotlar yordamida qayd etilganini ta’kidladi.
“Havo janglari” hodisasi 2024-yilda Shiyan-24 °C va Shijian-6 05A/B tajribaviy sun’iy yo‘ldoshlari ishtirokida past Yer orbitasida o‘tkazilgan bir qator Xitoy manyovrlari bilan bog‘liq. CNN xabar berishicha, bunday texnologiyalar Xitoyga sun’iy yo‘ldoshlarni yo‘q qilish yoki ishdan chiqarish imkonini berishi mumkin.
Bu esa dushman qurolli kuchlarining aloqasini uzish yoki raketalarni uchirish va aniqlash operatsiyalarini to‘xtatish imkonini beradi. Bunday harakatlar global navigatsiya tizimlariga, jumladan, bank operatsiyalari va tez yordam chaqiruvlariga zarar yetkazishi mumkin.
Xitoy va Rossiya haqidagi savolga javob berar ekan, Getleyn bu mamlakatlar “g‘ayritabiiy” imkoniyatlarni rivojlantirganini ta’kidladi. Misol sifatida u sun’iy yo‘ldosh signallariga xalaqit berish vositalari, razvedka sun’iy yo‘ldoshlarini lazerlar bilan ko‘rinmas qilish imkoniyati, shuningdek, sun’iy yo‘ldoshni boshqa orbitaga o‘tkazish bilan bog‘liq manyovrlarni keltirdi. U buni uzoq vaqt davomida yoki hatto butun tarix davomidagi “eng murakkab strategik vaziyat” deb atadi.
Ilgari biz va eng yaqin hamkasblarimiz o‘rtasida asosan AQSHning texnologik taraqqiyoti tufayli yuzaga kelgan tafovut bor edi... bu salohiyatdagi farq sezilarli darajada qisqardi, deya ta’kidladi u.
Boshqa sun’iy yo‘ldoshlar yonida manyovr qilish “kosmosga qarshi qurol ishlab chiqish”dan dalolat berishi mumkin, dedi Vashingtondagi Strategik va xalqaro tadqiqotlar markazi kosmik xavfsizlik loyihasi direktori o‘rinbosari Kleyton Svoup.
Uning so‘zlariga ko‘ra, boshqa sun’iy yo‘ldoshga yaqinlashish “uni qo‘lga olish, to‘r yoki snaryad otish, lazer yoki shovqin generatori kabi energiya qurollaridan foydalanish mumkinligini” anglatadi. Ammo bunday manyovrlar yonilg‘i quyish yoki texnik xizmat ko‘rsatish, shuningdek, obyektlarni suratga olish uchun ham ishlatilishi mumkin, dedi ekspert.
Svoup Xitoy “murakkab manyovrlarni amalga oshirish qobiliyatiga ega tobora ko‘proq sun’iy yo‘ldoshlar” uchirayotganini qo‘shimcha qildi.
Izoh (0)