Кеча, 23 май куни Хоразмда металлоломга топширилган снаряд портлаб кетиши оқибатида бир киши вафот этгани ҳақида хабарлар тарқалди. Воқеа юзасидан Мудофаа вазирлиги қуролни ҳарбийлар сотмаганини, уни топиб олган шахслар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларга мурожаат қилиши кераклигини маълум қилди. “Дарё” мухбири қуроллар ва ўқ-дориларни ўз ихтиёри билан тегишли органларга қай тартибда топшириш кераклиги бўйича маълумот жамлади.
Нима бўлган эди
Ҳодиса 11 апрель куни содир бўлган. Йиғиб келинган темир-терсаклар туширилаётганда улар орасида бўлган снаряд портлаб кетган. Оқибатда шу ерда ишловчи 31 ёшли О.Б. оғир тан жароҳати олиб, вафот этган. Снарядлар Қорақалпоғистон Республикаси Амударё туманида ҳарбий хизматчилардан сотиб олингани айтилган.
Портлашдан сўнг воқеа жойига ҳуқуқ-тартибот органлари ходимлари ва сапёрлар етиб борган. Ўрганиш жараёнида шохобчадан яна 30 га яқин снаряд топилган. Марҳум О.Б.нинг онаси ўғли оила боқувчиси бўлганини, унинг 2 фарзанди етим қолганини айтган. Она снарядларни сотган ва сотиб олиб шохобчага келтирган шахсларга қатъий жазо қўллашни сўраган.
Снарядни ҳарбийлар сотмаган
Мудофаа вазирлиги муносабатида айтилишича, ушбу снаряд вазирлик тасарруфида бўлмаган ҳудудда маҳаллий чўпонлар томонидан ўзбошимчалик билан қазиб олинган ҳамда металлоломга топширилган.
Бундай ҳолатларда фуқаролар хавфсизлик қоидаларига риоя қилган ҳолда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга зудлик билан хабар қилиши шарт.
Ушбу воқеага ҳарбий хизматчиларнинг ҳеч қандай алоқаси йўқ ва жиноий жавобгарликка тортилмаганини маълум қиламиз. Мазкур турдаги снаряд Ўзбекистон Қуролли кучларида мавжуд эмас. Маълумотларга кўра, бу турдаги снаряд 1970 йилларда қўлланилган, дейилади вазирлик ахборотида.
Қўшимча қилинишича, айни вақтда ҳолат юзасидан Ҳарбий прокуратура томонидан дастлабки тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
Қуролни топширса мукофот
Агар Мудофаа вазирлиги берган ахборотига ишонилса, снарядни топиб олган чўпонлар қонунчиликка кўра, қуролни ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларга топшириши керак эди. Соддароқ қилиб айтганда, 102 га қўнғироқ қилиб ҳолат ҳақида хабар бериши ёки ҳудуд профилактика инспекторига мурожаат қилиши лозим эди. Шунда улар ҳам жавобгарликдан озод бўлади ва буни устига мукофот ҳам пули ҳам олиши мумкин.
Вазирлар Маҳкамасининг қарори билан рўйхатга олинмаган ўқотар қурол ва унинг ўқ-дориларини, портловчи материаллар ва портлатиш қурилмаларини ички ишлар органларига ўз ихтиёри билан топшириш ҳамда ўқотар қурол ва унинг ўқ-дориларини топширганлик учун тақдирлаш тартиби тасдиқланган.
Унга кўра қурол ва унинг ўқ-дориларини топшириш қуйидаги тартибда ўтказилади:
- жисмоний шахс ички ишлар органига ёки профилактика инспекторига мурожаат қилади ва қуролни ва (ёки) унинг ўқ-дориларини топширади;
- шу куннинг ўзида ички ишлар органи қуролни (ўқ-дориларни) қабул қилиб олади ва қурол (ўқ-дорилар) ҳисобини юритиш учун квитансия расмийлаштиради;
- шундан сўнг ички ишлар органларининг масъул бўлинмалари томонидан тегишли текширувлар (терговга қадар текширув, баллистик экспертиза, базалар бўйича текширув) ўтказилади;
- тегишли комиссия аризачини тақдирлаш тўғрисида қарор қабул қилади.
Қурол ёки ўқ-дориларни ихтиёрий топширганлик учун БҲМнинг 5 дан 500 фоизигача миқдорда мукофот кўзда тутилган, хусусан:
- сойли стволли ўқотар қуролнинг, комбинацияланган (сойли стволли ва силлиқ стволли) ўқотар қурол учун — БҲМнинг 500 фоизи;
- силлиқ стволли ўқотар қурол учун — БҲМнинг 400 фоизи;
- стволсиз ўқотар қурол (патрон гилзаси ствол сифатида фойдаланиладиган қурол) учун — БҲМнинг 300 фоизи;
- пневматик қурол учун — БҲМнинг 100 фоизи;
- тиғли совуқ қурол (рапиралар, шпагалар ва қиличлар), улоқтириш қуроли (камонлар, арбалетлар ва найзалар) учун — БҲМнинг 50 фоизи;
- электрошок қурилмалари, учқун чиқаргичлар ва шикаст етказувчи таъсири электр энергиясидан фойдаланишга асосланган бошқа қурилмалари учун — БҲМнинг 30 фоизи;
- сигнал берувчи қурол учун — БҲМнинг 25 фоизи;
- газли қурол (кўздан ёш оқизадиган ёки ачиштирадиган моддалар билан тўлдирилган газли баллончалар, механик пуркагичлар, аэрозолли қурилмалар ва бошқа қурилмалар) учун — БҲМнинг 15 фоизи;
- патрон учун — БҲМнинг 5 фоизи;
- ствол, затвор, ўқдон (барабан), рамка, ствол қутиси учун — БҲМнинг 75 фоизи.
Агар қурол шикастланган бўлса, мукофот миқдори икки баравар камаяди.
Эслатиб ўтамиз, 2024 йил 27 август куни президент томонидан имзоланган қонун билан Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексга қўшимча киритилган эди. Унга кўра, қонунчиликка ўқотар бўлмаган қуролни ўз ихтиёри билан топширганлар жавобгарликдан озод қилиниши нормаси киритилган.
Топширмаса қамоқ
Ўзбекистон ҳудудида портлатувчи моддаларга қонунга хилоф равишда эгалик қилиш ёки уни сотганлик учун Жиноят кодексининг:
246-моддаси контрабанда — беш йилдан ўн йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан;
248-моддаси: қурол, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ёки портлатиш қурилмаларига қонунга хилоф равишда эгалик қилганлик учун — базавий ҳисоблаш миқдорининг эллик бараваригача миқдорда жарима ёки икки йилдан беш йилгача озодликни чеклаш ёхуд беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланиши мумкин.
Аввал топилган снарядлар
Андижон 2017 йили далада ов қилаётган вақтида “Гаубитса Д-20” номли, узунлиги 70 см, 152 мм калибрли снарядни топиб олган. 2021 йили Тошкент шаҳрида қурилиши давом этаётган бинода ўқув машғулотлари давомида фойдаланишга мўлжалланган иккита 115 мм лик ўқув снаряди ва иккита 82 мм лик ўқув миномёти топилган эди. Шу йили Намангандаги саноат ҳудудидан 4 та бутун ва 2 та яримта емирилган “авиацион” бомбалар топиб олинганди. 2022 йилда эса Фарғона вилояти фуқаро ахлат йиғиш жойидан снаряд чиққан.
Юқоридаги барча ҳолатларда ўқ-дориларни топиб олган фуқаролар ўз ихтиёри билан туман ички ишлар органларига топширган.
Изоҳ (0)