36 yil avval Atlantik-Siti (AQSH)da og‘ir vazn toifasida mutlaq jahon chempioni unvoni uchun jang bo‘lib o‘tdi. Barcha kamarlar sohibi, 21 yoshli Mayk Tayson sobiq jahon chempioni Larri Holms bilan ringda to‘qnash kelgan. Jang Tayson uchun oddiy chempionlik kamarini himoya qilish emas, balki prinsipial jang edi.
Bu jangning Tayson uchun ahamiyati tarixi sakkiz yil oldin boshlangan. 1980 yilda Larri Holms, WBC yo‘nalishi bo‘yicha jahon chempioni bo‘lib turganida, afsonaviy Muhammad Ali bilan jang o‘tkazgan. Buyuk Ali moliyaviy muammolar tufayli ikki yillik tanaffusdan keyin professional boksga qaytgan va aytish kerakki, u juda yaxshi formasida emasdi: Alining yoshi 38 da edi hamda u paytda og‘ir kasal bo‘lgan (bu keyinchalik aniq bo‘lgan). Shunga qaramay, ilgari Alining sparring hamkori bo‘lgan Holms jangga rozi bo‘lgan va 10 raund davomida Alini ayovsiz kaltaklagan, shundan so‘ng jang to‘xtatilgan.
Bu jangni 14 yoshli Mayk Tayson tomosha qilayotgandi. Uning uchun Ali nafaqat kumir, balki ilhomlantiruvchi bokschi ham edi. Tabiiyki, bu voqea Temir Maykni qattiq ranjitgan.
“U Muhammad Alini do‘pposladi va men yig‘ladim. Keyin o‘zimga qasos olishim kerakligini aytdim”, — deya eslaydi Mayk Tayson.
Taysonning murabbiyi Kas D’Amato ham g‘azabda edi. U Alining yaqin do‘sti bo‘lib, Holmsni mensimasdi. Jangdan keyingi kuni D’Amato Muhammadga qo‘ng‘iroq qilib, “Diletant seni shu holga solishiga qo‘yib berding”, — deb tanbeh bergan. Shunda Kas 14 yoshli bokschini tayyorlayotganini va u kelajakda jahon chempioni bo‘lishini aytgan. Tayson ham Kas va Muhammad Aliga Holmsdan qasos olishga va’da bergandi.
Mayk bu va’dani yillar davomida yodida saqladi. Kas D’Amato Maykning Holms bilan jangiga qadar hayotdan ko‘z yumdi, lekin Tayson o‘z va’dasini unutmagandi. Qiziq tomoni, Holmsning taqdiri Muhammad Alining taqdiriga juda o‘xshash bo‘ldi. Taysonga qarshi jangdan ikki yil oldin Holms faoliyatini yakunlaganini e’lon qilgan, ammo kutilmaganda 38 yoshida professional ringga qaytgan va Tayson bilan jang qilgandi.
Tanaffusga qaramay, Holms yosh Taysonni mag‘lub etishga tayyorligini aytib, unga nisbatan turli haqoratlar yog‘dirgan. Mayk esa bunga munosabat bildirmagan, ammo uning ringda uning nigohlari jangga faqat g‘alaba uchun emas, balki Holmsni yo‘q qilish uchun chiqqanini bildirardi. Jangdan oldin ringga mehmon sifatida taklif qilingan Muhammad Alining chiqishi esa Maykning hissiyotini yanada kuchaytirgan. Buyuk Ali Larri Holmsni kutib olib, keyin Taysonga: “Uni yo‘q qil”, deydi.
Boks olami hali bunday motivatsiyaga ega Taysonni ko‘rmagandi. Mayk, hatto, o‘zining ilk chempionlik jangiga ham bunday ruhiy tayyorgarlikda chiqmagan edi. Uning g‘azabi va alamini yillar davomida ko‘nglida saqlab kelayotgani ringda o‘zini namoyon qildi. Jangning dastlabki soniyalaridayoq Larri qanday ahvolda ekanini tushundi va omon qolish uchun harakat qildi. Tayson o‘ziga xos uslubda tez-tez yaqinlashib, Holmsga kuchli zarbalar bilan hujum qilardi. Larri jeb bilan himoyalanmoqchi bo‘lib, ring bo‘ylab yugurgan va imkon tug‘ilganda klinchdan foydalanishga harakat qilgan. Ammo Tayson hujum qilishda davom etib, har bir zarbani kuch bilan berib, sobiq chempionni do‘pposlagan.
To‘rtinchi raundda Taysonning kuchli zarbasi Holmsni yerga yiqitgan va bu esa jangning intihosi yaqinligini bildirardi. Larri qiyinchilik bilan o‘rnidan turgan, lekin Tayson unga yana bir necha zarba berib, ikkinchi marta yiqitgan. Holms yana o‘rnidan turgan, lekin Tayson sobiq chempionni do‘pposlashda davom etgan. Nihoyat, Taysonning zarbalaridan biri Holmsni yerga yiqitgan va u qaytib turmagan.
Sobiq chempion ringda shafqatsizlarcha yer tishlatilgandi. Tayson Muhammad Alining ko‘z o‘ngida o‘z va’dasini bajargan. Mayk Larri Holmsni nokaut qilgan birinchi bokschi bo‘ldi va bu orqali sobiq jahon chempionini ringda xor qildi.
“Qaysi nokaut bilan faxrlanaman? Albatta, Larri Holms bilan jangdagi nokautim bilan”, — degan edi Mayk Tayson intervyularidan birida.
Avvalroq “Daryo”da Mayk Taysonni butun dunyoga tanitgan jang haqidagi maqola ham tarjima qilingan edi. 1986-yili bo‘lib o‘tgan jangda birgina zarba bilan Mayk Tayson Trevor Berbikni uch marta yiqilishga majbur qilib superog‘ir vazn toifasi tarixidagi eng yosh chempionga aylangandi.
Mavzuga doir: Muhammad Ali uchun qasos: Taysonni dunyoga tanitgan jang haqida bilasizmi? (video)
Izoh (0)