Баъзилар учун у поп-мусиқанинг афсонавий қироли ва кўр-кўрона тақлид қилиш объекти эди. Бошқалар эса уни плагиатда айблашди ва унга қарши кўтарилган муаллифлик ҳуқуқини бузиш бўйича даъволардан мамнун бўлишди. Ҳатто унинг ўзига хос “ой юриши” ҳам синган ва хонавайрон бўлган поп-мусиқа қироли умрининг сўнгги йилларида муҳокама мавзусига айланди. У эса истеъдоди ва ижодий имкониятлари билан одамларга қувонч улашишни орзу қиларди холос.
Майкл Жексоннинг ўзига хос поп услуби қандай пайдо бўлган ва машҳурлик олиб келган?
Майкл Жексоннинг мусиқий услуби унинг фаолияти давомида сезиларли ўзгаришларга дуч келди — ака-укалари томонидан яратилган Тhе Jackson 5 гуруҳининг яккахон ижрочиси сифатидаги дастлабки чиқишларидан бошлаб, уни юлдузга айлантирган яккахон ижодининг энг самарали йилларигача.
Қўшиқчи ва раққоснинг ўзига хос услуби 1970 йилларнинг охирида, Майкл Жексон яккахон карьерасига ўтганида шакллана бошлади. Унга шуҳрат олиб келган Off The Wall номли илк альбомида аллақачон универсаллик ва вокал маҳорати кўриниб турарди. Кейинги йилларда хонанда услубини замонавий мусиқа йўналишларига мослаштирган ҳолда ривожлантирди.
Деярли чорак аср мобайнида у ўзининг такрорланмас қиёфасини излади, концерт либослари ва рақс ҳаракатларининг турли услубларини синаб кўрди. Ялтираб турувчи оқ қўлқоплар ёки кристаллар билан безатилган якка қўлқоп, қора шим, турмаклаб йиғилган соч ва машҳур “ой юриши” Майкл Жексоннинг ўзига хос рамзларига айланди.
У жонли ижрода чиқиш қилишни афзал кўрарди ва ҳар доим бор кучини ишга соларди. У билан ишлаган мусиқачиларнинг айтишича, ижодининг энг юқори чўққисида у жуда атлетик бўлган ва ҳар куни рақсга тушиб, ўз услуби ва ўзига хос саҳна қиёфасини мукаммал даражада сайқаллаган.
Ҳар бир қўшиғи хитга айланган альбом ва Майкл Жексон чиққанидан кейин “супер юлдуз”га айланди
Майкл Жексоннинг машҳурлиги 1983 йилда, унинг олтинчи альбоми Thriller чиққанида ақл бовар қилмайдиган чўққига етди, бу альбом поп мусиқа оламида инқилоб қилди, машҳур мусиқачини ҳақиқий “супер юлдуз”га айлантирди ва шу қадар кўп рекордларни янгиладики, уларни санаб бўлмайди.
Альбомдаги ҳар бир қўшиқ хит бўлиб, дунё бўйлаб миллионлаб одамларнинг қалбини забт этган овоз яратиш учун рок, фанк ва R&B’нинг ноёб ва инновацион бирикмасини намойиш этди. Бу Триллер’га одатий поп альбомидан чиқиб кетишга ва ниҳоятда кенг аудиторияни қамраб олишга имкон берди.
Альбом чиққанидан икки йил ўтгач, Гиннеснинг рекордлар китоби “Thriller”ни дунёдаги энг кўп сотилган альбом деб атади. Ҳатто бугунги кунда, орадан деярли 40 йил ўтгач, у дунёдаги энг кўп сотилган студиявий альбомлардан бири бўлиб қолмоқда. Чунки унда эскиргандек туюлиши мумкин бўлган бирорта ҳам қўшиқ йўқ.
Майкл Жексоннинг истеъдоди нафақат унинг ўзига хос мусиқасида, балки ушбу треклар учун яратилган мусиқий видеоларнинг ҳар бир кадрида намоён бўлди, улар шунчалик инновацион бўлиб, сифат стандартларини ўзгартирди.
Майкл Жексоннинг машҳур “ой юриши” қандай яралган?
Майкл Жексон ўзининг машҳур “ой юриши”ни илк бор 1983 йилда “Motown 25” телекўрсатувида намойиш этди. У бу ҳаракатни афсонавий “Thriller” альбомига киритилган “Billie Jean” қўшиғини ижро этиш пайтида кўрсатди. Унинг ўзига хос услуби ва жозибаси билан уйғунлашган бу ҳаракат томошабинларни мафтун этди ва Жексоннинг карьерасидаги ҳал қилувчи лаҳзага айланди.
“Ой юриши” сирпанишга ўхшаш рақс қадами бўлиб, у аслида Майкл Жексоннинг ихтироси эмас, балки узоқ тарихга эга. Бундай ҳаракатлар 1950 йиллардаги кўча рақсларида, Кеб Каллоуэй ва Жеймс Браун каби қўшиқчилар, Билл Бэйли каби актёрлар, ҳамда “Soul Тrain” телекўрсатуви раққосларининг чиқишларида қўлланилган. Бироқ айнан Майкл Жексон бу ҳаракатга “ой юриши” номини берди ва уни янада эгилувчан, замонавий ва машҳур қилиб такомиллаштирди.
У бу ҳаракатни бошқа ижрочилардан ўзлаштириб олганини ҳеч қачон яширмаган ва ўзини унинг муаллифи деб ҳеч қачон даъво қилмаса ҳам баъзи танқидчилар уни плагиатда айблашди.
Нима учун Майкл Жексон кейинчалик ўз чиқишларида “ой юриши”дан тез-тез фойдалана бошлаган?
Майкл Жексон мусиқа саноатининг рамзий шахси сифатида тарихга кирди. У нафақат ўзининг мусиқий истеъдоди, балки бетакрор рақс маҳорати билан ҳам томошабинларни мафтун этди. Унинг чиқишлари давомида сеҳрли ва мафтункор нафосат муҳити яратиларди. Концертларида кўпинча мусиқа ва рақс ритмига берилиб, импровизация қиларди ва бу ҳар сафар ажойиб чиқарди.
Майкл Жексон ўзининг интервьюларидан бирида шундай ҳикоя қилган: “Motown 25” дастурида янги “Billie Jean” қўшиғини ижро этаётганда, у биринчи марта томошабинларга мафтункор “ой юриши”ни намойиш этди. Бироқ у бу ижродан қониқмаган, чунки қўшиқнинг кулминациясида сирпаниш эмас, балки кўп марта айланиш ва оёқ учида туриши керак эди. Ўша сафар у мувозанатни сақлай олмайди, натижада қўшиқнинг драматик якуний таъсири бузилади.
Бу қўшиқчини хафа қилади, лекин концертдан сўнг машинаси томон кетаётиб, у ҳайрат билан унга юзланган ўсмирни учратади: “Бу ажойиб эди! Қандай қилиб бундай рақсга туша оласиз?”. Майкл Жексон ўзининг “ой юришини” такомиллаштиришни бошлайди ва уни мукаммаллаштиришга ҳаракат қилади.
Муаллифлик ҳуқуқи бузилиши бўйича кўплаб даъволар нима билан якунланди?
Ҳаётининг сўнгги йиллари эстрада қироли учун ҳақиқий синов бўлди. Кўплаб суд жараёнлари ва ёшлар тарбиясига салбий таъсири билан боғлиқ асоссиз айбловлар амалда банкротликка олиб келди ва унинг ёмонлашаётган соғлиғи унга аввалгидек концерт беришга имкон бермади. Майкл Жексон қарийб 45 марта судга тортилган, уларнинг аксарияти тўланмаган солиқлар учун. Аммо уни мусиқа, қўшиқларнинг турли қисмларини ўғирлаш ва мусиқий плагиатнинг бошқа шаклларида айблаганлар ҳам бор эди.
“Thriller” альбомига афсонавий, ҳозирда марҳум бўлган Куинси Жонс продюсерлик қилган, у ўз интервьюларидан бирида Майкл Жексон нафақат “ой юриши”ни, балки ўша “Billie Jean” қўшиғидаги бас чизиғини ҳам ўғирлаганини — уни диско афсонаси Донна Суммердан кўчириб олганини айтади. Кейинчалик Жонс бу баёноти учун узр сўраган бўлса-да, бу кўпчиликда шубҳа уйғотади.
Ижтимоий тармоқларда ҳейтерлар тўлқини кўтарилади, айбловчилар Майкл Жексон қўшиқларининг парчаларини тармоққа жойлай бошлайди, улар гўёки бошқа ижрочиларнинг қўшиқлари парчаларига ўхшарди. Хонанда муаллифлик ҳуқуқини бузганликда айбланиб, бир неча бор судга чақирилади, бироқ уларнинг бирортасида ҳам айбловчилар ютиб чиқмаган.
Майкл Жексон судларда ўзининг айбсизлигини исботлаган бўлса-да, ўта бахтсиз инсон сифатида бу дунёни тарк этди.
Бизга эса бу буюк мусиқачининг ўлмас ижоди ва ғалаба онларида видеога муҳрланган бетакрор қиёфаси, ўзига хос “ой юриши”, оёқ учида тик туриши, юқори тезликда айланиши ва машҳур антигравитация оғишлари билан Ернинг тортиш кучини енгиб ўтгандек тасаввур уйғотиши қолди холос.
Изоҳ (0)