Ba’zilar uchun u pop-musiqaning afsonaviy qiroli va ko‘r-ko‘rona taqlid qilish obyekti edi. Boshqalar esa uni plagiatda ayblashdi va unga qarshi ko‘tarilgan mualliflik huquqini buzish bo‘yicha da’volardan mamnun bo‘lishdi. Hatto uning o‘ziga xos “oy yurishi” ham singan va xonavayron bo‘lgan pop-musiqa qiroli umrining so‘nggi yillarida muhokama mavzusiga aylandi. U esa iste’dodi va ijodiy imkoniyatlari bilan odamlarga quvonch ulashishni orzu qilardi xolos.
Maykl Jeksonning o‘ziga xos pop uslubi qanday paydo bo‘lgan va mashhurlik olib kelgan?
Maykl Jeksonning musiqiy uslubi uning faoliyati davomida sezilarli o‘zgarishlarga duch keldi — aka-ukalari tomonidan yaratilgan “The Jackson 5” guruhining yakkaxon ijrochisi sifatidagi dastlabki chiqishlaridan boshlab, uni yulduzga aylantirgan yakkaxon ijodining eng samarali yillarigacha.
Qo‘shiqchi va raqqosning o‘ziga xos uslubi 1970-yillarning oxirida, Maykl Jekson yakkaxon karyerasiga o‘tganida shakllana boshladi. Unga shuhrat olib kelgan “Off the Wall” nomli ilk albomida allaqachon universallik va vokal mahorati ko‘rinib turardi. Keyingi yillarda xonanda uslubini zamonaviy musiqa yo‘nalishlariga moslashtirgan holda rivojlantirdi.
Deyarli chorak asr mobaynida u o‘zining takrorlanmas qiyofasini izladi, konsert liboslari va raqs harakatlarining turli uslublarini sinab ko‘rdi. Yaltirab turuvchi oq qo‘lqoplar yoki kristallar bilan bezatilgan yakka qo‘lqop, qora shim, turmaklab yig‘ilgan soch va mashhur “oy yurishi” Maykl Jeksonning o‘ziga xos ramzlariga aylandi.
U jonli ijroda chiqish qilishni afzal ko‘rardi va har doim bor kuchini ishga solardi. U bilan ishlagan musiqachilarning aytishicha, ijodining eng yuqori cho‘qqisida u juda atletik bo‘lgan va har kuni raqsga tushib, o‘z uslubi va o‘ziga xos sahna qiyofasini mukammal darajada sayqallagan.
Har bir qo‘shig‘i xitga aylangan albom va Maykl Jekson chiqqanidan keyin “super yulduz”ga aylandi
Maykl Jeksonning mashhurligi 1983-yilda, uning oltinchi albomi “Thriller” chiqqanida aqlbovar qilmaydigan cho‘qqiga yetdi, bu albom pop musiqa olamida inqilob qildi, mashhur musiqachini haqiqiy “super yulduz”ga aylantirdi va shu qadar ko‘p rekordlarni yangiladiki, ularni sanab bo‘lmaydi.
Albomdagi har bir qo‘shiq xit bo‘lib, dunyo bo‘ylab millionlab odamlarning qalbini zabt etgan ovoz yaratish uchun rok, fank va R&B’ning noyob va innovatsion birikmasini namoyish etdi. Bu “Triller”ga odatiy pop albomidan chiqib ketishga va nihoyatda keng auditoriyani qamrab olishga imkon berdi.
Albom chiqqanidan ikki yil o‘tgach, Ginnesning rekordlar kitobi “Thriller”ni dunyodagi eng ko‘p sotilgan albom deb atadi. Hatto bugungi kunda, oradan deyarli 40 yil o‘tgach, u dunyodagi eng ko‘p sotilgan studiyaviy albomlardan biri bo‘lib qolmoqda. Chunki unda eskirgandek tuyulishi mumkin bo‘lgan birorta ham qo‘shiq yo‘q.
Maykl Jeksonning iste’dodi nafaqat uning o‘ziga xos musiqasida, balki ushbu treklar uchun yaratilgan musiqiy videolarning har bir kadrida namoyon bo‘ldi, ular shunchalik innovatsion bo‘lib, sifat standartlarini o‘zgartirdi.
Maykl Jeksonning mashhur “oy yurishi” qanday yaralgan?
Maykl Jekson o‘zining mashhur “oy yurishi”ni ilk bor 1983-yilda “Motown 25” teleko‘rsatuvida namoyish etdi. U bu harakatni afsonaviy “Thriller” albomiga kiritilgan “Billie Jean” qo‘shig‘ini ijro etish paytida ko‘rsatdi. Uning o‘ziga xos uslubi va jozibasi bilan uyg‘unlashgan bu harakat tomoshabinlarni maftun etdi va Jeksonning karyerasidagi hal qiluvchi lahzaga aylandi.
“Oy yurishi” sirpanishga o‘xshash raqs qadami bo‘lib, u aslida Maykl Jeksonning ixtirosi emas, balki uzoq tarixga ega. Bunday harakatlar 1950-yillardagi ko‘cha raqslarida, Keb Kallouey va Jeyms Braun kabi qo‘shiqchilar, Bill Beyli kabi aktyorlar, hamda “Soul Train” teleko‘rsatuvi raqqoslarining chiqishlarida qo‘llanilgan. Biroq aynan Maykl Jekson bu harakatga “oy yurishi” nomini berdi va uni yanada egiluvchan, zamonaviy va mashhur qilib takomillashtirdi.
U bu harakatni boshqa ijrochilardan o‘zlashtirib olganini hech qachon yashirmagan va o‘zini uning muallifi deb hech qachon da’vo qilmasa ham ba’zi tanqidchilar uni plagiatda ayblashdi.
Nima uchun Maykl Jekson keyinchalik o‘z chiqishlarida “oy yurishi”dan tez-tez foydalana boshlagan?
Maykl Jekson musiqa sanoatining ramziy shaxsi sifatida tarixga kirdi. U nafaqat o‘zining musiqiy iste’dodi, balki betakror raqs mahorati bilan ham tomoshabinlarni maftun etdi. Uning chiqishlari davomida sehrli va maftunkor nafosat muhiti yaratilardi. Konsertlarida ko‘pincha musiqa va raqs ritmiga berilib, improvizatsiya qilardi va bu har safar ajoyib chiqardi.
Maykl Jekson o‘zining intervyularidan birida shunday hikoya qilgan: “Motown 25” dasturida yangi “Billie Jean” qo‘shig‘ini ijro etayotganda, u birinchi marta tomoshabinlarga maftunkor “oy yurishi”ni namoyish etdi. Biroq u bu ijrodan qoniqmagan, chunki qo‘shiqning kulminatsiyasida sirpanish emas, balki ko‘p marta aylanish va oyoq uchida turishi kerak edi. O‘sha safar u muvozanatni saqlay olmaydi, natijada qo‘shiqning dramatik yakuniy ta’siri buziladi.
Bu qo‘shiqchini xafa qiladi, lekin konsertdan so‘ng mashinasi tomon ketayotib, u hayrat bilan unga yuzlangan o‘smirni uchratadi: “Bu ajoyib edi! Qanday qilib bunday raqsga tusha olasiz?”. Maykl Jekson o‘zining “oy yurishini” takomillashtirishni boshlaydi va uni mukammallashtirishga harakat qiladi.
Mualliflik huquqi buzilishi bo‘yicha ko‘plab da’volar nima bilan yakunlandi?
Hayotining so‘nggi yillari estrada qiroli uchun haqiqiy sinov bo‘ldi. Ko‘plab sud jarayonlari va yoshlar tarbiyasiga salbiy ta’siri bilan bog‘liq asossiz ayblovlar amalda bankrotlikka olib keldi va uning yomonlashayotgan sog‘lig‘i unga avvalgidek konsert berishga imkon bermadi. Maykl Jekson qariyb 45 marta sudga tortilgan, ularning aksariyati to‘lanmagan soliqlar uchun. Ammo uni musiqa, qo‘shiqlarning turli qismlarini o‘g‘irlash va musiqiy plagiatning boshqa shakllarida ayblaganlar ham bor edi.
“Thriller” albomiga afsonaviy, hozirda marhum bo‘lgan Kuinsi Jons prodyuserlik qilgan, u o‘z intervyularidan birida Maykl Jekson nafaqat “oy yurishi”ni, balki o‘sha “Billie Jean” qo‘shig‘idagi bas chizig‘ini ham o‘g‘irlaganini — uni disko afsonasi Donna Summerdan ko‘chirib olganini aytadi. Keyinchalik Jons bu bayonoti uchun uzr so‘ragan bo‘lsa-da, bu ko‘pchilikda shubha uyg‘otadi.
Ijtimoiy tarmoqlarda heyterlar to‘lqini ko‘tariladi, ayblovchilar Maykl Jekson qo‘shiqlarining parchalarini tarmoqqa joylay boshlaydi, ular go‘yoki boshqa ijrochilarning qo‘shiqlari parchalariga o‘xshardi. Xonanda mualliflik huquqini buzganlikda ayblanib, bir necha bor sudga chaqiriladi, biroq ularning birortasida ham ayblovchilar yutib chiqmagan.
Maykl Jekson sudlarda o‘zining aybsizligini isbotlagan bo‘lsa-da, o‘ta baxtsiz inson sifatida bu dunyoni tark etdi.
Bizga esa bu buyuk musiqachining o‘lmas ijodi va g‘alaba onlarida videoga muhrlangan betakror qiyofasi, o‘ziga xos “oy yurishi”, oyoq uchida tik turishi, yuqori tezlikda aylanishi va mashhur antigravitatsiya og‘ishlari bilan Yerning tortish kuchini yengib o‘tgandek tasavvur uyg‘otishi qoldi xolos.
Izoh (0)