Barselonadagi Global salomatlik instituti olimlari bolalikda ifloslangan havoga duch kelish miyaning asosiy qismlari orasidagi aloqalarni zaiflashtirishini aniqladilar. Tadqiqot natijalari Environment International (EI) jurnalida e’lon qilindi.
3600 dan ortiq bolalar ma’lumotlarini tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, havoning yuqori darajadagi ifloslanganligi miyaning po‘stloq va po‘stloq osti tuzilmalari orasidagi funksional aloqaning buzilishi bilan bog‘liq ekan. Bu sohalar kognitiv funksiyalar, harakat va hissiyotlarni boshqarish uchun mas’uldir.
Bolalarda qattiq zarrachalar (PM2.5, PM10) va azot oksidlari (NO₂, NOx) kabi ifloslantiruvchi moddalarning ta’sir darajasi o‘lchandi. So‘ngra 10 va 14 yoshlarida tinch holatda ularning miya faoliyati baholandi.
Ma’lum bo‘ldiki, bolalar tug‘ilgandan uch yoshgacha uchragan ifloslanish bodomsimon tana (hissiyotlar uchun javobgar) va e’tibor hamda harakatni boshqaradigan sohalar orasidagi bog‘liqlikni pasaytiradi.
Tadqiqotning yetakchi muallifi Monika Guksensning aytishicha, bu o‘zgarishlar o‘smirlik davrida ham saqlanib qoladi. Bu esa neyron tarmoqlari rivojlanishidagi uzoq muddatli buzilishlardan darak berishi mumkin.
Bundan tashqari, olimlar homiladorlik paytida ifloslantiruvchi moddalarga duch kelish sakkiz yoshli bolalarda xotira uchun mas’ul bo‘lgan gippokamp hajmining kamayishi bilan bog‘liqligini aniqladilar. Biroq, keyingi yillarda kompensator o‘sish kuzatildi. Bu miyaning moslashuvchanligidan dalolat berishi mumkin.
Tadqiqotchilar havo ifloslanishini kamaytirish, ayniqsa shaharlarda, uning bolalar rivojlanishiga ta’sirini minimallashtirish uchun choralar ko‘rish zarurligini ta’kidlamoqdalar.
“Bizning natijalarimiz havo ifloslanishi miya faoliyatiga uzoq muddatli ta’sir ko‘rsatishi mumkinligini tasdiqlaydi. Bu qat’iy ekologik standartlar foydasiga yana bir dalildir”, deya xulosa qildi tadqiqot hammuallifi Mishel Kusters.
Ilgari olimlar yotoqda smartfondan foydalanish uyqu sifatiga qanday ta’sir qilishini aniqlagan edilar.
Izoh (0)