• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12581.97
    • RUB157.75
    • EUR14698.26
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +31°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    “Qish iliq kelgani insonlar salomatligi va ekinlar uchun jiddiy xavf tug‘diradi” — iqlimshunos

    Iqlimshunos Erkin Abdulahatov “Daryo” muxbiri bilan suhbatda O‘zbekistonda qish faslining iliq kechayotgani qishloq xo‘jaligiga jiddiy zarar yetkazishi, qolaversa, insonlar salomatligiga ham xavf tug‘dirishi haqida gapirdi.

    Erkin Abdulahatov
    Foto: “Daryo”

    Iliq qishning insonlar sog‘lig‘iga zarari haqida

    Hozir aslida qalpoq kiyib yuriladigan sovuq havo bo‘lishi kerak edi. Ammo bu yil qish iliq keldi. Bunday bo‘lishi inson salomatligi uchun zararli hisoblanadi. Chunki sovuq havo ayrim virusli kasalliklar ko‘payishining oldini oladi. Olimlarning fikricha, iqlim isishi subtropik mintaqalardagi kasalliklarning biz tomon ko‘chishiga olib keladi. Misol uchun, denge kasalliklari Yevropa davlatlarida paydo bo‘lmoqda. Aslida, u kasalliklar daromadi past, aholisi sanitariya qoidalariga amal qilmaydigan, kasalliklarga qarshi kurashishga imkoniyati yo‘q davlatlarda ko‘proq. Denge, molyariya, chkungiya degan kasalliklar asta-sekin o‘choq hududlarini shimolga tomon yo‘naltirmoqda. Dunyo sog‘liqni saqlash tuzilmalari turli viruslar mutatsiyaga uchrashi oqibatida mintaqalarda inson organizmida ham yangicha kasalliklar ko‘payib borishiga olib kelishini tasdiqlagan. Iqlim o‘zgarishi tibbiyotga salbiy taʼsir qiladi.

    “Mevali daraxtlarda joriy yil hosil kamayishi mumkin”

    Telegram kanalimga  “Sizningcha, dekabrdagi noodatiy issiqlik va sovuqlik to‘lqinlari ko‘proq qaysi tarmoqqa iqtisodiy zararlar keltirdi?” degan so‘rovnoma joyladim. Ko‘pchilik asosan qishloq xo‘jaligiga taʼsir ko‘rsatdi, deb yozdi. Chunki yuqori issiqlik daraxtlarni qishki uyquga ketishi kerak bo‘lgan paytda gullatib yuboradi. Hozir ularning tanasi issiqlik stresslarini qabul qilyapti. Daraxt tanasi uchun qish oylari bo‘lishiga qaramay, uyqudan uyg‘onib qolishi uchun tez-tez qulay ob-havo kuzatilmoqda. Bular ertangi issiq to‘lqinlarda gullab yuborish “kayfiyatida” turibdi. Yaʼni bu zararli.

    Bizning mintaqa qish oyida shimoldan kirib keladigan sovuqqa moyil hisoblanadi. Baribir bir marta bo‘lsa ham sovuq kirib kelib, havo harorati 10-15 darajagacha sovib ketishi xavfi mavjud. Agar bu yuz bersa, daraxtlar o‘z hosilidan 100 foizga ayriladi — keyingi yil hosil bermaydi. Undan asosan barg chiqadi, kamiga tezroq qarib qolishi kuzatiladi.

    Hozir iqlimning ilib ketishi tibbiyot va qishloq xo‘jaligiga jiddiy taʼsir qilmoqda. Dekabr oyida biroz sovuq kuzatilganda ko‘pchilik energetik muammolar yuzaga keldi va ko‘zimizga shu ko‘rinyapti, degan xulosalar berdi. Aslida, hozir iqlim o‘zgarishining energetik iqtisodiyotga keltirgan zarari tibbiyot bilan qishloq xo‘jaligiga yetkazgan iqtisodiy zarari oldida hech narsa emas. Faqat u, energetik muammo kabi bir zumda emas, asta-sekin o‘z bo‘yini ko‘rsatadi.

    “Chora ko‘rishga kechikdik”

    Biz iqlim o‘zgarishini ertaroq anglagan holda, qishda havoning isib ketish muammosiga qarshi kurashishni avvalroq boshlashimiz kerak edi. Ochiqlikdagi daraxtlarni bog‘dorchilik sferasida erta “uyg‘onib” ketmasligi uchun chora-tadbirlar mavjud. Bu bo‘yicha ilm-fan yutuqlari bor. Hozirgi havo to‘lqinlarida 5-6 daraja farqni ko‘rish mumkin. Yaʼni daraxtga taʼsir o‘tkazish orqali uning tanasidagi haroratni 2 darajaga pasaytirib tursa bo‘ladi. Bu huddi odam isitmasini shpris orqali pasaytirishga o‘xshash jarayon. Agar mazkur usul dekabr oyi boshlarida qo‘llanganda, ancha foydali bo‘lardi.

    Hozirda daraxtlarga stress asosan tog‘ etaklarida bo‘lyapti, tekislik hududlarida esa u darajada emas. Tog‘ etaklarida noyabr va dekabr oylarida isish kuchli bo‘ldi. Oqibatda ko‘plab hududlarda bodom va boshqa daraxtlar gullab yubormoqda. Daraxt va bo‘lg‘usi hosilini asrab qolish uchun ota-bobolar qo‘llab kelgan klassik usullarni ham qo‘llash mumkin. Masalan, daraxt ildizi tagiga muz solib qo‘yish yoki sug‘orish. Bu usullar ham daraxtning uyg‘onib ketish “kayfiyat”ini pasaytiradi.

    04.01.2024, 19:17   Izoh (0)   22342
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Bizni yaqin yillarda energetik va ekologik inqiroz kutmoqda” — iqlimshunos O‘zbekistonni jiddiy xavfdan ogohlantirdi

    09.05.2023, 21:15

    “Chora ko‘rilmasa, ahvol og‘irlashaveradi” — ifloslanib borayotgan Toshkent havosi haqida suhbat

    27.12.2023, 11:21

    “Toshkent havosi meʼyordan ortiq ifloslangan” — iqlimshunos poytaxt havosi insonlar sog‘ligiga salbiy taʼsir qilayotganini aytdi

    27.12.2023, 14:05

    O‘zbekistonda favqulodda vaziyatlar soni 34 foizga kamayishiga erishildi 

    04.01.2024, 18:51

    O‘zbekistonda 2023-yilda tug‘ilishlar soni eng ko‘p qaysi hududda qayd etilgani ochiqlandi 

    04.01.2024, 18:33

    To‘lovlar bekor qilinadi, kredit olishda mol-mulk garovi talab qilinmaydi: Fermerlarga bir qator imtiyozlar berilmoqda

    04.01.2024, 17:32
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Onix 100 million so‘m keshbek aksiyasini qayta yo‘lga qo‘ydi 


    Yengillik kuch bilan birlashganda: 2025-yilning talabalar uchun mo‘ljallangan to‘rtta ASUS noutbuki 


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    Way II kompaniyasidan ikkinchi dividend to‘lov


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    IMZOning Engelberg premium derazalari Niderlandiyaga eksport qilindi


    “Bog‘ibaland”da anjir sayli: Samarqandda milliy meva bayrami bo‘lib o‘tdi 


    Way II kompaniyasi o‘z investorlariga dividend to‘lovlarini amalga oshirdi


    Central Asian University xalqaro Vasiylik kengashi tashkil etilganini e’lon qiladi 


    Suvchilar maktabi — Prezident tashabbusining amaliy natijasi


    #BirBirimizga: O‘zbekistondagi e’lonlar xizmati qanday qilib har bir narsaga ikkinchi umr beruvchi kampaniyani ishga tushirdi


    “Omad mavsumi” UZCARD bilan: uch bosqich, uchta sayohat va bosh sovrin — elektromobil 


    Namangan, Farg‘ona va Andijon Pepsi Music Fest quvvati bilan birlashdi!


    “Yangi O‘zbekiston” bog‘i yo‘llari yopilgani haqidagi xabarlar asossiz 


    APEX BANKdan biznes uchun individual xizmat ko‘rsatish — bu qulaylik bilan biznes yuritish demakdir

     

    Tavsiya etamiz

    Audio Icon

    “U imperiyani qutqarishi kerak edi” Tarixdagi eng yirik va qudratli jangovar kema – Yamato haqida

    15 avgust, 09:15

    Arash mojarosi: bir o‘zbek undan pulini ololmay sarson, boshqasi esa ko‘p pul bermoqda

    14 avgust, 21:02

    “Stalinning barmog‘i” — Zangezur yo‘lagi Ozarbayjon uchun qanchalik muhim?

    14 avgust, 14:19

    Toshkentda issiqlik ta’minoti va issiq suv tariflari yana oshirilishi mumkin

    13 avgust, 09:46
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    “Tramp savdo munosabatlarimiz haqida yolg‘on gapirmoqda” — Braziliya prezidenti

    Dunyo | 16 avgust, 18:16

    Qaysi sohadagi tadbirkorlar soliq to‘lashdan eng ko‘p qochayotgani ochiqlandi

    Iqtisodiyot | 16 avgust, 17:51

    Saraton hujayralarida ilk bor demensiyaga o‘xshash jarayonlar aniqlandi

    Ilm-fan | 16 avgust, 17:28

    Pokistonda kuchli yomg‘ir va ko‘chkilar oqibatida halok bo‘lganlar soni 300 nafardan oshdi (video)

    Dunyo | 16 avgust, 17:11

    Astronomlar osmonda bir vaqtning o‘zida oltita sayyorani qanday kuzatish mumkinligini aytib berdi

    Dunyo | 16 avgust, 16:47

    “Brayton” Baleba uchun “Manchester Yunayted”dan katta summa talab qildi

    Sport | 16 avgust, 16:46

    Tramp AQSH—Rossiya—Ukraina uch tomonlama sammitini o‘tkazish imkoniyatini e’tirof etdi

    Dunyo | 16 avgust, 16:35
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.