• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +42°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    “Qish iliq kelgani insonlar salomatligi va ekinlar uchun jiddiy xavf tug‘diradi” — iqlimshunos

    Iqlimshunos Erkin Abdulahatov “Daryo” muxbiri bilan suhbatda O‘zbekistonda qish faslining iliq kechayotgani qishloq xo‘jaligiga jiddiy zarar yetkazishi, qolaversa, insonlar salomatligiga ham xavf tug‘dirishi haqida gapirdi.

    Erkin Abdulahatov
    Foto: “Daryo”

    Iliq qishning insonlar sog‘lig‘iga zarari haqida

    Hozir aslida qalpoq kiyib yuriladigan sovuq havo bo‘lishi kerak edi. Ammo bu yil qish iliq keldi. Bunday bo‘lishi inson salomatligi uchun zararli hisoblanadi. Chunki sovuq havo ayrim virusli kasalliklar ko‘payishining oldini oladi. Olimlarning fikricha, iqlim isishi subtropik mintaqalardagi kasalliklarning biz tomon ko‘chishiga olib keladi. Misol uchun, denge kasalliklari Yevropa davlatlarida paydo bo‘lmoqda. Aslida, u kasalliklar daromadi past, aholisi sanitariya qoidalariga amal qilmaydigan, kasalliklarga qarshi kurashishga imkoniyati yo‘q davlatlarda ko‘proq. Denge, molyariya, chkungiya degan kasalliklar asta-sekin o‘choq hududlarini shimolga tomon yo‘naltirmoqda. Dunyo sog‘liqni saqlash tuzilmalari turli viruslar mutatsiyaga uchrashi oqibatida mintaqalarda inson organizmida ham yangicha kasalliklar ko‘payib borishiga olib kelishini tasdiqlagan. Iqlim o‘zgarishi tibbiyotga salbiy taʼsir qiladi.

    “Mevali daraxtlarda joriy yil hosil kamayishi mumkin”

    Telegram kanalimga  “Sizningcha, dekabrdagi noodatiy issiqlik va sovuqlik to‘lqinlari ko‘proq qaysi tarmoqqa iqtisodiy zararlar keltirdi?” degan so‘rovnoma joyladim. Ko‘pchilik asosan qishloq xo‘jaligiga taʼsir ko‘rsatdi, deb yozdi. Chunki yuqori issiqlik daraxtlarni qishki uyquga ketishi kerak bo‘lgan paytda gullatib yuboradi. Hozir ularning tanasi issiqlik stresslarini qabul qilyapti. Daraxt tanasi uchun qish oylari bo‘lishiga qaramay, uyqudan uyg‘onib qolishi uchun tez-tez qulay ob-havo kuzatilmoqda. Bular ertangi issiq to‘lqinlarda gullab yuborish “kayfiyatida” turibdi. Yaʼni bu zararli.

    Bizning mintaqa qish oyida shimoldan kirib keladigan sovuqqa moyil hisoblanadi. Baribir bir marta bo‘lsa ham sovuq kirib kelib, havo harorati 10-15 darajagacha sovib ketishi xavfi mavjud. Agar bu yuz bersa, daraxtlar o‘z hosilidan 100 foizga ayriladi — keyingi yil hosil bermaydi. Undan asosan barg chiqadi, kamiga tezroq qarib qolishi kuzatiladi.

    Hozir iqlimning ilib ketishi tibbiyot va qishloq xo‘jaligiga jiddiy taʼsir qilmoqda. Dekabr oyida biroz sovuq kuzatilganda ko‘pchilik energetik muammolar yuzaga keldi va ko‘zimizga shu ko‘rinyapti, degan xulosalar berdi. Aslida, hozir iqlim o‘zgarishining energetik iqtisodiyotga keltirgan zarari tibbiyot bilan qishloq xo‘jaligiga yetkazgan iqtisodiy zarari oldida hech narsa emas. Faqat u, energetik muammo kabi bir zumda emas, asta-sekin o‘z bo‘yini ko‘rsatadi.

    “Chora ko‘rishga kechikdik”

    Biz iqlim o‘zgarishini ertaroq anglagan holda, qishda havoning isib ketish muammosiga qarshi kurashishni avvalroq boshlashimiz kerak edi. Ochiqlikdagi daraxtlarni bog‘dorchilik sferasida erta “uyg‘onib” ketmasligi uchun chora-tadbirlar mavjud. Bu bo‘yicha ilm-fan yutuqlari bor. Hozirgi havo to‘lqinlarida 5-6 daraja farqni ko‘rish mumkin. Yaʼni daraxtga taʼsir o‘tkazish orqali uning tanasidagi haroratni 2 darajaga pasaytirib tursa bo‘ladi. Bu huddi odam isitmasini shpris orqali pasaytirishga o‘xshash jarayon. Agar mazkur usul dekabr oyi boshlarida qo‘llanganda, ancha foydali bo‘lardi.

    Hozirda daraxtlarga stress asosan tog‘ etaklarida bo‘lyapti, tekislik hududlarida esa u darajada emas. Tog‘ etaklarida noyabr va dekabr oylarida isish kuchli bo‘ldi. Oqibatda ko‘plab hududlarda bodom va boshqa daraxtlar gullab yubormoqda. Daraxt va bo‘lg‘usi hosilini asrab qolish uchun ota-bobolar qo‘llab kelgan klassik usullarni ham qo‘llash mumkin. Masalan, daraxt ildizi tagiga muz solib qo‘yish yoki sug‘orish. Bu usullar ham daraxtning uyg‘onib ketish “kayfiyat”ini pasaytiradi.

    04.01.2024, 19:17   Izoh (0)   22282
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Bizni yaqin yillarda energetik va ekologik inqiroz kutmoqda” — iqlimshunos O‘zbekistonni jiddiy xavfdan ogohlantirdi

    09.05.2023, 21:15

    “Chora ko‘rilmasa, ahvol og‘irlashaveradi” — ifloslanib borayotgan Toshkent havosi haqida suhbat

    27.12.2023, 11:21

    “Toshkent havosi meʼyordan ortiq ifloslangan” — iqlimshunos poytaxt havosi insonlar sog‘ligiga salbiy taʼsir qilayotganini aytdi

    27.12.2023, 14:05

    O‘zbekistonda favqulodda vaziyatlar soni 34 foizga kamayishiga erishildi 

    04.01.2024, 18:51

    O‘zbekistonda 2023-yilda tug‘ilishlar soni eng ko‘p qaysi hududda qayd etilgani ochiqlandi 

    04.01.2024, 18:33

    To‘lovlar bekor qilinadi, kredit olishda mol-mulk garovi talab qilinmaydi: Fermerlarga bir qator imtiyozlar berilmoqda

    04.01.2024, 17:32
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Hududiy elektr tarmoqlari” AJ Fitch Ratings agentligining xalqaro kredit reytingini “BB, barqaror” darajasiga oshirdi


    Fitch Ratings “Biznesni rivojlantirish banki” ATB kredit reytingini oshirdi 


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    HONOR ilhomlantiruvchi AI texnologiyalarga ega HONOR 400 seriyasini taqdim etdi


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    Smart Business va UZCARD Farg‘ona tadbirkorlari uchun yangi imkoniyatlar eshigini ochmoqda 


    Kapitalbank investitsiyalari – O‘zbekiston yoshlari kelajagiga sarmoya


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    “O‘zbekgidroenergo” AJning xalqaro kredit reytingi BB (barqaror) darajasiga ko‘tarildi


    Fitch Kapitalbankning reytingini "Ijobiy" prognoz bilan tasdiqladi


    NRG Uzbekistan zamonaviy va keng majmua — Maftun Makon turar joy mavzesini qurish bo‘yicha ulkan loyihani amalga oshirmoqda


    Faqat tekshirilgan foydalanuvchilar: nima uchun to‘lov ilovalari  shaxsni tasdiqlashni so‘raydi


    NRG Uzbekistan 60 gektar maydonda "shahar ichida shahar" keng ko‘lamli turar-joy loyihasini ishga tushirmoqda


    Inflyatsiya va jamg‘armalar: Nega pul o‘z qiymatini yo‘qotadi?


    “AloqaBank” yoshlar bilan ishlashga oid dasturlarni kengaytirmoqda

     

    Tavsiya etamiz

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55

    Isroil AQSHga hujum qilgan kun: o‘nlab amerikaliklarni o‘ldirish bu anglashilmovchilik edimi yoki fitna?

    2 iyul, 19:45
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    “Liverpul” Jotaning oilasiga futbolchi bilan tuzilgan shartnoma bo‘yicha maosh to‘lab boradi

    Sport | 5 iyul, 16:53

    O‘zbekistonda 6-iyul kuni havo harorati 45 darajagacha ko‘tariladi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 16:40

    Yevropa mamlakatlari Isroilga nisbatan sanksiyalar joriy qilishi mumkin — Bloomberg

    Dunyo | 5 iyul, 16:10

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    Dunyo | 5 iyul, 15:22

    Ukraina va Rossiya o‘rtasida harbiy asirlar almashinuvi o‘tkazildi

    Dunyo | 5 iyul, 14:47

    Toshkentda Milliy gvardiya xodimlari cho‘kayotgan fuqaroni qutqarib qoldi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 13:55

    Maosh ming yevrogacha: o‘zbekistonlik ayollar Slovakiyaga ishga taklif qilinmoqda

    O‘zbekiston | 5 iyul, 12:45

    Toshkent viloyatida 7 yoshli bola onasi va o‘gay otasi tomonidan kaltaklandi

    O‘zbekiston | 5 iyul, 12:22
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.