Fevralning oxirgi haftasida yomg‘ir qorga aylanib, havo soviy boshladi. “O‘zgidromet” prognoziga ko‘ra, qordan keyin harorat 26—28-fevral kunlari 2-5 daraja iliqqacha pasayadi, 27—28-fevralga kelib harorat kechalari 0-3 daraja sovuqqacha asta-sekin tushadi.
O‘zbekistonda so‘nggi ikki yildan buyon bahorning dastlabki oylarida minus daraja saqlanib qolmoqda. “Daryo” muxbiri bunday ob-havo sharoitida daraxt va oziq-ovqat mahsulotlarini qanday himoyalash bo‘yicha mutaxassislar fikrini jamladi.
Ekinlarni “stress va shok”dan chiqarish kerak
Qishloq xo‘jaligi vazirligi mutaxassisi Bahodir Ibrohimovning maʼlum qilishicha, qish fasli ko‘pgina sabzavot o‘simliklari uchun tinim davri hisoblanadi, lekin ayrim sovuqqa chidamli sabzavotlar hatto juda qattiq sovuqqa ham yaxshi bardosh beradi.
“Sabzavotlarning ko‘p turlari sovuqqa chidamli bo‘lib, sovuqdan himoya qilishga ham ehtiyoj bo‘lmaydi.
Sovuqbardosh va qishga chidamli o‘simliklarga piyoz, sarimsoq, shovul, rovoch, yerqalampir (xren) kiradi. Bu guruhga mansub o‘simliklar qishda -10-15 va qor ostida bo‘lsa, -20-25 daraja sovuqqa bardosh beradi, ularning yer ostidagi qismlari yaxshi qishlaydi, deydi olim.
Taʼkidlanishicha, qisqa muddatli sovuq kunlar bo‘lib o‘tgandan so‘ng, sabzavot ekinlarini “stress” va “shok” holatidan olib chiqish lozim. Bunda o‘simlikni qo‘shimcha oziqlantirishga katta eʼtibor qaratish kerak.
“Xashak tutatsa bo‘ladi”
Bahodir Ibrohimovning aytishicha bahorning noodatiy kelishi, havoning nisbatan sovuq va nam bo‘lishi aksariyat sabzavot ekin turlari uchun noqulay bo‘lishi mumkin.
Har bir darajaga havo haroratining pasayishi bu sabzavotlar uchun noqulay hisoblanadi. Bunday vaziyatda endigina yer yuzasiga chiqqan kartoshkani sovuqdan saqlash uchun uning ustini plyonka bilan yopish kerak. Agar plyonka bilan yopish imkoni bo‘lmasa, dalaning to‘rt-besh joyiga xashak uyumlarini go‘ng bilan aralashtirib yoqish, shamol oqimiga qarab tutatish foyda beradi.
Pomidor, shirin qalampir va baqlajon ko‘chatlarini sovuqdan himoya qilish uchun isitilmaydigan issiqxonalarda ekib, ustini yopish va issiqxona ichiga xashak tutatish lozim, deydi mutaxassis.
Uning qo‘shimcha qilishicha, eng yuqori sovuqlar bahor oylarida ertalabki soat 3 dan 5 gacha bo‘ladi. Shu vaqt oraligida sabzavot ekinlarini sovuqdan saqlash uchun kerakli tadbirlarni amalga oshirish tavsiya etiladi.
Erta “uyg‘ongan” daraxtlarni qanday asrasa bo‘ladi?
Iqlimshunos olim Erkin Abdulahatovning aytishicha, ochiqdagi daraxtlar erta “uyg‘onib” ketmasligini taʼminlovchi ilm-fan yutuqlari bor.
Hozirgi havo to‘lqinlarida 5-6 daraja farq mavjud va daraxtga taʼsir o‘tkazish orqali uning tanasidagi haroratni 2 darajaga pasaytirib tursa bo‘ladi.
Bu xuddi odam isitmasini shpris orqali pasaytirishga o‘xshash jarayon. Agar mazkur usul dekabr oyi boshlarida qo‘llanganda, ancha foydali bo‘lardi. Hozirda daraxtlarga stress asosan tog‘ etaklarida bo‘lyapti, tekislik hududlarida esa u darajada emas, deya holatni izohlagan olim.
Daraxt va uning bo‘lg‘usi hosilini asrab qolish uchun ildiz tagiga muz solib qo‘yish ham samara beradi. Bu usul ham daraxtning uyg‘onib ketishini pasaytiradi.
Sovuq o‘tkinchi
Erkin Abdulahatovning tushuntirishicha, O‘zbekistonda sovuq havo odatda 2-5 kun davom etadi xolos.
Buning ortidan haroratning zudlik bilan ko‘tarilishi, qorlarning tez erib bitishi so‘nggi yillarda juda ko‘p kuzatiladigan hodisa bo‘lib qolmoqda, deydi iqlimshunos.
Umuman olganda, mevalar va sabzavotlarning qay darajada hosil berishi qishning keyingi “qadamlariga” bog‘liq bo‘lib qolmoqda.
Izoh (0)