Барселонадаги Глобал саломатлик институти олимлари болаликда ифлосланган ҳавога дуч келиш миянинг асосий қисмлари орасидаги алоқаларни заифлаштиришини аниқладилар. Тадқиқот натижалари Environment International (EI) журналида эълон қилинди.
3600 дан ортиқ болалар маълумотларини таҳлил қилиш шуни кўрсатдики, ҳавонинг юқори даражадаги ифлосланганлиги миянинг пўстлоқ ва пўстлоқ ости тузилмалари орасидаги функсионал алоқанинг бузилиши билан боғлиқ экан. Бу соҳалар когнитив функциялар, ҳаракат ва ҳиссиётларни бошқариш учун масъулдир.
Болаларда қаттиқ заррачалар (ПМ2.5, ПМ10) ва азот оксидлари (НО₂, NOx) каби ифлослантирувчи моддаларнинг таъсир даражаси ўлчанди. Сўнгра 10 ва 14 ёшларида тинч ҳолатда уларнинг мия фаолияти баҳоланди.
Маълум бўлдики, болалар туғилгандан уч ёшгача учраган ифлосланиш бодомсимон тана (ҳиссиётлар учун жавобгар) ва эътибор ҳамда ҳаракатни бошқарадиган соҳалар орасидаги боғлиқликни пасайтиради.
Тадқиқотнинг етакчи муаллифи Моника Гуксенснинг айтишича, бу ўзгаришлар ўсмирлик даврида ҳам сақланиб қолади. Бу эса нейрон тармоқлари ривожланишидаги узоқ муддатли бузилишлардан дарак бериши мумкин.
Бундан ташқари, олимлар ҳомиладорлик пайтида ифлослантирувчи моддаларга дуч келиш саккиз ёшли болаларда хотира учун масъул бўлган гиппокамп ҳажмининг камайиши билан боғлиқлигини аниқладилар. Бироқ, кейинги йилларда компенсатор ўсиш кузатилди. Бу миянинг мослашувчанлигидан далолат бериши мумкин.
Тадқиқотчилар ҳаво ифлосланишини камайтириш, айниқса шаҳарларда, унинг болалар ривожланишига таъсирини минималлаштириш учун чоралар кўриш зарурлигини таъкидламоқдалар.
“Бизнинг натижаларимиз ҳаво ифлосланиши мия фаолиятига узоқ муддатли таъсир кўрсатиши мумкинлигини тасдиқлайди. Бу қатъий экологик стандартлар фойдасига яна бир далилдир”, дея хулоса қилди тадқиқот ҳаммуаллифи Мишел Кустерс.
Илгари олимлар ётоқда смартфондан фойдаланиш уйқу сифатига қандай таъсир қилишини аниқлаган эдилар.
Изоҳ (0)