Joriy yil fevralda aholi va tadbirkorlar inflyatsion kutilmalari 0,9 foiz yomonlashdi. Bu haqda Markaziy bank o‘tkazgan navbatdagi so‘rov natijalarida maʼlum qilindi.
O‘zbekistonda aprel oyida gaz va elektr energiyasi tariflari oshiriladi. Buning ortidan issiqlik taʼminoti va avtomobillar uchun yonilg‘i narxlari ham ko‘tarilishi maʼlum. Mazkur xabarlar fonida aholi va biznesning inflyatsion kutilmalari yomonlashgan.
Aholining inflyatsion kutilmalari
Fevralda aholining kelgusi 12 oylik inflyatsion kutilmalari yanvardagiga (14,4 foiz) qaraganda oshib, 15,3 foizga yetdi.
Aholi kelasi bir yil davomida kommunal to‘lovlar, yoqilg‘i va energiya resurslari qimmatlashishidan ko‘proq xavotir bildirgan. Jumladan, o‘tgan oyda kommunal to‘lovlar ortishini kutayotganlar ulushi 63 foizga yetdi. Taqqoslansa, yanvarda 57 foiz, 2024-yil martida 42 foiz respondent kelgusida kommunal tariflar o‘sishini kutayotganini aytgan.
Fevralda yoqilg‘i va energiya narxlari qimmatlashishini kutayotganlar ulushi ham yanvardagidan 2 foizga ortib, 52 foizga yetgan.
Monopoliya va tariflar sunʼiy oshirilishiga ishonayotganlar ulushi ham 25 foizdan 32 foizga ortgan.
Shu bilan birga, transport xarajatlari oshishini kutayotganlar ulushi bir foizga o‘sib, 31 foizni tashkil etdi. Asosiy oziq-ovqatlar qimmatlashishiga ishonayotganlar yanvardagi 26 foizdan 28 foizga ko‘paygan. Ish haqi va nafaqalar oshishi kutilmalari esa bir foizga yaxshilanib, 23 foizga yetgan.
Aholi inflyatsion kutilmalarining yuqori ko‘rsatkichi Toshkent shahrida, eng quyi darajasi Sirdaryo viloyatida qayd etildi. Hududlar kesimida kelgusi bir yillik inflyatsion kutilmalar quyidagicha:
- Toshkent shahri — 19,1 foiz;
- Toshkent viloyati — 18,1 foiz;
- Farg‘ona viloyati — 17,5 foiz;
- Samarqand viloyati — 16,7 foiz;
- Namangan viloyati — 15,5 foiz;
- Andijon viloyati — 15,4 foiz;
- Surxondaryo viloyati — 15,3 foiz;
- Xorazm viloyati — 14,5 foiz;
- Qoraqalpog‘iston — 14,1 foiz;
- Buxoro viloyati — 13,9 foiz;
- Qashqadaryo viloyati — 13,9 foiz;
- Jizzax viloyati — 13,2 foiz;
- Navoiy viloyati — 12,5 foiz;
- Sirdaryo viloyati — 12,4 foiz.
Markaziy bank tahliliga ko‘ra, fevralda daromadlari 5 million so‘mdan yuqori bo‘lgan aholining inflyatsion kutilmalari nisbatan yuqori darajada shakllandi — 15,1 foiz (yanvarda 14,5 foiz).
Inflyatsiyaning eng yuqori darajada oshishini kutayotganlar oyligi 15 million so‘mdan yuqori ishtirokchilar bo‘ldi. Ular kelgusi 12 oy ichida inflyatsiya 20,4 foizgacha ko‘tarilishini kutmoqda. Yanvardan bu raqam 18,2 foiz bo‘lgandi.
Shu bilan birga, ish haqi 10–15 million so‘m bo‘lganlar inflyatsion kutilmalari 17,2 foizni tashkil etgan.
Umuman olganda, Toshkent shahri va Farg‘ona viloyatidan so‘rovda qatnashganlarning 52 foizi, Samarqand va Toshkent viloyatidan ishtirok etganlarning 46 foizi kelgusi bir yilda inflyatsiya 17 foizdan yuqori bo‘lishini kutayotganini bildirgan.
Biznesda inflyatsion kutilmalar
Tadbirkorlik subyektlarining inflyatsion kutilmalari o‘tgan oyga nisbatan 0,9 foizga tezlashib, 13,8 foizni tashkil etdi.
Biznes vakillari ham kommunal xizmatlarning qimmatlashishidan xavotir bildirgan. So‘rov ishtirokchilarining 58 foizi kelgusi bir yilda mazkur turdagi xizmatlar narxi o‘sishini kutmoqda (yanvarda 54 foiz edi).
O‘z navbatida yoqilg‘i va energiya narxining oshishi bo‘yicha kutilmalar 1 foizga yomonlashib, 50 foizni tashkil etdi.
Transport xarajatlari oshishini kutayotgan korxonalar 34 foiz (+2 foiz), soliq yuki o‘sishiga ishonayotganlari 27 foiz (+3 foiz), xomashyo narxlari qimmatlashishiga amin bo‘lganlar 27 foizga (+2 foiz) yetgan.
Tadbirkorlik subyektlarining eng yuqori inflyatsion kutilmalari Toshkent shahrida kuzatilgan — 17,8 foiz. Nisbatan past kutilmalar Surxondaryo viloyatida (12 foiz) qayd etilgan.
Ammo fevralda aholi va biznes inflyatsion kutilmalari mamlakatdagi 10,1 foizlik rasmiy inflyatsiya darajasidan balandligicha qolmoqda.
Fevralda sezilgan inflyatsiya
Fevral oyi yakunlariga ko‘ra, aholi tomonidan sezilgan inflyatsiya darajasi yanvardagidan tezlashib, 15,1 foizga yetgan. O‘rtachadan yuqori sezilgan inflyatsiya darajalari Toshkent shahri (19 foiz), Farg‘ona (18,2 foiz), Toshkent (17,1 foiz), Samarqand (16,2 foiz), Namangan (15,5 foiz) viloyatlarida shakllangan.
Markaziy bank yanvar-fevral oylarida aholi tomonidan narxlarida yuqori o‘sish kuzatilgan asosiy turdagi tovar va xizmatlar bo‘yicha ham ma’lumot taqdim etgan.
Qayd etilishicha, go‘sht va sut qimmatlashganini aytganlar ulushi birdaniga 16 foiz oshib, 57 foizgacha yetgan.
O‘tgan ikki oyda dorilar narxi ko‘tarildi degan respondentlar ulushi 24 foizdan 30 foizga, yo‘lkira va tashish xizmatlari oshganini aytganlari 23 foizdan 25 foizga, kafe-restoranda ovqatlanish qimmatlashganini taʼkidlaganlari 13 foizdan 18 foizga ko‘paygan. Shuninglek, tibbiy xizmatlar narxi oshganiga ishora qilganlar 14 foizdan 18 foizga, ijara haqi qimmatlashganiga urg‘u berganlar ulushi 13 foizdan 15 foizga ortgan.
O‘tgan oyda daromadlari 5 million so‘mdan yuqori aholiga sezilgan inflyatsiya darajasi balandroq shakllandi — 15,2 foiz.
Daromadi 15 million so‘mdan yuqorilar inflyatsiya darajasini 19,8 foiz, oyiga 10–15 million so‘m topadiganlar 17,2 foiz, 7–10 million so‘m daromadlilar 16,5 foiz sezgan.
Aholi tomonidan yuqori sezilgan inflyatsiya ishlab chiqarish sohasida, nisbatan past daraja umumiy ovqatlanishda kuzatilgan. Sohalar kesimida sezilgan inflyatsiya darajalari quyidagicha:
- ishlab chiqarish — 16,6 foiz;
- ilm-fan /taʼlim — 16,1 foiz;
- IT va OAV — 15,7 foiz;
- davlat tashkiloti — 15,7 foiz;
- maishiy xizmat — 15,6 foiz;
- pensioner — 15,4 foiz;
- tibbiyot — 15,3 foiz;
- kafe/restoran — 12,5 foiz.
20-mart kuni Markaziy bank asosiy stavkani 0,5 foiz bandga oshirib, 14 foiz darajasida belgilagani xabar qilingandi. Bunda inflyatsion bosimlar yuqori saqlanib qolishi, talabning barqaror o‘sib borishi va inflyatsion kutilmalar kuchayishi fonida pul-kredit sharoitlari qatʼiylik darajasini oshirish ko‘zda tutilgan.
Izoh (0)