Koronavirusdan ikkinchi to‘lqin, Tog‘li Qorabog‘ masalasi, Turkiyadagi zilzila. Oktabr oyi yakunlari

Koronavirusning qayta xuruji, Qorabog‘dagi qonli urushlar, Belarus va Qirg‘izistondagi norozilik namoyishlari bilan o‘tgan oktabr oyi Turkiyadagi zilzila bilan yakunlandi. An’anaga muvofiq oy davomida yuz bergan eng muhim voqeliklarni esga olamiz.

Koronavirus

Oktabr oyida koronavirusning ikkinchi to‘lqini Yevropa Ittifoqida ancha xavotirli tus oldi. Shu sababdan ittifoqning aksariyat davlatlari qaytadan karantin joriy qildi. Jumladan, Germaniya, Fransiya qaytadan karantin joriy qilishga qaror qilgan bo‘lsa, Norvegiya, Chexiya, Sloveniya, Daniya va Ispaniyada bir qator cheklovlar joriy etildi. Fransuzlarga ko‘chaga zaruratsiz chiqmaslik talabi qo‘yildi.

Rossiyada esa kasallikdan o‘lim holatlari rekord darajagacha o‘sishda davom etdi. Ukraina ham mamlakatda amal qilayotgan favqulodda holatni yana uzaytirishga qaror qildi. Daniyada 10 kishidan ortiq odamning bir joyda to‘planishi va soat 22:00 dan keyin alkogol sotish taqiqlandi.

Lotin Amerikasida joylashgan Kolumbiya kasallikka chalinish holatlari soni milliondan oshgan 8-mamlakat bo‘ldi. Hozirgi kunda bunday ko‘rsatgich AQSh, Braziliya, Hindiston, Rossiya, Argentina, Ispaniya, Fransiyada qayd etilgan edi. Bu borada Kolumbiya Lotin Amerikasidagi uchinchi mamlakat bo‘ldi.

Dunyoda koronavirusga chalinganlar soni 5-oktabr kuni 35 milliondan, 11-oktabr kuni 37 million, 14-oktabr kuni 38 million, 19-oktabr kuni 40 million, 22-oktabr kuni  41 million, 24-oktabr kuni 42 million, 26-oktabrda esa 43 million kishidan oshdi. Ayni vaqtda butun dunyoda kasallikni yuqtirib olganlarning umumiy soni 45 milliondan oshdi. Ko‘rinib turganidek, bir oy davomida 10 million yangi holat aniqlandi. Kasallikdan vafot etganlar soni 1,2 millionga yaqin bo‘lib, tuzalganlar soni 33 milliondan oshiqni tashkil qilmoqda. Kasallikdan davolanayotganlar esa 11,2 millionni tashkil etadi.

Shuningdek, oy oxirlarida olimlar kasallikning yangi turi aniqlangani haqida xabar berdi.  Virusning bu turi ayni paytda Yevropa mamlakatlarida keng tarqalmoqda. Olimlarning aniqlashicha, Yevropadagi pandemiyaning ikkinchi to‘lqini koronavirusning Ispaniya qishloq xo‘jaligi xodimlaridagi mutatsiyasi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Mutatsiyaga uchragan koronavirus 20A.EU1 nomini oldi, uning tarqalishidagi asosiy rolni esa Ispaniyada ta’til o‘tkazib qaytgan odamlar o‘ynadi.

Tog‘li Qorabog‘ – Janubiy Kavkazning poroxli bochkasi

Tog‘li Qorabog‘dagi harbiy harakatlar tinchlikka erishish uchun qilingan uchta urinishga qaramasdan, 27-sentabrdan buyon davom etmoqda. Ozarbayjon va Armaniston 10-oktabr kuni soat 12:00 dan boshlab Tog‘li Qorabog‘da o‘t ochishni to‘xtatish to‘g‘risida kelishib olgandi. Ammo shu kuni keyinroq Armaniston va Ozarbayjon Mudofaa vazirliklari bir-birini Tog‘li Qorabog‘da o‘t ochishni to‘xtatish rejimini buzishda aybladi.

19-oktabrda Armaniston bosh vaziri Nikol Pashinyan va Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev Tog‘li Qorabog‘dagi mojaro bo‘yicha muzokaralar o‘tkazishga tayyorligini ma’lum qilgan. Keyinroq Pashinyan Tog‘li Qorabog‘da Rossiya uchun bevosita xavf soluvchi Suriya terrorchilik guruhlari jangarilari bo‘lganligi uchun Moskva u yerda aksilterrorchilik operatsiyalarini o‘tkazish uchun asosga ega ekanligini aytgan.

Turkiya esa Boku iltimos qilsa, “ikkilanmasdan” Ozarbayjonga askarlarini jo‘natishi va harbiy ko‘mak berishini ma’lum qildi. Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev Tog‘li Qorabog‘ hududining Ozarbayjon kuchlari egallagan bir qismida muvaqqat maxsus ma’muriyat tuzish haqida buyruq imzoladi.

Sentabr oxirida nizo kuchayganidan buyon Ozarbayjon Tog‘li Qorabog‘da ba’zi hududlarni egallab olgani haqida ko‘p marta bayonot bergan, ammo ularning hammasi ham Armaniston tomonidan tasdiqlanmagan edi. Xususan, Boku xabariga ko‘ra, u tan olinmagan respublika chegaralaridan janubdagi hududni (Eron bilan chegaradagi), shuningdek, Madagiz qishlog‘i joylashgan hududni egalladi.

25-oktabr kuni Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyev 25-oktabr kuni Zangilan, Jabroil va Kubatli tumanlarining bir qator qishloqlari, shuningdek, Kubatli shahri qo‘lga olinganini ma’lum qildi. Keyinroq Armaniston Mudofaa vazirligi shahar egallanganini tan olgan edi. Buning ortidan Armaniston bosh vaziri Nikol Pashinyan Qorabog‘ga Rossiya tinchlikparvarlari kiritilishini yoqlab chiqdi. “Men Rossiya tinchlikparvarlari nizo hududiga kiritilishi tarafdoriman”, dedi Pashinyan. Ayni vaqtda u Rossiya tinchlikparvarlarining bu mintaqaga joylashtirilishini nizoning barcha tomonlari ma’qullashi kerakligini qo‘shimcha qildi.

Oktabr o‘rtalarida Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov Armaniston va Ozarbayjon vakillari muhokama qilgan oxirgi kelishuvlar Tog‘li Qorabog‘ga tinchlikparvarlarni kiritishni o‘z ichiga olishini aytgandi. Vazirning so‘zlariga ko‘ra, ular “jangovar harakatlar qayta boshlanmasligini” kafolatlagan bo‘lar edi.

O‘z navbatida, Armaniston tashqi ishlar vaziri Zoxrab Mnatsakanyan tinchlikparvarlarni kiritish masalasini “o‘ta muhim masalalardan biri”, deb atadi. Uning aytishicha, bu mintaqada o‘t ochishni to‘xtatish rejimini mustahkamlashga va saqlashga yordam beradi.

Belarusda hukumatga qarshi namoyishlar va umummilliy ish tashlash

Avgust oyidan buyon davom etayotgan Belarusdagi norozilik namoyishlari oktabr oyida ham davom etdi. Muxolifat rahbari Svetlana Tixanovskaya Belarus xalqini dastlab qo‘zg‘olonga chaqirgan bo‘lsa, ortidan umummilliy ish tashlashga chaqirdi.

Uning chaqiriqlari ortidan 26-oktabr kuni Belarusda umummilliy ish tashlash boshlandi. Ish tashlashga qator davlat tashkiloti xodimlari qo‘shilmoqda, masalan, “Grodno Azot”, Minsk traktor zavodi, Minsk elektrotexnika zavodi, Minsk g‘ildirakli tyagachlar zavodi, “Belorusneft”, deb yozadi Meduza.

Ish tashlashga ko‘plab xususiy kompaniyalarning xodimlari kelib qo‘shildi. Ularning ayrimlari 26-oktabr kunini dam olish kuni deb e’lon qilgan, qolganlari muddatsiz ta’tilga chiqqan yoki texnik sabablarga ko‘ra, masalan, inventarizatsiya bo‘yicha yopilgan edi. Ular orasida tibbiyot markazlari, do‘konlar, barlar, kafelar, til maktablari, mashg‘ulot zallari, turfirmalar, go‘zallik salonlari va servis markazlari bor. Shuningdek, ish tashlashga MTS xodimlari ham kelib qo‘shilgan (tasdiqlanmagan ma’lumotlarga ko‘ra, ularni ishdan haydash bo‘yicha tahdidlar bo‘lgan).

Belarusdagi oliy ta’lim muassasalari talablari bir nechta norozilik aksiyasini o‘tkazdi, OMON ularni qo‘lga olish ishlarini amalga oshirdi. Belarus milliy texnika universiteti va Belarus davlat informatika va radioelektronika universiteti talabalari ikkala ta’lim dargohi joylashgan Minskdagi Mustaqillik shohko‘chasi bo‘ylab marsh uyushtirdi. G‘alaba maydoni yaqinida namoyishchilarning bir qismini OMON xodimlari ushladi. Maxsus xizmat xodimlarining mikroavtobuslarini ko‘rgan ko‘plab talabalar qochib ketdi. Belarus prezidenti Aleksandr Lukashenko Belarusdagi namoyish qatnashchilarini terrorizm yo‘liga o‘tganlikda aybladi.

Turkiyada zilzila

30-oktabr kuni Turkiyaning Izmir shahri hamda Gretsiyaning orollaridan birida vayronaliklarga sabab bo‘lgan zilzila yuz berdi. Zilzila Egey dengizida, 16,5 km chuqurlikda yuz berdi. Turkiya OAVi va guvohlarning xabar berishicha, yer silkinishi mamlakat g‘arbidagi turli viloyatlarda va Istanbulda sezildi. Izmir merining bosh kotibi Bugra Go‘kchening ma’lum qilishicha, yer silkinishi Turkiya g‘arbida sezilarli vayronalarni keltirib chiqardi, shahardagi bir nechta uy buzildi.

Turkiya ichki ishlar vaziri Sulaymon So‘yluning ma’lum qilishicha, Izmirda oltita uy vayron bo‘ldi. AFP xabar berishicha, zilzila oqibatida jami 14 kishi halok bo‘ldi hamda 400 dan ortiq kishi jarohatlandi. Zilzila oqibatida yuzaga kelgan kichik sunami oqibatida Izmir shahrida suv toshqinlari yuz berdi.

Voqea ortidan O‘zbekiston TIV Turkiyada yuz bergan zilzilada halok bo‘lgan va jarohat olganlar orasida o‘zbekistonliklar yo‘qligini ma’lum qildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Turkiyaning g‘arbiy hududlarida yuz bergan tabiiy ofat – kuchli zilzila oqibatida insonlar qurbon bo‘lgani, ko‘plab fuqarolar jarohat olgani hamda katta talafot ko‘rilgani munosabati bilan Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘onga ta’ziya yo‘lladi.