Коронавирусдан иккинчи тўлқин, Тоғли Қорабоғ масаласи, Туркиядаги зилзила. Октябрь ойи якунлари

Коронавируснинг қайта хуружи, Қорабоғдаги қонли урушлар, Беларусь ва Қирғизистондаги норозилик намойишлари билан ўтган октябрь ойи Туркиядаги зилзила билан якунланди. Анъанага мувофиқ ой давомида юз берган энг муҳим воқеликларни эсга оламиз.

Коронавирус

Октябрь ойида коронавируснинг иккинчи тўлқини Европа Иттифоқида анча хавотирли тус олди. Шу сабабдан иттифоқнинг аксарият давлатлари қайтадан карантин жорий қилди. Жумладан, Германия, Франция қайтадан карантин жорий қилишга қарор қилган бўлса, Норвегия, Чехия, Словения, Дания ва Испанияда бир қатор чекловлар жорий этилди. Французларга кўчага заруратсиз чиқмаслик талаби қўйилди.

Россияда эса касалликдан ўлим ҳолатлари рекорд даражагача ўсишда давом этди. Украина ҳам мамлакатда амал қилаётган фавқулодда ҳолатни яна узайтиришга қарор қилди. Данияда 10 кишидан ортиқ одамнинг бир жойда тўпланиши ва соат 22:00 дан кейин алкогол сотиш тақиқланди.

Лотин Америкасида жойлашган Колумбия касалликка чалиниш ҳолатлари сони миллиондан ошган 8-мамлакат бўлди. Ҳозирги кунда бундай кўрсатгич АҚШ, Бразилия, Ҳиндистон, Россия, Аргентина, Испания, Францияда қайд этилган эди. Бу борада Колумбия Лотин Америкасидаги учинчи мамлакат бўлди.

Дунёда коронавирусга чалинганлар сони 5 октябрь куни 35 миллиондан, 11 октябрь куни 37 миллион, 14 октябрь куни 38 миллион, 19 октябрь куни 40 миллион, 22 октябрь куни  41 миллион, 24 октябрь куни 42 миллион, 26 октябрда эса 43 миллион кишидан ошди. Айни вақтда бутун дунёда касалликни юқтириб олганларнинг умумий сони 45 миллиондан ошди. Кўриниб турганидек, бир ой давомида 10 миллион янги ҳолат аниқланди. Касалликдан вафот этганлар сони 1,2 миллионга яқин бўлиб, тузалганлар сони 33 миллиондан ошиқни ташкил қилмоқда. Касалликдан даволанаётганлар эса 11,2 миллионни ташкил этади.

Шунингдек, ой охирларида олимлар касалликнинг янги тури аниқлангани ҳақида хабар берди.  Вируснинг бу тури айни пайтда Европа мамлакатларида кенг тарқалмоқда. Олимларнинг аниқлашича, Европадаги пандемиянинг иккинчи тўлқини коронавируснинг Испания қишлоқ хўжалиги ходимларидаги мутацияси билан боғлиқ бўлиши мумкин. Мутацияга учраган коронавирус 20А.ЭУ1 номини олди, унинг тарқалишидаги асосий ролни эса Испанияда таътил ўтказиб қайтган одамлар ўйнади.

Тоғли Қорабоғ – Жанубий Кавказнинг порохли бочкаси

Тоғли Қорабоғдаги ҳарбий ҳаракатлар тинчликка эришиш учун қилинган учта уринишга қарамасдан, 27 сентябрдан буён давом этмоқда. Озарбайжон ва Арманистон 10 октябрь куни соат 12:00 дан бошлаб Тоғли Қорабоғда ўт очишни тўхтатиш тўғрисида келишиб олганди. Аммо шу куни кейинроқ Арманистон ва Озарбайжон Мудофаа вазирликлари бир-бирини Тоғли Қорабоғда ўт очишни тўхтатиш режимини бузишда айблади.

19 октябрда Арманистон бош вазири Никол Пашинян ва Озарбайжон президенти Илҳом Алиев Тоғли Қорабоғдаги можаро бўйича музокаралар ўтказишга тайёрлигини маълум қилган. Кейинроқ Пашинян Тоғли Қорабоғда Россия учун бевосита хавф солувчи Сурия террорчилик гуруҳлари жангарилари бўлганлиги учун Москва у ерда аксилтеррорчилик операцияларини ўтказиш учун асосга эга эканлигини айтган.

Туркия эса Боку илтимос қилса, «иккиланмасдан» Озарбайжонга аскарларини жўнатиши ва ҳарбий кўмак беришини маълум қилди. Озарбайжон президенти Илҳом Алиев Тоғли Қорабоғ ҳудудининг Озарбайжон кучлари эгаллаган бир қисмида муваққат махсус маъмурият тузиш ҳақида буйруқ имзолади.

Сентябрь охирида низо кучайганидан буён Озарбайжон Тоғли Қорабоғда баъзи ҳудудларни эгаллаб олгани ҳақида кўп марта баёнот берган, аммо уларнинг ҳаммаси ҳам Арманистон томонидан тасдиқланмаган эди. Хусусан, Боку хабарига кўра, у тан олинмаган республика чегараларидан жанубдаги ҳудудни (Эрон билан чегарадаги), шунингдек, Мадагиз қишлоғи жойлашган ҳудудни эгаллади.

25 октябрь куни Озарбайжон президенти Илҳом Алиев 25 октябрь куни Зангилан, Жаброил ва Кубатли туманларининг бир қатор қишлоқлари, шунингдек, Кубатли шаҳри қўлга олинганини маълум қилди. Кейинроқ Арманистон Мудофаа вазирлиги шаҳар эгалланганини тан олган эди. Бунинг ортидан Арманистон бош вазири Никол Пашинян Қорабоғга Россия тинчликпарварлари киритилишини ёқлаб чиқди. «Мен Россия тинчликпарварлари низо ҳудудига киритилиши тарафдориман», деди Пашинян. Айни вақтда у Россия тинчликпарварларининг бу минтақага жойлаштирилишини низонинг барча томонлари маъқуллаши кераклигини қўшимча қилди.

Октябрь ўрталарида Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров Арманистон ва Озарбайжон вакиллари муҳокама қилган охирги келишувлар Тоғли Қорабоғга тинчликпарварларни киритишни ўз ичига олишини айтганди. Вазирнинг сўзларига кўра, улар «жанговар ҳаракатлар қайта бошланмаслигини» кафолатлаган бўлар эди.

Ўз навбатида, Арманистон ташқи ишлар вазири Зохраб Мнацаканян тинчликпарварларни киритиш масаласини «ўта муҳим масалалардан бири», деб атади. Унинг айтишича, бу минтақада ўт очишни тўхтатиш режимини мустаҳкамлашга ва сақлашга ёрдам беради.

Беларусда ҳукуматга қарши намойишлар ва умуммиллий иш ташлаш

Август ойидан буён давом этаётган Беларусдаги норозилик намойишлари октябрь ойида ҳам давом этди. Мухолифат раҳбари Светлана Тихановская Беларусь халқини дастлаб қўзғолонга чақирган бўлса, ортидан умуммиллий иш ташлашга чақирди.

Унинг чақириқлари ортидан 26 октябрь куни Беларусда умуммиллий иш ташлаш бошланди. Иш ташлашга қатор давлат ташкилоти ходимлари қўшилмоқда, масалан, «Гродно Азот», Минск трактор заводи, Минск электротехника заводи, Минск ғилдиракли тягачлар заводи, «Белоруснефть», деб ёзади Meduza.

Иш ташлашга кўплаб хусусий компанияларнинг ходимлари келиб қўшилди. Уларнинг айримлари 26 октябрь кунини дам олиш куни деб эълон қилган, қолганлари муддатсиз таътилга чиққан ёки техник сабабларга кўра, масалан, инвентаризация бўйича ёпилган эди. Улар орасида тиббиёт марказлари, дўконлар, барлар, кафелар, тил мактаблари, машғулот заллари, турфирмалар, гўзаллик салонлари ва сервис марказлари бор. Шунингдек, иш ташлашга МТС ходимлари ҳам келиб қўшилган (тасдиқланмаган маълумотларга кўра, уларни ишдан ҳайдаш бўйича таҳдидлар бўлган).

Беларусдаги олий таълим муассасалари талаблари бир нечта норозилик акциясини ўтказди, ОМОН уларни қўлга олиш ишларини амалга оширди. Беларусь миллий техника университети ва Беларусь давлат информатика ва радиоэлектроника университети талабалари иккала таълим даргоҳи жойлашган Минскдаги Мустақиллик шоҳкўчаси бўйлаб марш уюштирди. Ғалаба майдони яқинида намойишчиларнинг бир қисмини ОМОН ходимлари ушлади. Махсус хизмат ходимларининг микроавтобусларини кўрган кўплаб талабалар қочиб кетди. Беларусь президенти Александр Лукашенко Беларусдаги намойиш қатнашчиларини терроризм йўлига ўтганликда айблади.

Туркияда зилзила

30 октябрь куни Туркиянинг Измир шаҳри ҳамда Грециянинг оролларидан бирида вайроналикларга сабаб бўлган зилзила юз берди. Зилзила Эгей денгизида, 16,5 км чуқурликда юз берди. Туркия ОАВи ва гувоҳларнинг хабар беришича, ер силкиниши мамлакат ғарбидаги турли вилоятларда ва Истанбулда сезилди. Измир мерининг бош котиби Бугра Гўкченинг маълум қилишича, ер силкиниши Туркия ғарбида сезиларли вайроналарни келтириб чиқарди, шаҳардаги бир нечта уй бузилди.

Туркия ички ишлар вазири Сулаймон Сўйлунинг маълум қилишича, Измирда олтита уй вайрон бўлди. AFP хабар беришича, зилзила оқибатида жами 14 киши ҳалок бўлди ҳамда 400 дан ортиқ киши жароҳатланди. Зилзила оқибатида юзага келган кичик сунами оқибатида Измир шаҳрида сув тошқинлари юз берди.

Воқеа ортидан Ўзбекистон ТИВ Туркияда юз берган зилзилада ҳалок бўлган ва жароҳат олганлар орасида ўзбекистонликлар йўқлигини маълум қилди. Ўзбекистон Республикаси Президенти Туркиянинг ғарбий ҳудудларида юз берган табиий офат – кучли зилзила оқибатида инсонлар қурбон бўлгани, кўплаб фуқаролар жароҳат олгани ҳамда катта талафот кўрилгани муносабати билан Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғонга таъзия йўллади.