Ўзбекистонда 2025 йил 1-чорагида давлат бюджетига қанча тушум бўлгани очиқланди 

Солиқ қўмитаси раҳбарияти иштирокидаги матбуот анжуманида 2024 йилдаги якунлари, натижа ва келгуси режалар юзасидан маълумот берилди.

Келтирилишича, 2024 йилда Ўзбекистон иқтисодиёти жадал ривожланиб, ялпи ички маҳсулот 6,5 фоизга ўсди. Ушбу макроиқтисодий барқарорлик давлат бюджети даромадларини шакллантиришда замин яратди. Натижада 2024 йилда солиқ сиёсатини ҳамда солиқ маъмурчилигини яхшилаш эвазига давлат бюджетига тасдиқланган прогноз 196,5 трлн сўм ўрнига 199,5 трлн сўм тушишига эришилди. 

2024 йилда соҳаларга бириктирилган солиқ инспекторлари томонидан солиқ ҳисоботларини таҳлил қилиш ва тафовутларни бартараф этиш ҳисобига 486,3 млрд сўм қўшимча солиқ ҳисобланиб шундан 418,7 млрд сўм ундирилди.

Жорий йил бошига нисбатан маҳаллалар кесимида кичик тадбиркорлар ҳисобига 41,4 мингта ишчи сони ошишига эришилган бўлса, уларнинг товар айланмаси олдинги йилнинг мос даврига нисбатан 22 817,8 млрд сўмга ошди.

2025 йилнинг дастлабки натижалари 

2025 йилда ҳам солиқ тушумларини кўпайтириш ва солиқ маъмурчилигини яхшилаш бўйича ишлар давом эттирилмоқда. Жумладан дастлабки маълумотларга кўра, 2025 йил 1-чорагида давлат бюджетига белгиланган 45,5 трлн сўм ўрнига 48,2 трлн сўм тушумлар таъминланди ёки 2,7 трлн сўм қўшимча маблағлар жалб қилинди. 

Бу 2024 йилнинг мос даврига нисбатан (40,3 трлн сўм) 20 фоизга, ҳудудларда ҳаттоки 25 фоиз ўсишга эришилди. Бунда асосий улуш фойда солиғи – 11,8 трлн сўм, ҚҚС – 9,8 трлн сўм, акциз солиғи – 4,5 трлн сўм ва бошқалар.

Давлат бюджети даромадлари

2024 йилда давлат бюджети даромадлари 274,3 трлн сўмга бориб (ЯИМнинг 18,9 фоизи), 2023 йилдагига нисбатан 18,3 фоизга ўсди.

Бюджетга тушумларнинг энг кўп улушини бевосита солиқлар таъминлаган (фойда, жисмоний шахслар ва айланмадан олинадиган солиқлар) — 90,8 трлн сўм.

Йил давомида бюджетга билвосита солиқлардан (ҚҚС, акциз солиғи, божхона божи) 88,3 трлн сўм тушган.

Ресурс солиқлари ва мол-мулк солиғидан 36,4 трлн сўм даромад келган. Бошқа тушумлар (таркиби очиқланмаган) 58,9 трлн сўм бўлган.

Давлат бюджети харажатлари таркиби

Ўтган йили давлат бюджетидан жами 310,9 трлн сўм (ЯИМга нисбатан 21,4 фоиз) харажат қилинган. Соҳалар кесимида олганда, чиқимларнинг 153,3 трлн сўми ижтимоий харажатларга йўналтирилган. Энг йирик маблағлар таълим (71,2 трлн сўм) ва соғлиқни сақлаш (36 трлн сўм) соҳаларига сарфланган.

Йил давомида иқтисодиётга йўналтирилган маблағлар миқдори 38,4 трлн сўм бўлган. Шундан 9,2 трлн сўми сув хўжалигига, 9,5 трлн сўми газ олди-сотдисидан кўрилган зарарни қоплашга, 4,1 трлн сўми уй-жой коммунал хизматига, 5,1 трлн сўми аҳоли пунктларини ободонлаштиришга кетган.

Ўз навбатида давлат инвестицияларига 28,5 трлн сўм йўналтирилган. Ўтган йили ҳокимият ва бошқарув органлари харажатлари сезиларли ортган ва 17,9 трлн сўм ажратилган. Таққослаш учун, 2023 йилда бу йўналишга 15,9 трлн сўм берилганди.

2024 йилда давлат қарзи (кредит) фоизлари учун бюджетдан 14,5 трлн сўм сарфланган. 2023 йилда қарзлар фоизларини сўндириш учун 8,2 трлн сўм ажратилганди.

Умуман олганда, бюджет харажатларининг 125,4 трлн сўми иш ҳақи ва унга тенглаштирилган тўловларга йўналтирилган.

2024 йилда давлат товар ва хизматлар сотиб олишга жами 24,8 трлн сўм сарфлаган. 2023 йилда бундай чиқимлар миқдори бюджет учун 24,5 трлн сўмга тушганди.

Ўтган йили нафақа ва моддий ёрдамлар учун ажратилган маблағлар кескин қисқариб, 15,4 трлн сўмни ташкил этган. Таққослаш учун, 2023 йилда мазкур йўналишга 19,2 трлн сўм сарфланган эди.