Жорий йил февралда аҳоли ва тадбиркорлар инфляцион кутилмалари 0,9 фоиз ёмонлашди. Бу ҳақда Марказий банк ўтказган навбатдаги сўров натижаларида маълум қилинди.
Ўзбекистонда апрель ойида газ ва электр энергияси тарифлари оширилади. Бунинг ортидан иссиқлик таъминоти ва автомобиллар учун ёнилғи нархлари ҳам кўтарилиши маълум. Мазкур хабарлар фонида аҳоли ва бизнеснинг инфляцион кутилмалари ёмонлашган.
Аҳолининг инфляцион кутилмалари
Февралда аҳолининг келгуси 12 ойлик инфляцион кутилмалари январдагига (14,4 фоиз) қараганда ошиб, 15,3 фоизга етди.
Аҳоли келаси бир йил давомида коммунал тўловлар, ёқилғи ва энергия ресурслари қимматлашишидан кўпроқ хавотир билдирган. Жумладан, ўтган ойда коммунал тўловлар ортишини кутаётганлар улуши 63 фоизга етди. Таққосланса, январда 57 фоиз, 2024 йил мартида 42 фоиз респондент келгусида коммунал тарифлар ўсишини кутаётганини айтган.
Февралда ёқилғи ва энергия нархлари қимматлашишини кутаётганлар улуши ҳам январдагидан 2 фоизга ортиб, 52 фоизга етган.
Монополия ва тарифлар сунъий оширилишига ишонаётганлар улуши ҳам 25 фоиздан 32 фоизга ортган.
Шу билан бирга, транспорт харажатлари ошишини кутаётганлар улуши бир фоизга ўсиб, 31 фоизни ташкил этди. Асосий озиқ-овқатлар қимматлашишига ишонаётганлар январдаги 26 фоиздан 28 фоизга кўпайган. Иш ҳақи ва нафақалар ошиши кутилмалари эса бир фоизга яхшиланиб, 23 фоизга етган.
Аҳоли инфляцион кутилмаларининг юқори кўрсаткичи Тошкент шаҳрида, энг қуйи даражаси Сирдарё вилоятида қайд этилди. Ҳудудлар кесимида келгуси бир йиллик инфляцион кутилмалар қуйидагича:
- Тошкент шаҳри — 19,1 фоиз;
- Тошкент вилояти — 18,1 фоиз;
- Фарғона вилояти — 17,5 фоиз;
- Самарқанд вилояти — 16,7 фоиз;
- Наманган вилояти — 15,5 фоиз;
- Андижон вилояти — 15,4 фоиз;
- Сурхондарё вилояти — 15,3 фоиз;
- Хоразм вилояти — 14,5 фоиз;
- Қорақалпоғистон — 14,1 фоиз;
- Бухоро вилояти — 13,9 фоиз;
- Қашқадарё вилояти — 13,9 фоиз;
- Жиззах вилояти — 13,2 фоиз;
- Навоий вилояти — 12,5 фоиз;
- Сирдарё вилояти — 12,4 фоиз.
Марказий банк таҳлилига кўра, февралда даромадлари 5 миллион сўмдан юқори бўлган аҳолининг инфляцион кутилмалари нисбатан юқори даражада шаклланди — 15,1 фоиз (январда 14,5 фоиз).
Инфляциянинг энг юқори даражада ошишини кутаётганлар ойлиги 15 миллион сўмдан юқори иштирокчилар бўлди. Улар келгуси 12 ой ичида инфляция 20,4 фоизгача кўтарилишини кутмоқда. Январдан бу рақам 18,2 фоиз бўлганди.
Шу билан бирга, иш ҳақи 10–15 миллион сўм бўлганлар инфляцион кутилмалари 17,2 фоизни ташкил этган.
Умуман олганда, Тошкент шаҳри ва Фарғона вилоятидан сўровда қатнашганларнинг 52 фоизи, Самарқанд ва Тошкент вилоятидан иштирок этганларнинг 46 фоизи келгуси бир йилда инфляция 17 фоиздан юқори бўлишини кутаётганини билдирган.
Бизнесда инфляцион кутилмалар
Тадбиркорлик субъектларининг инфляцион кутилмалари ўтган ойга нисбатан 0,9 фоизга тезлашиб, 13,8 фоизни ташкил этди.
Бизнес вакиллари ҳам коммунал хизматларнинг қимматлашишидан хавотир билдирган. Сўров иштирокчиларининг 58 фоизи келгуси бир йилда мазкур турдаги хизматлар нархи ўсишини кутмоқда (январда 54 фоиз эди).
Ўз навбатида ёқилғи ва энергия нархининг ошиши бўйича кутилмалар 1 фоизга ёмонлашиб, 50 фоизни ташкил этди.
Транспорт харажатлари ошишини кутаётган корхоналар 34 фоиз (+2 фоиз), солиқ юки ўсишига ишонаётганлари 27 фоиз (+3 фоиз), хом ашё нархлари қимматлашишига амин бўлганлар 27 фоизга (+2 фоиз) етган.
Тадбиркорлик субъектларининг энг юқори инфляцион кутилмалари Тошкент шаҳрида кузатилган — 17,8 фоиз. Нисбатан паст кутилмалар Сурхондарё вилоятида (12 фоиз) қайд этилган.
Аммо февралда аҳоли ва бизнес инфляцион кутилмалари мамлакатдаги 10,1 фоизлик расмий инфляция даражасидан баландлигича қолмоқда.
Февралда сезилган инфляция
Февраль ойи якунларига кўра, аҳоли томонидан сезилган инфляция даражаси январдагидан тезлашиб, 15,1 фоизга етган. Ўртачадан юқори сезилган инфляция даражалари Тошкент шаҳри (19 фоиз), Фарғона (18,2 фоиз), Тошкент (17,1 фоиз), Самарқанд (16,2 фоиз), Наманган (15,5 фоиз) вилоятларида шаклланган.
Марказий банк январь февраль ойларида аҳоли томонидан нархларида юқори ўсиш кузатилган асосий турдаги товар ва хизматлар бўйича ҳам маълумот тақдим этган.
Қайд этилишича, гўшт ва сут қимматлашганини айтганлар улуши бирданига 16 фоиз ошиб, 57 фоизгача етган.
Ўтган икки ойда дорилар нархи кўтарилди деган респондентлар улуши 24 фоиздан 30 фоизга, йўлкира ва ташиш хизматлари ошганини айтганлари 23 фоиздан 25 фоизга, кафе-ресторанда овқатланиш қимматлашганини таъкидлаганлари 13 фоиздан 18 фоизга кўпайган. Шунинглек, тиббий хизматлар нархи ошганига ишора қилганлар 14 фоиздан 18 фоизга, ижара ҳақи қимматлашганига урғу берганлар улуши 13 фоиздан 15 фоизга ортган.
Ўтган ойда даромадлари 5 миллион сўмдан юқори аҳолига сезилган инфляция даражаси баландроқ шаклланди — 15,2 фоиз.
Даромади 15 миллион сўмдан юқорилар инфляция даражасини 19,8 фоиз, ойига 10–15 миллион сўм топадиганлар 17,2 фоиз, 7–10 миллион сўм даромадлилар 16,5 фоиз сезган.
Аҳоли томонидан юқори сезилган инфляция ишлаб чиқариш соҳасида, нисбатан паст даража умумий овқатланишда кузатилган. Соҳалар кесимида сезилган инфляция даражалари қуйидагича:
- ишлаб чиқариш — 16,6 фоиз;
- илм-фан /таълим — 16,1 фоиз;
- IT ва ОАВ — 15,7 фоиз;
- давлат ташкилоти — 15,7 фоиз;
- маиший хизмат — 15,6 фоиз;
- пенсионер — 15,4 фоиз;
- тиббиёт — 15,3 фоиз;
- кафе/ресторан — 12,5 фоиз.
20 март куни Марказий банк асосий ставкани 0,5 фоиз бандга ошириб, 14 фоиз даражасида белгилагани хабар қилинганди. Бунда инфляцион босимлар юқори сақланиб қолиши, талабнинг барқарор ўсиб бориши ва инфляцион кутилмалар кучайиши фонида пул-кредит шароитлари қатъийлик даражасини ошириш кўзда тутилган.
Изоҳ (0)