Женева хавфсизлик сиёсати маркази экспертлари илк бор Украинадаги урушни тўхтатиш режасидан иборат 31 саҳифали ҳужжатни тақдим этди. Бу ҳақда The New York Times хабар берди.
Режа 1200 километрдан ортиқ фронт чизиғи бўйлаб ўт очишни назорат қилиш ва тўхтатишни таъминлашнинг тафсилотларини ўз ичига олади. Ҳужжат февраль ойида махфий канал орқали тарқатилган. Швейцария ҳукумати томонидан молиялаштириладиган Женева маркази ҳужжати ўт очишни тўхтатишнинг энг батафсил шаблонларидан бири. У назарий вариантлардан аниқ амалий ечимларга ўтишни назарда тутади.
Тарихдаги энг йирик ўт очишни тўхтатишни кузатиш операцияларидан бири жуда тез амалга оширилиши керак, аммо ҳозирга қадар бу жараён қандай кўринишда бўлиши ҳақида ҳеч қандай режа ишлаб чиқилмаган эди, дейди ҳужжатни тузувчилардан бири, Европа хавфсизлиги бўйича мутахассис Уолтер Кемп.
♦ Узунлиги 1200 километр ва кенглиги 10 километр бўлган буфер зонаси
Режа жанг қилаётган икки армияни ажратиш учун кенглиги камида 10 километр бўлган буфер зонани яратиш ва уни патрул қилиш учун 5000 нафар фуқаро ва полициячини ажратиш таклиф қилади. Ушбу кузатувчиларнинг хавфсизлигини таъминлаш учун 10 мингга яқин хорижий ҳарбий хизматчи керак бўлиши мумкин.
Ўз навбатида, кузатувчилар ўт очишни тўхтатиш режимига риоя қилингани ва оғир қуроллар буфер зонадан келишилган масофада жойлаштирилгани тўғрисида маълумот бериши керак. Миссия Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) мандати асосида фаолият юритиши кутилмоқда.
Бундан ташқари, ҳужжат халқаро кузатувчиларнинг Россия ва Украина ҳарбийларидан иборат қўшма комиссия билан ишлашини назарда тутади. Комиссия орқали томонлар бир-бирини жавобгарликка тортиб, маҳбусларни озод қилиши, ҳудудларни миналардан тозалаши ва фуқаролик йўлакларини яратиши мумкин.
Бу мисли кўрилмаган мураккаб муаммо бўлади, деди Вашингтондаги REND корпорациясининг Россия бўйича таҳлилчиси Самуэл Шарап.
Сабаблардан бири шундаки, Россия босиб олган ҳудуднинг узунлиги КХДР ва Жанубий Корея ўртасидаги қуролсизлантирилган ҳудуддан тахминан беш баравар узунроқ. Яна бир сабаб урушаётган ҳар икки томонда мавжуд бўлган қуролларнинг мураккаблиги ва хилма-хиллигидир.
Ҳужжатни тайёрлашда Украина, Россия, АҚШ ва Европа иттифоқи вакиллари иштирок этди.
Женева хавфсизлик сиёсати маркази директори Томас Гремингернинг сўзларига кўра, ҳужжатни тайёрлашда иштирок этган экспертлар орасида халқаро ташкилотлар ходимлари ва тинчликпарварлик фаолияти тажрибасига эга бўлган собиқ ҳарбий қўмондонлар ҳам бўлган.
Уларнинг барчаси анонимлик ҳуқуқи асосида иштирок этган, Украина, Россия, АҚШ ва Европа давлатларининг ташқи сиёсат бўйича экспертлари ўртасида “махфий мунозаралар” ташкил этилган.
2022 йилдаёқ бошланган учрашувларнинг асл мақсади Москва билан “алоқа каналини ўрнатиш” бўлган ва 31 саҳифали ҳужжат тайёрланишидан олдин ўт очишни тўхтатиш ёки ҳарбий ҳаракатларни тартибга солиш сценарийлари ҳам муҳокама қилинган.
Путин — тинчлик режасини амалга оширишдаги энг катта қийинчилик
Экспертларнинг кўпчилиги ўт очишни барқарор тўхтатиш бўйича таклифларни амалга оширишдаги энг катта қийинчилик Кремль раҳбари Владимир Путиннинг позицияси экани ҳақида якдил фикрда. Улар Россия президентининг ўт очишни тўхтатишга рози бўлиши ва унинг шартларига амал қилишига шубҳа билан қарамоқда.
Россия расмийлари деярли уруш бошланишидан олдин унинг Украинага бостириб кириш нияти йўқлигини ваъда қилган. Ҳеч қандай мониторинг миссияси Россия президентини, агар у Украинага янги босқинни бошлашга қарор қилса, тўхтата олмайди, деб ёзади NYT.
Хусусан, Берлиндаги Халқаро хавфсизлик масалалари институти (SWP)нинг Россия бўйича эксперти Янис Клюгев воқеаларнинг эҳтимолий ривожланишини шарҳлар экан, ҳтимолий муқаррар ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги иллюзия билан “ақлни банд қилиш хавфли” эканини айтди.
Россия ҳатто ўзи назорат қилаётган ҳудудда ҳам Украинанинг мустақил ва суверен давлат сифатида қолишига рози бўладиган ҳеч қандай келишувга кўнмайди, деди у.
Изоҳ (0)