Xitoyning janubi-g‘arbidagi Yunnan viloyatining Gantanjin hududida olimlar ilk bor taxminan 300 ming yillik tarixga ega yog‘ochdan yasalgan mehnat qurollarini aniqlashga erishdilar. Bu topilmalar subtropiklarda yashagan va yog‘ochdan qurol yasashda faol foydalangan qadimgi odamlarning mahorati haqida noyob ma’lumot beradi. Tadqiqot natijalari Science jurnalida e’lon qilindi.
Yog‘och arxeologik qatlamda juda kam saqlanib qoladi, chunki u mikroblar, namlik va kislorod ta’sirida tez chirib ketadi. Ammo qazilmalar olib borilgan qadimgi Fusyan ko‘li qirg‘og‘ida yog‘och buyumlar kislorod miqdori past bo‘lgan loy qatlamlarida saqlanib qolgan. Bu esa ilk paleolit davri uchun g‘oyat kamyob bo‘lgan ajoyib saqlanishni ta’minlagan.
Qazishmalar davomida 35 ta yog‘och qurol topildi, ularning aksariyati qarag‘aydan yasalgan. Ba’zilari ilmoq yoki ingichka tig‘ shaklida, boshqalari esa yumaloq yoki o‘tkir uchli. Shuningdek, olimlar faol foydalanish izlarini aniqladilar: sayqallash, kichik tirnalishlar, tuproq qoldiqlari va ish qirralarida o‘ziga xos shikastlanishlar.
Topilmalarning yoshi 10 mingdan ortiq mineral cho‘kindi donalarini tahlil qilish orqali infraqizil lyuminessensiya usuli yordamida aniqlandi. Qo‘shimcha ravishda, xuddi shu qatlamdagi sut emizuvchi hayvon tishining sanasi ham belgilandi. Har tomonlama tahlillar yodgorliklarning yoshi 250 mingdan 360 ming yilgacha ekanligini ko‘rsatdi.
Gantanjindagi kashfiyot shuni ko‘rsatadiki, Osiyoda odamlar bundan 300 ming yil oldin ham yog‘ochga ishlov berish bo‘yicha yuksak mahoratga ega bo‘lganlar. Bu asboblar murakkabligi jihatidan o‘sha davrlarda Yevropa va Afrikada topilgan shunga o‘xshash narsalardan ancha ilg‘or bo‘lgan.
Olimlarning fikricha, arxeologiyada tosh buyumlarga haddan tashqari ko‘p e’tibor qaratiladi — bu shunchaki ularning yaxshiroq saqlanib qolishi tufayli. Biroq amalda yog‘och kabi organik materiallar ham qadimgi odam hayotida muhim rol o‘ynagan.
Izoh (0)