O‘zbekiston 2025-yil boshidan beri dunyo bo‘yicha eng ko‘p oltin sotdi. Bu haqdagi maʼlumotlar Xalqaro oltin kengashining navbatdagi tahlilidan o‘rin olgan.
Zaxiralar ko‘paymoqda
Joriy yilning mayida jahondagi markaziy banklar umumiy oltin zaxirasi 20 tonnaga oshdi. Bu apreldagidan 4 tonnaga ko‘p bo‘lsa-da, qimmatbaho metall sotib olish surʼati pasaygan.
May oyida Qozog‘iston Milliy banki dunyo miqyosida eng ko‘p — 7 tonna oltin sotib oldi. 2025-yil yanvardan beri mamlakat zaxiralari 15 tonnaga ortdi. Respublikda umumiy oltin zaxirasi 299 tonnaga yetgan.
Keyingi o‘rinni Turkiya markaziy banki egallagan bo‘lib, mayda 6 tonna oltin xarid qilgan. 2025-yil boshidan buyon esa umumiy xaridlar 15 tonnaga yetkazilgan.
May oyida Polsha Milliy banki (NBP) ham zaxirasiga 6 tonna oltin qo‘shdi. Joriy yil boshidan hozirgacha jahonda eng ko‘p oltin sotib olgan davlat Polsha bo‘ldi. 2025-yil yanvardan beri mamlakat zaxirasiga qariyb 67 tonna oltin qo‘shilgan.
Bahorning so‘ngi oyida Xitoy Xalq banki va Chexiya Milliy banki (har biri) 2 tonnadan oltin sotib oldi. Qirg‘iziston, Kamboja, Filippin va Gana regulyatorlari ham har biri 1 tonnadan oltin xarid qilgan.
Oltin sotuvi yetakchilari
May oyida Singapur 5 tonna oltin sotib, qimmatbaho metall eksporti bo‘yicha dunyoda yetakchilik qildi. Keyingi o‘rinlarni O‘zbekiston Markaziy banki va Germaniya Bundesbanki egalladi. Ularning har biri 1 tonnadan oltin sotgan.
O‘zbekiston 2025-yil boshidan beri eng yirik oltin sotuvchisi bo‘lib qolmoqda. Mamlakat yarim yil ichida qariyb 27 tonna oltin eksport qilgan. Statistika qo‘mitasi 2025-yil yanvar-may oylarida respublika 6,6 mlrd dollarlik oltin eksport qilganini ochiqlagan. Mazkur qiymat mamlakat umumiy eksport tushumlarining qariyb 43,8 foiziga teng. Qimmatbaho metall sotuvi 2024-yil mos davridagidan 56,9 foizga o‘sgan.
2025-yil 1-iyul holatiga ko‘ra, O‘zbekiston oltin zarixalari 355,5 ming tonnani tashkil etib, jami qiymati 37,6 mlrd dollarga baholangan. Joriy yil boshida mamlakat oltin zaxiralari hajmi 382,5 tonna bo‘lgan.
Yil boshidan buyon qilingan hisoblarga ko‘ra, keyingi yirik oltin sotuvchisi Singapur bo‘lgan (10 tonna oltin sotgan).
Oltinga talab ortmoqda
Tahlil qilinishicha, markaziy banklar uchun oltinning strategik aktiv sifatidagi ahamiyati oshib bormoqda. Qimmatbaho metallga diversifikatsiya va xavfdan himoyalovchi vosita sifatida qaralmoqda. Shu bilan birga, ko‘p mamlakatlar AQSH dollariga bog‘liqlikni kamaytirish uchun oltinga murojaat qilmoqda.
“Yaqin Sharqdagi yangi geosiyosiy tarangliklar oltinning strategik ahamiyatini yanada oshirdi. Chunki ko‘plab markaziy banklar qimmatbaho metallni o‘z zaxiralarini siyosiy xatarlardan himoya qilish vositasi sifatida ko‘radi”, deya qayd etiladi tahlilda.
Xalqaro oltin kengashi 2025-yilgi so‘rovnomada jahon markaziy banklarida oltinga qiziqish ortganiga eʼtibor qaratgan.
“Dunyo bo‘ylab markaziy banklar uchun oltin hali ham eʼtibor markazida turibdi. Respondentlarning 95 foizi rasmiy oltin zaxiralari oshishda davom etadi, deb hisoblaydi (o‘tgan yili bu ko‘rsatkich 81 foiz edi). Qariyb 43 foiz markaziy banklar (2024-yilda 29 foiz edi) keyingi 12 oyda o‘z zaxiralari ko‘payadi, deb maʼlum qilgan”, deya qayd etgan kengash.
Ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlar markaziy banklari zaxiralarni oshirish bo‘yicha rivojlangan davlatlarga nisbatan kuchliroq xohish bildirgan. Zaxirani ko‘paytirishga asosiy sabab sifatida qimmatbaho metall diversifikatsiya vositasi ekani, inflyatsiya va inqiroz davrida xavfdan himoyalovchi ishonchli boylik ekani taʼkidlangan.
So‘nggi uch yilda markaziy banklar har yili ming tonnadan ortiq oltin xarid qilgan. Bu avvalgi o‘n yillikdagi o‘rtacha yillik 400–500 tonna ko‘rsatkichidan ancha yuqori.
So‘rov ishtirokchilarining 76 foizi umumiy zaxiralar tarkibidagi oltin ulushini kelasi 5-yilda o‘rtacha yoki sezilarli darajada oshishini kutmoqda. Taqqoslash uchun, 2024-yildagi ko‘rsatkich 69 foiz bo‘lgan. Shuningdek, 73 foiz respondentlar AQSH dollari zaxiralarining ulushi kamayishini kutmoqda.
Izoh (0)