Farrux Zokirov 79 yoshda: ikkinchi turmushidan baxtini topgan 6 ta davlat xalq artistining hayot va ijod yo‘li haqida

O‘zbekiston, Qozog‘iston, Tojikiston, Qirg‘iziston, Turkmaniston va Rossiya Federatsiyasi xalq artisti Farrux Zokirov 16-aprel kuni 79 yoshni qarshiladi. U san’atkorlar oilasida tug‘ilgan bo‘lsa-da, faoliyatida ko‘plab qiyinchiliklarni boshidan o‘tkazgan.  

Karim va Shoista Zokirovlar san’atga oshufta insonlar bo‘lishgan. Karim Zokirov tabiatan og‘ir-bosiq, kamgap inson bo‘lgan. Ayoli esa undan tubdan farq qilgan. U asli san’atkor bo‘lsa-da, mahalla ishlarida faol, oilaviy muammolarda maslahatchi ayol edi. Ularning olti nafar farzandlari bo‘lgan, ammo Naufal ismli o‘g‘illari erta olamdan o‘tgan. 

— San’atkor bo‘laman deb o‘ylamasdim, chin so‘zim. Yigitlik yillarim musiqa bastalashga moyilligim bor edi. “Shunday qo‘shiq yozsamki, Botir Zokirov repertuariga kiritsa”, deb orzu qilardim. Akam esa eshitib ko‘rardi-da, “Yo‘q, hali bor, hali pishmagan”, derdi. Shukr, bu baxtga musharraf bo‘ldim. 1974-yilda “Majnuntol” qo‘shig‘ini yozgan bo‘lsam, bir yillardan keyin “Shu qo‘shiq juda chiroyli chiqibdi, maylimi, men kuylasam”, deya so‘raganlar. O‘shanda yuragim yorilib ketay degan. Hozir ham kuchli hayajon bilan eslayapman. Madaniyatni qarang, maylimi, deb so‘raganlar, deydi Farrux Zokirov. 

Xonandaning aytishicha, u bolalikdan madaniyatli oilada ulg‘aygan. Otasi Karim Zokirov mashhur san’atkor bo‘lishiga qaramay mehnat va muomala borasida farzandlariga o‘rnak bo‘lgan.

— Otam mahoratli ijodkor bo‘lsa-da, oilada hamma qatori ota edi. Bog‘da ishlashni, daraxtlarni parvarishlashni yaxshi ko‘rardi. Uyda bo‘sh o‘tirganini eslolmayman. U paytda mahallamizdan gaz o‘tmagandi, qishda pechni yoqish vazifasi otam bilan menga yuklatilgandi. Otam erkak kishi qilishi mumkin bo‘lgan barcha uy ishlarini o‘rgatgan. Ammo u mening san’atkor bo‘lishimni istamasdi. “Qo‘llaring nozik, sen jarroh bo‘lishing kerak”, deb ko‘p gapirardi. “Bo‘lsang zo‘r san’atkor bo‘l, o‘rtamiyona bo‘lma”, degan gapni ko‘p aytardi, deydi Farrux Zokirov. 

Xonanda bolaligida romantik bo‘lgani, shuning uchun maktabdan haydalishiga bir baxya qolgani haqida so‘zlab berdi.

— Bolalikda haqiqatan ham romantik edim. Maktabda qizlarga xat yozish bo‘yicha eng ustasi farangi bo‘lganman. Bir kuni sinfdoshim yoqtirgan qiziga xat yozib berishimni iltimos qildi. Husnixatim chiroyli bo‘lgani uchun iltimoslar juda ko‘p bo‘lardi. Matematika darsida xat yozib o‘tirsam o‘qituvchimiz bilib qolgan. Kinolarda shunday vaziyatlarda qog‘ozni og‘ziga solib olishlarini ko‘rgandim. Men ham xatni og‘zimga solib olganman. Shunda o‘qituvchining jahli chiqib, “Maktabdan haydayman”, deb qo‘rqitgandi. Ammo ertasi kuni bu shunchaki qo‘rqitish uchun bahona bo‘lganini tushunganman. Lekin bu xatoni ortiq takrorlamaganman, deydi xonanda Farrux Zokirov.

Xonanda akasi Botir Zokirov sog‘ligidan ko‘p pand yegani haqida so‘zlab berdi. 

— Akam bir necha marta jarrohlik amaliyotini boshidan kechirgan. Yechinganida tanasidagi chandiqlarni ko‘rib, hayron qolardim. Akam bitta o‘pka bilan yashardi. Sog‘lig‘i joyida bo‘lmasa ham undan shikoyat qilmasdi. 1984-yil dekabr oyida yana ahvollari yomonlashib qoldi. O‘sha paytda qaysidir bayramga tayyorgarlik ko‘rilayotgandi. Akam kasalxonada davolanayotgan bo‘lishiga qaramay, har kuni repetitsiya jarayonlarida ishtirok etardi. Shu qadar san’atga fidoyi inson ediki, sog‘lig‘idagi muammolar unga to‘sqinlik qilolmasdi, deydi xonanda Farrux Zokirov.

Hozirgi kunda ko‘pchilik Farrux Zokirovni “Yalla” ansamblisiz tasavvur etolmaydi. Ammo xonanda ijodni ansambldan ancha erta boshlagan. 

— 1966-yildan havaskorlik dastalarida ijod qilishni boshlaganman. Oradan uch yil o‘tib san’at instituti qoshida tashkil etilgan havaskorlik ansambliga taklif etishdi. U ansamblga keyinroq “Yalla” nomi berildi. Ayrimlarning aytishicha, “Yalla” so‘zi “Yo rab” so‘zidan olingan deyishadi. Ammo rejissor Aleksandr Moslikov “Qiz bola” nomli qo‘shig‘imizni eshitib, shu nomni tanlab bergandi. Chunki qo‘shiqda “Qiz bola yalla yallonoma” degan misralar bor edi.

“Yalla” ansambli faoliyatini boshlagan ilk yillardayoq mashhurlik cho‘qqisiga erishdi. Uning qo‘shiqlarini nafaqat O‘zbekistonda, balki xorij davlatlarida ham sevib tinglashardi. Farrux Zokirovning hamkasbi Nargiza Boyxonova bilan oila qurishi ham ko‘plab shov-shuvlarga sabab bo‘lgandi. Ularga ko‘pchilik havas ko‘z bilan qarardi. Afsuski, ijodkorlarga oilaviy baxt nasib etmadi.

— “Yalla” guruhiga ayollar qabul qilinishiga avvaldan qarshi bo‘lganman. Chunki ayol kishi bilan ijodda hamkorlik qilishning o‘ziga yarasha qiyinchiliklari bor, deb hisoblardim. Onam rahmatli juda ko‘p qizlarga og‘iz solgan. Ammo taqdir buyurgani bo‘lar ekan. Har bir insonning o‘ziga yarasha fe’l-atvori bo‘larkan. Nargiza Boyxonova bilan kelisholmay, ajrashdik. Ammo bir daqiqa bo‘lsa-da, o‘g‘limga bo‘lgan munosabatim o‘zgargani yo‘q. Har doim ham yonida bo‘lolmasam-da, hamisha hayolim unda bo‘lgan. Har tomonlama qo‘llab quvvatlashga harakat qilganman. Ammo o‘rtamizda tushunmovchiliklar ham bo‘lgan. O‘g‘lim borligidan va u sabab uchta qiz nabirali bo‘lganimdan xursandman, deydi Farrux Zokirov.

Xonanda Nargiza Boyxonova bilan ajrashgach, Anna ismli ayol bilan oila qurdi. Farrux Zokirov rus ayoli bilan qanday tanishgani va uning qaysi jihatlarini hurmat qilishi haqida so‘zlab berdi.

— Anna bilan tasodifan tanishganmiz. O‘rtamizda qandaydir iliqlik sezganimizdan keyin uchrashib turardik. Rus bo‘lishiga qaramay, ijodimga befarq emasdi. Bir kuni “G‘ayra-g‘ayra” qo‘shig‘imni ijro etib, u haqida juda iliq fikrlarni aytgan. Ana shundan keyin unga oila qurishni taklif qilganman. Chunki turmushda bir-birini tushunib yashash juda muhim. 

Uydagilar nima deyishar ekan, degan ikkilanish bo‘lgan. O‘shanda onam Luiza opamning uyida edi. Oldilariga borib, Anna haqida aytganimda. “Bolam millatining ahamiyati yo‘q, muhimi ko‘zi to‘q bo‘lsin”, degandi. Xullas yaqinlarimning roziligi bilan oila qurganmiz. 35 yildan buyon birgamiz va haligacha bir-birimizni hurmat qilib, siz deb muomala qilamiz, deydi Farrux Zokirov.

Farrux Zokirov 70 yoshni qarshilagan yili jarrohlik amaliyotini boshdan kechirdi. Shundan so‘ng biroz sog‘lig‘i yomonlashdi. Hozirgi kunda yoshiga nisbatan ancha tetik. U shu yoshida ham to‘y xizmatlarida faol. Eng qizig‘i, san’atkor ba’zi yoshlardan farqli o‘laroq hanuz jonli ijroda kuylaydi.