Oliy Majlis Senatining uchinchi yalpi majlisida “Banklardagi omonatlarni himoyalash kafolatlari to‘g‘risida”gi qonun ko‘rib chiqildi. Bu haqda Senat matbuot xizmati xabar berdi.
Qonun bilan banklardagi omonatlarning himoya qilinishini kafolatlash sohasidagi vakolatli organ – Omonatlarni kafolatlash agentligining huquqiy maqomi, huquq va majburiyatlari va uning faoliyat ko‘rsatish tartibi belgilanmoqda.
Shuningdek, kafolatlash hodisasi ro‘y berganda Omonatlarni kafolatlash agentligi tomonidan bir omonatchiga har bir bankda kafolatlash obyektining qoldig‘i 200 mln so‘m miqdorida yoki undan kam bo‘lsa to‘liq hajmda kompensatsiya to‘lanishi belgilab qo‘yilmoqda.
Bank tugatilganda omonatchilarga agentlik tomonidan kompensatsiya to‘lovini amalga oshirish davri bosqichma-bosqich 7 ish kunigacha qisqartirilishi nazarda tutilmoqda.
Jumladan, bank tugatilganda kompensatsiya to‘lovi 2025-yil 1-yanvardan boshlab 20 ish kuni, 2026-yil 1-yanvardan 15 ish kuni, 2027-yil 1-yanvardan 7 ish kuni mobaynida amalga oshiriladi.
Bank bankrotlikka uchragan taqdirda, omonatchilar mablag‘larining agentlik tomonidan qoplab berilishini inobatga olib, omonatchining bankdan talab qilish huquqi agentlikka o‘tkazilmoqda.
“Qonunning qabul qilinishi bank tizimi barqarorligini mustahkamlash yo‘li bilan aholi va tadbirkorlarning mablag‘lari but saqlanishi hamda kafolatlash hodisasi ro‘y berganda omonatchilarga mablag‘lar qisqa muddatlarda to‘lab berilishi taʼminlanishiga xizmat qiladi”, deyiladi maʼlumotda.
Muhokamadan so‘ng mazkur qonun senatorlar tomonidan maʼqullandi.
2024-yilning avgust oyida omonatlarni to‘liq kafolatlash tizimidan voz kechilishi mumkinligi aytilgandi.
Mutaxassislar qanday fikrda?
Mybank’ning sobiq boshqaruv raisi Ulug‘bek Tavakalov “Kursiv” nashriga bergan intervyusida bankrotlik holatida omonatlarni himoya qilish uchta asosiy yo‘nalishda amalga oshirilishini ta’kidladi: Omonatlarni kafolatlash jamg‘armasi (DGF), Markaziy bankka majburiy ajratmalar va birinchi navbatda kreditorlar talabini qondirish.
Tavakalovning qo‘shimcha qilishicha, Omonat jamg‘armasida limitlarning belgilanishi omonat oqimiga jiddiy ta’sir ko‘rsatmaydi, chunki banklar omonatchilar oldidagi majburiyatlarini to‘liq bajarishda davom etmoqda. Uning so‘zlariga ko‘ra, bu amaliyot Qozog‘istonda qo‘llanadigan yangi standart bo‘lib, u yerda ham kafolatlangan omonatning maksimal miqdori chegaralangan.
Kap Depo investitsiya kompaniyasining katta tahlilchisi Shodibek Kenjayev ham bozordagi o‘zgarishlar bank depozitlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatmasligiga qo‘shiladi.
“Mahalliy banklar so‘nggi yillarda o‘zini eng ishonchli banklar sifatida ko‘rsata oldi. Banklardagi muammoli kreditlarning o‘rtacha ulushi 4-5 foizni tashkil etadi”, dedi ekspert.
Omonatchining har bir bank uchun 200 million so‘m kafolatlangan limiti borligini inobatga olsak, nazariy jihatdan kafolatlangan omonat limiti 6 million so‘mdan oshishi mumkin, dedi ekspert.
“Ushbu limitning asosiy maqsadi moliyaviy risklarni to‘g‘ri boshqarishdir. Bu omonatchilarni o‘z mablag‘larini turli banklar o‘rtasida taqsimlashga undaydi, bu esa ulardan biri bankrot bo‘lgan taqdirda ham yo‘qotishlar xavfini kamaytiradi. Bundan tashqari O‘zbekiston moliya tizimida omonatlarni yanada barqaror va diversifikatsiyalangan tarzda taqsimlashga xizmat qiladi”, deb tushuntirdi Shodibek Kenjayev.
Mutaxassisning fikricha, qonun loyihasining ma’qullanishi kichik banklarning jadal o‘sishiga yordam berishi mumkin. Bu butun moliyaviy bozorga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Izoh (0)