Афсонавий “Титаник” кемаси 1912 йилнинг 14 апрелдан 15 апрелга ўтар кечаси чўккан. Унинг қолдиқлари ҳозиргача Атлантика океани тубида ётибди ва улар ЮНЕСКОга тегишли мерос сифатида рўйхатдан ўтган.
Ҳеч ўйлаб кўрганмисиз: нега мазкур кемани олиб чиқишмайди? Ахир уни музейга қўйиш мумкин-ку. Бундан ташқари “Титаник” қолдиқлари орасида ҳали ҳам кўплаб қимматбаҳо буюмлар бўлиши эҳтимоли бор. Миш-мишларга кўра, у ерда юз миллион долларлик бриллиантлар сақланган сейф бор эмиш.
Аслида улкан кемани кўтариш бўйича кўплаб таклифлар берилган, лекин уларнинг аксарияти ақл бовар қилмас ғояларга ўхшайди. Масалан, фожиа юз берганидан сўнг, бир нечта бадавлат қурбонларнинг оилалари Wrecking Company номли кема қолдиқларини излаб топиш корхонаси билан шартнома тузишган. Улар портлаш йўли билан кемани очиб, ҳалок бўлганларнинг жасадларини сиртга чиқаришни режалаштиришган. Яъни, ҳалокат жойига бир неча центнер динамит ташлаб, кемани портлатмоқчи бўлишган. Портлаш натижасида жасадлар сиртга чиқади ва уларни йиғиб, шахсини аниқлаб, сўнг дафн этиш мумкин бўлади, деб ўйлашган. Аммо кейинчалик бу ажабтовур режадан воз кечишди.
Гап шундаки, “Титаник” кемаси чўккан чуқурликда сув босим ўта юқори, ҳарорат эса жуда совуқ. Шу сабабли жасадлар чириши жараёнида газлар тўпланмаган ва портлаш натижасида улар сув юзасига чиқиши имконсиз.
Яна бир ғоя денверлик архитектор Чарльз Смитга тегишли: 1914 йилда у сувости кемасига электромагнитлар ўрнатиб, кемани уларга ёпиштириш ва юқорига тортиб чиқариш мумкинлигини айтган. Бироқ бу режа ҳам амалга ошмади, чунки бундай усул жуда қиммат, мураккаб ва хавфли эди. Қолаверса, сувости кемаси экипажи учун ҳам катта таҳдид бор эди.
1960 йилларнинг ўрталарида Балдок шаҳридаги пайпоқ фабрикаси ишчиси Дуглас Вулли қуйидаги режа билан чиқди: батискаф сув ости кемаси орқали “Титаник” олдига бориб, унинг ичини шиширилган нейлон шарлари билан тўлдириш ва шу тариқа сиртга чиқариш мумкин, деган ғояни илгари сурди. Режа берлинлик бир гуруҳ бизнесменлар томонидан молиялаштирилиши керак эди. Аммо лойиҳа бирламчи тайёргарлик давридаёқ муваффақиятсизликка учради: керакли миқдордаги шарларга газ тўлдириш учун бутун дунёда етарли газ баллонлари етмаслиги аниқланди. Океан босимига қарши турадиган даражадаги сиқилган ҳавони етказиб бериш учун камида 10 йил керак бўлар эди.
Мутахассислар яна бир кулгили вариантни: улар кема бортини юз минглаб пинг-понг тўплари билан тўлдиришни таклиф этишган. Аммо бу режа ҳам Жеймс Медисон университети физиклари томонидан танқид қилинган: пинг-понг тўплари океан сув босимига бардош бера олмайди ва ҳалокат жойига етмасдан аввал эзилиб кетади.
Шунингдек, “Титаник” ичига 180 минг тонна вазелин қуйиш ва шу тарзда уни “суздириш” таклифи ҳам бўлган. Энг ғалати ғоя эса уолсоллик юк ташувчи Артур Хиккига тегишли: у айсберг сабабли чўккан кемани суюқ азот билан тўлдириб, уни музлатиб, кейин муз бўлагидек тортиб чиқармоқчи бўлган.
Аммо Британиянинг йирик газ компанияси BOC Ltd мутахассислари ҳисоб-китобига кўра, бунинг учун океан тубига камида ярим миллион тонна суюқ азот юбориш керак. Охир-оқибат ушбу ғоя ҳам амалга оширилмай қолиб кетди.
Қайд этиш керак-ки, ҳеч қайси таклиф берувчилар бир муҳим жиҳатни ҳисобга олмаган: кема йиллар давомида жуда мўртлашиб кетган. Бактериялар, океандаги тирик организмлар ва шўр сув “Титаник”ни занглаган бир қолдиққа айлантирган. Ҳатто жасадларнинг скелети ҳам парчаланиб кетган.
1986 йилда Роберт Баллард бошчилигидаги экспедиция ҳалокат жойини ўрганганида океан тубида бир жуфт оёқ кийимларни кўриб қолишган. “Титаник” йўловчиларидан қолган ягона нарса шу чарм оёқ кийим бўлган. Гўшт, суяк ва кийим-кечаклар океандаги жонзотлар томонидан еб юборилган, фақат табиий теридан ишланган айрим буюмлар нисбатан узоқроқ вақт сақланиб қолган.
Хулоса қилиб айтганда, “Титаник”ни фақат ҳалокатдан кейинги илк йилларда кўтариш имкони бўлган. Аммо ҳаттоки ўшанда кемани бутун тарзда қирғоққа олиб чиқиш кафолатланмаган эди. Бугунги кунга келиб кема қолдиқлари емирилишда давом этмоқда. Олимларнинг фикрича, яқин 15–20 йил (кўпи билан 50 йил) ичида “Титаник”дан ҳеч вақо қолмайди. Улкан кема парчаланиб, зангга айланади, сўнг океан уни бутунлай ювиб юборади.
Изоҳ (0)