Дунёда ҳар 4 кишидан бири тоза ичимлик суви етишмовчилигидан азият чекади — БМТ ҳисоботи

Дунё бўйлаб 2 миллиарддан ортиқ одам ёки ҳар 4 кишидан бири тоза ичимлик сувига эга эмас. Бу ҳақда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) 26 август куни ҳисобот эълон қилди.

БМТ дунё аҳолисини тоза ичимлик суви билан таъминлаш борасидаги ишлар жуда суст кечаётганини билдирмоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) ҳамда UNICEF маълумотларига кўра, 2024 йилда дунё бўйлаб ҳар 4 кишидан бири тоза ичимлик суви билан таъминланмаган. 100 миллиондан зиёд одам эса кўпинча дарё, ҳовуз ёки каналлардан тўғридан тўғри ерусти сувини истеъмол қилишга мажбур бўлган.

ЖССТ ва UNICEF ҳамкорликда тайёрлаган тадқиқотда сув, санитария ва гигиена воситаларининг етишмаслиги миллиардлаб одамларни турли касалликларга дучор қилаётгани қайд этилган. Юқоридаги ташкилотлар бу вазият 2030 йилга бориб, янада оғирлашишини прогноз қилмоқда.

“Тоза сув, санитария ва гигиена — бу имтиёз эмас, балки асосий инсон ҳуқуқларидир. Айниқса, энг чекка ҳудудларда бу борадаги чора-тадбирларни тезлаштиришимиз лозим”, деди ЖССТ вакили Руйдигер Крех.

Ҳисоботда ичимлик суви 5 та турга ажратилган. Биринчи турдаги сув тоза ва хавфсиз бўлиб, у нажас ҳамда зарарли кимёвий моддалар билан ифлосланмаган бўлади. Шунингдек, унга одамлар исталган пайт эга бўла олади. Қолган 4 та тур эса қуйидагилар: асосий (30 дақиқадан кам вақт ичида эга бўлинадиган тозаланган сув), чекланган (тозаланган, аммо унга эга бўлиш учун кўпроқ вақт талаб қилинади), тозаланмаган (қудуқ ёки булоқдан олинган), ва ерусти суви (дарё ёки канал суви).

Дунё аҳолисининг 961 миллион нафари 2015 йилдан бери тоза сув билан таъминланган.  Бошқача айтганда, қамров 68 фоиздан 74 фоизга кўтарилган. Тоза сувга эга бўлмаган 2,1 миллиард кишидан 106 миллион нафари 2024 йилда ерусти сувларини истеъмол қилган. Бундай сувни истеъмол қилишга чек қўйган давлатлар сони 2015 йилда 142 та бўлган бўлса, ушбу рақам 2024 йилда 154 тага етган.

Санитария хизматлари ҳақига гап кетганда, 2015 йилдан бери 1,2 миллиард одам санитария тизимларидан фойдаланиш имконига эга бўлган. Бунда қамров 48 фоиздан 58 фоизга ошган. Очиқ жойларда ҳожатини чиқарувчилар сони эса 429 миллиондан 354 миллионга камайиб, бутун дунё аҳолиси орасида 4 фоизни ташкил этган.

Гигиена хизматлари бўйича эса 2015 йилдан бери 1,6 миллиард одам уйда совун ва сув билан қўл ювиш учун зарур қулайликларга эга бўлган. Бунда қамров 66 фоиздан 80 фоизга кўтарилган.

“Болалар тоза сув, санитария ва гигиенага эга бўлмаса, уларнинг соғлиги, таълими ҳамда келажаги хавф остида қолади. Бу адолатсизликлар айниқса қизлар учун оғир бўлиб, улар кўпинча сув олиб келиш вазифасини бажаради. Қизлар, шунингдек, ҳайз кўриш даврида қўшимча муаммоларга дуч келади”, деди UNICEF вакили Сесилия Шарпе.