15 sutka maʼmuriy qamoqqa hukm qilingan G‘ayrat Do‘stov ishi advokatlari talabi bilan 2025-yilning 3-yanvar kuni apellyatsiya instansiyasida qayta ko‘rildi va u sud zalidan ozodlikka chiqarildi. Oddiy kirakash boshiga tushgan bu hodisaga jamoatchilik keskin munosabatda bo‘ldi, masʼullar qoralandi, Do‘stovning o‘zi keng qo‘llab-quvvatlandi. Ushbu maqolada Do‘stov voqeasi, uning nega bu qadar shov-shuv bo‘lgani haqidagi savollarga javob izlab ko‘ramiz.
Hammasi nimadan boshlandi?
2024-yilning dekabr oyi yakunida ijtimoiy tarmoqlarda metan zapravkada navbat kutib yotganini aytib, navbati yetgach gaz tugaganidan norozi bo‘lib, energetika sohasidagi masʼullarni tanqid qilgan G‘ayrat Do‘stovning videomurojaati tarqaldi.
Uyda nogironim bor, kechasi bilan zapravkaning oldida yotdim. Qani bu yerda haqiqat? Murda ham kiymaydi bu oyoq kiyimni. Benzinga borsang, benzin zapravkada navbat ko‘p, benzin ham ololmaysan. Beradigan benziniga avtomobillarni motori erib ketmoqda. Bularni nazorat qiladigan biron-bir tashkilot yo‘qmi?, degandi gaz ololmaganidan fig‘oni falak bo‘lgan haylovchi tagi teshilib ketgan oyoq kiyimini ko‘rsatib.
Ko‘p o‘tmay ushbu fuqaro hibsga olingani va 15 sutkaga qamalgani haqida maʼlumotlar tarqaldi. Surishtiruvlardan so‘ng G‘ayrat Do‘stov ismli ushbu shaxsning maʼmuriy javobgarlikka tortilishiga voqea sodir bo‘lgan zapravka masʼuli va xodimlarining arzi sabab bo‘lgani aniqlandi. Jabrlanuvchi ekani aytilgan zapravka masʼulining sudda ko‘rsatma berishicha, u IIBga borib, yozma shikoyat ham qoldirgan. Shunga asosan Do‘stov dastlab IIBga chaqirilgan. U yerdan sudga olib borilgan.
Jinoyat ishlari bo‘yicha Bektemir tuman sudi raisi Durdona Dadaxonova mazkur ishni ko‘rib chiqib, G‘ayrat Do‘stovni Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 183-moddasi (mayda bezorilik) bilan aybdor deb topib, unga 15 sutka maʼmuriy qamoq jazosini tayinlagan.
Sudya Dadaxonovaning ushbu qarori jamoatchilik noroziligiga sabab bo‘ldi. Shundan so‘ng faollar tashabbusi bilan qamoqda o‘tirgan Do‘stovning oilasiga moddiy yordam berish uchun xayriya tadbiri ham uyushtirildi.
“Yilni katta xato bilan boshladik”
Sud qarori ijtimoiy tarmoqlarda juda keskin qarshi olindi. Faollar sudya qaroriga nisbatan turlicha munosabatlar bildirdi.
Iqtisodchi bloger Otabek Bakirov: “G‘ayrat Do‘stovga kafolat berib olib chiqilishi to‘g‘ri bo‘ladi. Tuman, shahar kengashi deputatlari bor. Mahalla bor. Uyida qaramog‘ida bola-chaqasi ko‘z tikib o‘tirgandir. Davlatning kuch proporsiyasi bor, mehr proporsiyasi ham. O‘z kuchiga ishongan davlat mehriniyam ayamaydi”, deya fikr bildirgan bo‘lsa, bloger Xushnudbek Xudoyberdiyev esa “og‘zi shaloq amaldorlar bitta uzr bilan qutulayotgan vaqtda, botinkasi teshik oddiy bir xalq vakili qamab qo‘yilishini adolatdan emas”, deya baholadi.
Og‘zidan shodi kirib, bodi chiqqan hokimlar bitta uzr bilan qutulsa, o‘z vakolati doirasidan chiqib, qonunlarga tupurib qo‘yadigan ayrim masʼullar oddiy ogohlantirish bilan cheklansayu, lekin uzoq vaqt metanda navbat kutib, endi navbati kelganda “zapravka” yopilib qolganidan fig‘oni ko‘kka chiqqan, botinkasi teshik oddiy bir xalq vakilini qamab qo‘yishsa, bechora Yangi yil bayramini oila davrasida emas, panjara ortida kutib olsa, bunda xalq adolatsizlik ko‘radi. Va bu adolat ham emas, albatta.
Yilni katta xato bilan boshladik. Afsus, ming afsus. Zig‘irchalik foydasi bo‘lmagan, ammo xalqning davlatga bo‘lgan ishonchi nuqtayi nazaridan juda katta zarar olib keladigan ushbu tashabbus kimdan chiqqani bilmayman. Ammo bu xatoning o‘rnini qoplash uchun juda ko‘p ish qilinishi kerakligini aniq bilaman, — dedi u.
Ekologiya vazirligi maslahatchisi, sobiq deputat Rasul Kusherbayev holatni tanqidga toqatsizlik bilan javob berilishining belgisi deb atadi.
Mana shu ishni bekor qilishibdi. Bu har qanday eʼtiroz va tanqidga toqatsizlik bilan javob berilishining belgisi. Shoir aytganidek, “tor ko‘ngulluk beklar, man-man demang, kenglik qiling!”. “Bek”larimiz bag‘rikenglik qilishmabdi, deb yozdi Kusherbayev o‘z telegram-kanalida.
Jurnalist va bloger Muhrim Aʼzamxo‘jayev ushbu fuqaroni 15 sutkaga qamash bilan O‘zbekistonning energetika muammolari barham topmasligini eslatdi.
Shu akani 15 sutkaga qamab qo‘yishibdi, hozir advokatlar bu kishiga ko‘ngilli ravishda yordam berish uchun yugurib yurgan ekan. Shu akani 15 sutkaga qamash bilan qani endi O‘zbekiston gaz importchisidan yana gaz eksportchisiga aylanib qolsa, O‘zbekistonning energetika muammolari barham topsa. O‘zbekistonliklar energetika muammolarini, umuman, muammolarni gapirmagani bilan muammolar yo‘q bo‘lib qolmaydi-ku.
Hozirgi O‘zbekiston avvalgisidan sal bo‘lsa-da yaxshiroq bo‘lsa, aynan shu jihati — muammolar aytilgani va keyin ularga yechimlar topilgani bilan yaxshiroq bo‘lmaganmidi axir? Aka bechora pragaliklardan yil davomida eshitgan har xil gaplarni gapirgan bo‘lsa ham mayliga edi, — deya fikr bildirgan Muhrim Aʼzamxo‘jayev.
Maʼmuriy qamoq hibsxonada emas, IIBB yerto‘lasida o‘tgan
Suddagi ko‘rsatmalaridan maʼlum bo‘ldiki, G‘ayrat Do‘stov 15 sutkaga qamalgach, dastlab Toshkent shahar IIBBga qarashli vaqtincha saqlash hibsxonasiga olib ketildi. U yerda bir kechani o‘tkazganidan so‘ng u negadir poytaxt IIBBga olib ketilgan.
Maʼmuriy jazoni o‘tayotgan shaxs amaldagi tartib-qoidalarga zid ravishda nima uchun yashirincha IIBBga olib ketilgani, u yerda nimalar bo‘lgani qorong‘iligicha qoldi. Sud apellyatsiya instansiyasida mazkur holatga eʼtibor ham qaratgani yo‘q. Bundan paytda holat yuzasidan tezkor munosabat bildirishi lozim bo‘lgan IIV matbuot xizmati esa lom-mim demayapti.
Aslida uning maʼmuriy qamoq o‘taladigan “Panelniy”da emas, Toshkent shahar IIBBda ekani sudgacha ham maʼlum bo‘lib ulgurgandi. Inson huquqlari faoli Abdurahmon Tashanov bu haqda 1-yanvar kuni ijtimoiy tarmoqdagi sahifasida xabar bergandi.
-y_ARX7Qe.jpg)
Bektemir sudi tomonidan 15 sutkaga qamalgan G‘ayrat Do‘stov so‘roq uchun 27-dekabr kuni Toshkent shahar IIBBga olib ketilgan. Bugun uning advokati Adham aka bilan “Panelniy”dagi saqlov izolyatoriga bordik. Navbatchining aytishicha, u Toshkent shahar IIBBda saqlanmoqda. Ayni paytda Toshkent shahar IIBBning navbatchilik qismi dam olish kuni bo‘lgani bois, u bilan uchrashuvimizga ruxsat berishmadi. Sud tomonidan belgilangan jazoni o‘tayotgan shaxsni nega so‘roqqa olib ketishgani va u yerda ushlab turishgani sababini tushuntirishmadi. Hozircha uch nafar ko‘ngilli advokatda uni himoya qilishga order bor. Ko‘ngillilar soni ortmoqda, — degandi bu haqda maʼlumot bergan faol.
Sudda so‘z olgan sudlanuvchi advokatlari savoliga javob berar ekan sudga ham “Panelniy”dan emas, Toshkent shahar IIBB binosidan olib kelinganini maʼlum qildi.
Beg‘araz yordam qo‘lini cho‘zgan 12 nafar advokat
2025-yilning 3-yanvar kuni bo‘lib o‘tgan apellyatsiya sudida Do‘stovni 12 nafar ko‘ngilli advokat himoya qildi. Sud majlisida chiqish qilgan advokatlardan biri Bahrom Ermatov tanqidni mayda bezorilik deb atash xatoligini taʼkidladi.
Birinchi instansiya sudi Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 2- va 3-moddalari talablarini qo‘pol ravishda buzgan. Himoyam ostidagi G‘ayrat Do‘stov tomonidan mayda bezorilik sodir etilmagan. U zapravkada 6–8 soatlab turib, ayni navbati kelganda gaz berish to‘xtatilgani sabab kuchli ehtiros bilan hayajonlanib gapirgan. Prezidentning aholini gaz bilan taʼminlash bo‘yicha topshiriqlarini bajarmayotgan masʼullarnigina tanqid qilgan. Shuning uchun biz tanqidni mayda bezorilik deb aytishimiz mumkin emas. Maʼmuriy javobgarlik to‘g‘risidagi ishni tugatishni so‘rayman”, dedi advokat suddagi nutqida.
Advokat Abdullayev esa metan zapravkada masʼullarni tanqid qilgan haydovchining umuman aybi yo‘qligini, u maʼmuriy huquqbuzarlik sodir etmaganini aytdi.
Biz huquqbuzarlik yo‘q deb to‘xtam qilganmiz. Garchi sud bunga qo‘shilmagan bo‘lsa-da, himoyamiz ostidagi shaxsni ozodlikka chiqarish to‘g‘risida qaror qilgani ham hozirgi paytda muhim qadam deymiz. Bu qaror keyinchalik kuchida turish-turmasligini vaqt ko‘rsatadi, degan u.
Appelyatsiya sudida Do‘stovning tobi qochdi
2025-yilning 3-yanvar kuni davom etgan sudda tanqidchi haydovchining tobi qochdi. Unga yordam ko‘rsatildi. Sud qisqa tanaffus ham eʼlon qildi. Kechikkan bo‘lsa-da, tez yordam ham yetib keldi.
G‘ayrat Do‘stov shuningdek, sud majlisida yaqinlari va advokatlarining savollariga javob berar ekan, boshiga qop kiydirishganini, yerto‘lada saqlashganini aytgan. Biroq sud tergovi vaqtida mazkur ko‘rsatmalarga huquqiy baho berilgani yoxud alohida ish yurituviga olingani yo‘q.
Nima bo‘lganda ham, Vatanga xiyonat qilmadim, xiyonatchi emasman, deya bir necha marta takrorlagan sudlanuvchi. U nega bunday degani nomaʼlumligicha qoldi.
Muammo faqat Do‘stovniki emas
Nima uchun jamoatchilik G‘ayrat Do‘stov voqeasiga faol munosabat bildirdi? Chunki u baralla aytgan — metan zapravkadagi turnaqator navbatlar va gaz yetishmovchiligi faqat uning muammosi emas, balki deyarli barcha o‘zbekistonliklarga tegishli edi. Shuning uchun ham ko‘pchilik uni qo‘llab-quvvatladi va fikriga qo‘shildi.
Uning sudida jurnalistlardan tashqari ko‘plab faollar hamda oddiy fuqarolar ham ishtirok etib, jarayonni kuzatib turdi. Garchi, advokatlar aytganiday, unga berilgan jazo bahsli bo‘lgan va u nohaq 8 sutka maʼmuriy qamoqda o‘tirgani aytilayotgan esa-da, Do‘stovning sud zalidan ozod qilingani jamoatchilikni xursand qildi. Shuning barobarida ushbu keys, ayniqsa, Do‘stovning so‘ngso‘zini keskin bo‘lib, uning qilmishidan pushaymon bo‘lgani yoki bo‘lmaganini dag‘dag‘a qilib so‘ragan sudyaning xatti-harakatlari o‘zbekistonliklarda sudlarning mustaqilligi borasida qator savollarni yuzaga keltirdi.
Do‘stov voqeasiga jamoatchilik bildirgan reaksiya — har qanday sog‘lom jamiyat uchun normal holat. Ushbu voqea masʼul davlat organlari uchun saboq bo‘lib, muammo haqida so‘zlagan odamlarni jazolash emas, balki sog‘lom muloqot o‘rnatish eng to‘g‘ri yo‘l ekanini yana bir karra isbotladi. O‘ylaymizki, noto‘g‘ri qarorlari tufayli davlat va hukumat obro‘siga katta putur yetkazgan mansabdorlarga ham munosib baho beriladi.
Izoh (1)
Nima boʻlganda xam xalq azabini tortayabdida