Toshkent shahrining Sergeli tumanidagi “Quruvchilar” mahallasi, Xonabod-1 tor ko‘chasida yashovchi 22 ta xonadon egalari hududda yerusti metrosi qurilayotgani bois eski uylari davlat tomonidan sotib olinishidan, qurilishda xavfsizlik qoidalariga rioya qilinishidan umidvor bo‘lmoqda. Bu haqda ular “Daryo”ga qilgan murojaatida aytib o‘tgan.
“Shu mahalladagi xonadonga kelin bo‘lib tushganimga 15 yil bo‘ldi. Qaynonam kelin bo‘lib tushganiga esa 50 yil bo‘lgan. O‘shanda ham bu uylar ‘snos’ga tushishi, buzilishi aytilgan ekan. Shu sabab o‘tgan yillar davomida uyning biror joyini o‘zgartirolmay, taʼmirlayolmay yashadik. O‘zimiz uchun nimadir quramiz, sharoit qilamiz desak, yo‘q, qizil chiziqqa tushgan, bu uylar buziladi, mumkin emas deyishgan”, — deydi bu haqda gapirgan aholi vakillaridan biri Nazokat Xoljonova.
Suhbatdosh Maqsudbek Nursultonovning aytishicha, u bu ko‘chadagi xonadonini 2005-yilda sotib olgan.
“Biz bu mahallaga 2005-yil ko‘chib kelgan bo‘lsak, bu yerdagi uylar 2006—2007-yillarda ‘snos’ga tushgan. Biz bu paytda uyni sotib olib, hujjatlashtirib bo‘lgan edik. Uyni buzib quray desak mumkinmas, sotay desak ham, mumkinmas deyishdi. Endi esa bu yerlardan metro yo‘li o‘tmoqda. Hovlimizga kirish yo‘laklari buzib tashlandi. Orqa tomondan yo‘l ochaylik desak, o‘z pulimizga qilishimizga to‘g‘ri kelyapti. Uylarimiz o‘zi juda eski, taʼmirtalab ahvolda. Masʼullarga bu yerdan metro o‘tsa, qanday yashaymiz, xavfsizlik nima bo‘ladi desak, bu metro uy yonidan o‘tib ketsa ham xavfsiz, hech narsa qilmaydi deyishadi. Bu gapga ishonish uchun yo yosh bola bo‘lish kerak yoki sodda odam bo‘lish kerak-da”, — deydi Maqsudbek Nursultonov.
Nazokat Xoljonova u va mahalladoshlari hududdan yangi metro yo‘lagi qurilishidan xursand ekanini, biroq bu aholining yashash tarziga, xavfsizligiga dahl qilmasligi kerakligini aytmoqda.
“Mahallamiz obod bo‘lsa, yangi qurilishlar bo‘lsa, biz xursandmiz. Ammo bu inson huquqlarini poymol qilmasligi kerak. Masʼullar faqat bizni yerlarni noqonuniy o‘zlashtirib olishda ayblashmoqda. Holbuki, biz qurib olgan uy-joylar o‘z vaqtida hujjatlashtirilgan. Ammo hech kim bizdan hujjat so‘ramayapti-da, noqonuniy o‘zlashtirgansizlar deyishdan nariga o‘tishmayapti. Eng yomoni, bu yerdagi qurilish ishlarida xavfsizlik qoidalariga rioya qilinmayapti. Qurilishda shu yerda yashovchi aholining xavfsizlik masalasiga eʼtibor qaratilmayapti. Hatto yakshanba kuni ham taqir-tuqir qilib, bezovta qilishmoqda”, — deydi u.
Yana bir suhbatdosh Saida Isoqova jurnalist bilan suhbatda uyi yonidagi yer kovlab tashlanganini, yerlarning kovlanishi eski uy devorlariga zarar yetkazishi, qulab tushishi mumkinligidan qo‘rqayotganini aytmoqda.
“Uyimiz devorlarining yonigacha kovlab kelishdi. Yana bir qadam kovlashsa, uyimiz qulab tushmaydi, deb kim kafolat beradi. Bu uyda bolalarimiz, nabiralarimiz yashayapti. Qolaversa, har kuni shovqin-suron, hamma joyni kovlashmoqda. Bu bizga noqulaylik tug‘dirmoqda”, — deydi Saida Isoqova.
Shu mahallada yashovchi Janibek Yertenov uning hovlisiga kirish-chiqish joylar ham kovlab tashlanganini, bolalarining xavfsizligi uni o‘ylantirayotganini taʼkidlamoqda.
“Bizga hech qanday sharoit yaratib berilmay, uyimizning oldi kovlab tashlandi. Uyga kirib-chiqish judayam noqulay bo‘lib qoldi. Ertaga shu chuqurlikka kimdir tushib ketsa, javob beradimi? Buni nazorat qiluvchi tashkilot yo‘qmi”, — deydi Janibek Yertenov.
Navbatdagi suhbatdosh Hilola Isoqova bu masala yuzasidan Toshkent shahar hokimi bilan ham suhbatlashganini, hokim barcha xavfsizlik masalalari nazarda tutilganini aytganini, aholi vakillarining birortasi hayotiga xavf tug‘dirmasligini ta’kidlaganini bildirmoqda.
“O‘sha kuni Toshkent shahri hokimi bilan ham ko‘rishdik. Hokim bizga qo‘shni mahallada yashovchilarning uyiga pul to‘lab berilgani uchun puldan umidvor bo‘lib keldilaringmi, hech qanday pul ham, uy ham yo‘q dedi. Noqonuniy joyda yashayapsilar, dedi. Men hokimga qurilish ishlarida xavfsizlik qoidalariga rioya qilinmayotganini aytdim. Biz xavfsizlikni taʼminlaganmiz, biror narsa bo‘lsa kompensatsiya to‘lab beramiz dedi. Boshimizga beton qulab, o‘lib bo‘lganimizdan keyin kompensatsiya to‘lanadimi, dedim”, — deydi Hilola Isoqova.
Sergeli tumani hokimi Elbek Shukurov “Daryo” bilan suhbatida aholining qurilishda xavfsizlik taʼminlanmaganidan norozi bo‘lib aytayotgan gaplari haqli ekanini tan olib, bu masala nazoratida ekanini bildirdi.
“Aholining qurilish ishlarida xavfsizlik masalasini so‘rashi yuz foiz qonuniy talab, buni inkor etmaymiz. Bugun (10-mart kuni nazarda tutilmoqda. Tahririyat izohi) aynan shu joydan o‘tganimda kovlangan joylarning baʼzi joylari to‘siqlar bilan o‘ralganini, baʼzi joylarda to‘siq qo‘yilmaganini ko‘rdim. Ammo buni nazoratga olamiz. Va albatta, xavfsizlik masalalarini taʼminlaymiz. Bu holat bugun-erta yakuniga yetadi. Ammo odamlarning uyini sotib olib, ularning uyi uchun kompensatsiya to‘lab berolmaymiz. Bu qonunchilikka zid, javobgarligi bor”, — deydi Sergeli tumani hokimi Elbek Shukurov.
Shu mahallada yashovchi Gulnora Omonqulovaning aytishicha, ular bilan suhbatlashgan quruvchilardan biri qurilish ishlarida o‘lim holati kuzatilganini bildirgan.
“Bu qurilishda odam o‘lgan bo‘lsa-da, masʼullar yo‘q biz xavfsizlikni taʼminlaymiz, deyishmoqda. Biz ham odammiz, qo‘rqamiz. Xavfsizlik taʼminlanishini so‘rayapmiz, xolos. Qolaversa, masʼullardan kimdir kelib, yozma kafolat berishsin. Odamlar xavfsizligini kafolatlashsin”, — deydi Gulnora Omonqulova.
Shu mahallada yashovchi keksa onaxon Sarsongul Doniyorova qurilish ishlari sabab hududda chang-to‘zon bo‘layotganini, xavfsizlik taʼminlanmayotganini, shuningdek, odamlar yashovchi joydan metro yo‘li o‘tishi odamlar hayotiga xavf solishini aytmoqda.
“Aslida odamlar aytayotgan muhofaza zona bo‘lgan. Har bir loyihada muhofaza zona belgilanadi. Lekin bu muhofaza zona odamlar tomonidan egallab olingan. Qaysidir yo‘llar bilan qonuniylashtirilgan. Demakki biz buning tagiga yetib, qonunchilikni taʼminlashimiz kerak bo‘ladi. Boisi, bu haqda aholiga gapirib, masalani tushuntirib berolmayapmiz”, — deydi tuman hokimi.
Fuqaro G‘ayrat Erimbetov metro yo‘li qurilayotgani sabab bu mahallada yashay olmasligini, buni xohlamasligini aytmoqda. Hilola Isoqova esa masʼullar ularda hujjat yo‘qligini takror-takror aytayotganini, ammo qo‘lidagi hujjatlar bilan tanishmayotganini aytmoqda.
“Adashmasam, 2018—2019-yillarda prezident topshirig‘i bilan noqonuniy qurilgan uy-joylarni qonuniylashtirish bo‘yicha aksiya eʼlon qilindi. Biz o‘sha paytda uylarimizni qonuniylashtirganmiz. Buni aynan davlat odamlari qilib bergan-ku, qanday noqonuniy bo‘lishi mumkin? Buni o‘sha paytda hokimlik ham ko‘rgan-ku, nega ruxsat bergan unda”, — deydi Maqsudbek Nursultonov.
Sergeli tumani hokimi Elbek Shukurov aholining bu eʼtiroziga javoban metro qurilishidan avval uning nazdida aholi noqonuniy o‘zlashtirib olgan joylar bo‘yicha hujjatlarni ko‘tarib, ularni bekor qilmaganini, agar shunday qilinganida ham aholiga zarar bo‘lgan bo‘lishi mumkinligini aytmoqda.
“Hech zamonda simyog‘och hovli ichidan o‘tganini ko‘rganmisiz? Aynan bu mahallada shunaqa. Nega? Aslida eski davrda ham bu holat inobatga olingan, hech qachon aholi hovlisida simyog‘ochlar qoldirilmagan. Stolbalar ko‘cha tomonda o‘rnatilgan. Bu yerda yashovchi aholi esa yillar davomida yerlarni o‘zlashtirib, hatto simyog‘ochlarni ham hovli ichiga kiritib olgan. Aslida biz ham bu ishlarni boshlashdan avval barcha hujjatlarni ko‘tartirib, aholi qonuniy hujjat deyotgan qog‘ozlar haqiqatn ham qonuniyligini tekshirtirib ko‘rishimiz kerak ekan. Ana shunda bu kabi muammolar bo‘lmasmidi”, — deydi hokim.
Xonadonida simyog‘och bo‘lgan Mustafa Utepov jurnalist bilan suhbatida hokimning bu gapiga javoban haqiqatan ham simyog‘och dastlab hovli tashqarisidagi ko‘chada bo‘lganini, ammo keyinchalik suv truba o‘tkazilgani sababli ichkariga olinib, hovli ichida qolib ketganini aytmoqda.
“Bu stolba men maktabda o‘qib yurgan paytimda narigi betga qurilgandi. Haqiqatan ham ko‘chada edi. Keyinchalik mingtalik truba qo‘yishgan paytda bu stolba bizning hovliga kirib qolgan. Biz yerlarni o‘zlashtirib olmaganmiz”, — deydi Mustafa Utepov.
Sergeli tumani hokimi Elbek Shukurov metro yo‘lagi qurilishida aholiga noqulaylik tug‘ilayotganini, ammo bu ishlar vaqtinchalik ekanini, yerusti metrosining qurilishi nafaqat Sergeli tumanida yashovchilar, toshkentliklar uchun ham naqadar ahamiyatli ekanini aytmoqda.
“Tan olish kerak, qurilish bo‘layotgan joyda chang-to‘zon, noqulaylik bo‘ladi. Bu qurilish faqat bu mahallada emas, shu yo‘nalishdagi barcha odamlar uchun noqulaylik tug‘dirmoqda. Buni bilamiz. Lekin bu qurilish davlat ahamiyatiga ega, tarixiy qurilish bo‘lmoqda. Bu bitgach, millionlab aholi bundan foydalanadi. Yana bir narsani to‘g‘ri tushunish kerakki, davlatning puli bu shu xalqning puli. Men hokim sifatida ishonib topshirilgan pulni tiyin-tiyinigacha to‘g‘ri ishlatishga masʼulman. Shu sabab buzilmagan uylar uchun kompensatsiya to‘lab berolmayman. Bu noqonuniy va buning javobgarligi bor”, — deydi Elbek Shukurov.
Hokimning qo‘shimcha qilishicha, hududda yerusti metro qurilishi bois 200 ga yaqin xonadon va tadbirkorlik subyektlari buzilgan va bular uchun kompensatsiya to‘lovlari to‘liq to‘lab berilgan.
Shu mahallada yashovchi Sayyora Yerimbetovaning aytishicha, u aholi sifatida huquqini talab qilib, bo‘layotgan voqealarni tasvirga olgani uchun IIB xodimlarining qarshiligiga, kuch ishlatishiga duch kelganini aytmoqda. 
“Metro yonida yashash aholi uchun xavfli ekanini aytdim. Masʼullar esa metro tepadan o‘tsa, tagida yashashimizni, pastdan o‘tsa tepada yashashimiz kerakligini aytishdi. Uyimiz tagini kovlab tashlashdi. Bu holatni videoga olib, hokimga ko‘rsatmoqchi edim. Besh-olti nafar ichki ishlar xodimlari qo‘limni qayirib, meni olib ketmoqchiligini, syomka qilganim uchun qamashmoqchiligini aytdi”, — deydi u.
Sergeli tumani hokimining aytishicha, qurilish ishlari odamlarga zarar yetkazmasligi, metro yo‘laklari qurib bo‘lingach, odamlarning uyiga kirib-chiqishi uchun yo‘laklar qilinishi, avtomobil yo‘llari qurilishi aholiga bot-bot tushuntirilgan. Ammo shu 22 ta xonadonda yashovchi aholi vakillari buni to‘g‘ri tushunishni istamayapti.
“O‘zim ham, temiryo‘l korxonasi ham qurilish paytida aholi xonadonlariga zarar yetmasligini kafolatlab, bu haqda yozib berishga tayyorligimizni ham aytdik. Qolaversa, metro yo‘lagi mutaxassislar tomonidan puxta o‘ylab qilingan ish. Uning xavfsizligi, aholining uyiga yaqin bo‘lsa-da, hech qanday zarari tegmasligi kafolatlangan”, — deydi tuman hokimi.
Izoh (0)