Мия совуқни яхши кўради, бел эса иссиқни. Гарчи бу халқ мақоли бўлса-да, тиббий аҳамиятга эга. Бу ҳақда нейропсихолог олим Зарифбой Ибодуллаев “Дарё”га маълум қилди.
Олимнинг тушунтиришича, иссиқ кунларда инсон иложи борича соя-салқинда юриши ва суюқлик кўп ичиши лозим.
Буни кўпчилигимиз биламиз, лекин аксар ҳолларда бееътибор қолдирамиз. Агар инсон кунига қонни суюлтирувчи бир дона таблетка ичса-ю, белгиланган меъёрдаги сувни ичмаса, унинг фойдаси бўлмайди. Боиси кун давомида ичилган 2 литр сув битта қон суюлтирувчи таблетка кучини беради.
Иссиқ кунлари очиқ ҳавода бошяланг юрмаслик керак. Чунки иссиқ мияга урганида мияда қон қуюқлашади. Бош қанча ҳимояланган бўлса, у ерда микроклимит яратилади. Чакка соҳасида артериал қон томирлари ва майда капиллярларда қон қуюқлашиши камаяди, деди Зарифбой Ибодуллаев.
Унинг таъкидлашича, иссиқ кунларда қуйидаги жиҳатларга алоҳида эътибор бериш зарар:
- Соя-салқинда юриш;
- Суюқлик кўп ичиш;
- Мева ва сабзавотларни кўпроқ истеъмол қилиш;
- Хамир овқатлардан тийилиш.
ФВВ тавсияси
Қуёш уриши очиқ ҳавода тўғри тушадиган қуёш нурлари остида содир бўлади, лекин иссиқ таъсир қилгандан сўнг 6-8 соат ўтиб ҳам бошланиши мумкин. Жумладан:
- Иложи борича соат 10:00 дан 17:00 гача тик тушадиган қуёш нурлари остида бўлмаслик;
- Табиий матолардан (пахта, каноп) тайёрланган кийим кийиш;
- Енгил, ёрқин рангли бош кийим кийиш, кўзга қуёшдан ҳимояловчи кўзойнак тақиш;
- Сув ичиш режимига амал қилиш. Тартибсиз кўп миқдорда сув ичиш чанқоқни яхши босмайди, лекин юракни зўриқтиради. Яхшиси, аччиқроқ дамланган чой, квас, ҳар хил шарбатлар, минерал сув ичиш лозим;
- Қуёшдан ҳимоя қилувчи кремлардан фойдаланиш;
- Қуёшда бўлиб қайтгандан сўнг, душ қабул қилиш ёки ҳўл сочиқ билан артиниш;
- Оч қоринга ёки овқат егандан сўнг дарҳол қуёш остида бўлмаслик.
Қуёш ёки иссиқ урганда биринчи тиббий ёрдам
Биринчи тиббий ёрдамни тўғри кўрсатиш инсон ҳаётини сақлаб қолиши мумкин. Асосийси, киши ўзини йўқотмасдан, ҳаммасини тўғри ва тез бажариш зарур. Аввало, беморни салқин жойга ўтказиш, чалқанча ётқизиш, бошини салгина кўтариб қўйиш, кийимларини ечиш, бутунлай тинч муҳит яратиш ва тоза ҳаво келишини таъминлаш лозим.
Агар бемор ҳушида бўлса, аччиқ чой ёки совуқ сув ичириш, (яхшиси, 0,5 литр сувга 0,5 чой қошиқда туз қўшиш) керак. Шунингдек, бошини совуқ сув билан ҳўллаш ёки бошига нам сочиқ қўйиш мақсадга мувофиқ.
Шу билан бирга, оғир ҳолатларда беморни ҳўлланган чойшаб билан ўраб қўйиш ёки устидан совуқ сув қуйиб туриш мумкин, лекин эҳтиёт бўлиш керак (тана ҳарорати 30 градусдан тушиб кетмаслиги керак). Агар иложи бўлса, қон томирлари кўп бўлган қўлтиқ ости, чов ва тизза орқасига муз ёки совуқ сув тўлдирилган баклажка қўйиш лозим.
Қуёш ёки иссиқ урган беморларни яқин ўртадаги даволаш муассасасига олиб бориш зарур. Оғир ҳолларда эса зудлик билан тез ёрдам бригадасини чақириш керак.
Изоҳ (0)