Ўзбекистонда 27 июнь куни кутилаётган биоиқлимий шароит прогнози маълум қилинди. Унга кўра, бир қанча ҳудудлар аҳолиси иссиқлик стрессларини қабул қилиши кутилмоқда.
Иқлимшунос Эркин Абдулаҳатов Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти таҳлилига таяниб, Ўзбекистонда 27 июнь куни соат 16:00 да кутилаётган биоиқлимий шароит прогнозини эълон қилди. Иқлимшуноснинг ёзишича, яхлит шаклга эга паст босимли атмосфера соҳаси иссиқлик тўлқинини (эҳтимолий термик депрессия жараёни) келтириб чиқармоқда.
Ишончли иқлим моделларининг ҳаво ҳамда шудринг нуқтаси ҳарорати (ҳисоб-китоблар асосида нисбий намлик келиб чиқувчи об-ҳаво параметри) прогноз маълумотларидан фойдаланиб, прогноз картаси тузилди. Картада келтирилишича, эҳтимолий термал тушкунлик (термик депрессия) жараёнида 27 июнь соат 16:00 да Сирдарё вилояти, Тошкент вилояти жануби, Жиззах ва Сурхондарё вилоятлари асосий қисми, водий вилояти маркази, Қўқон шаҳри атрофи ҳамда Хоразм вилоятининг Туямўйин сув омбори атрофидагилар юқори иссиқлик (6-зона) стрессларини (қизил рангли ҳудудлар) қабул қилади. Бу шароитда кишилар очиқ офтоб остида ҳаракатланиши тавсия этилмайди. Эртага республиканинг катта қисмида “иссиқ” (тўқ сариқ) биоқлимий шароитлар (5-зона) кузатилиб, бу каби ҳудудлардаги аҳоли очиқ офтоб тиғи остида бош кийим, оқ ва сариқ рангли матолардаги кийимларни кийишлари, кўп сув истеъмол қилишлари тавсия этилади, деб ёзади иқлимшунос.
“Ўзгидромет”нинг келаётган бир сутка учун тақдим этган прогнозларида ҳам жанубий вилоятларда ҳаво ҳарорати +44 даража, пойтахтда +41 даража, Тошкент, Самарқанд, Жиззах, Сирдарё вилоятларида +42 даража ҳамда Фарғона водийсида ҳам +41 даражагача етиши маълум қилинган.
Эркин Абдулаҳатовнинг ёзишича, оқ ва сариқ рангли пахтали кийимлар қуёш нури таъсирини инсон танасига энг кам таъсир ўтказувчи матолар ҳисобланади. Жазирама ёз ойлари учун энг мақбул ранг оқ ва сариқ рангли кийимлардир. Қора, тўқ яшил ва тўқ кўк рангли футболкаларни юқори фаолликдаги қуёш тиғи остида кийиш тавсия этилмайди.
Маълумот учун, термик депрессия (термал тушкунлик) ёзги синоптик жараён бўлиб, Марказий Осиёнинг жануби-шарқида паст босимли ҳудуднинг пайдо бўлиши ва қуруқ-жазирама иссиқ об-ҳаво билан тавсифланади. Термал тушкунлик даврида Марказий Осиё текислик ҳудудларида ҳаво ҳарорати 44–46 даражага, баъзи ҳолларда +48 даражагача етиши мумкин. Термик депрессиянинг давомийлиги 2–3 суткадан 5–7 суткагача, баъзи йилларда эса 1,5–2 ҳафтагача давом этади. Сўнгги пайтларда мазкур синоптик жараён кузатилган даврда минтақа мамлакатларида қишлоқ хўжалиги, иқтисодиёт тармоқлари ҳамда энергетик тизимда кучли зўриқишлар кузатилмоқда.
Дунёда иқлим ўзгариши ҳудудларда ўртача йиллик ҳаво ҳароратининг юқори кўтарилиб борилиши билан бирга мавсумларда қисқа муддатли иссиқлик ва совуқлик стрессларини (аномалиялар) келтириб чиқармоқда. Натижада дунё аҳолиси ўртасида иссиқлик ва совуқлик стрессларидан таъсирланиш орқали ўлимлар сони ҳам ортмоқда.
“-Кўпчилик фақат ҳаво ҳароратининг ўзгаришигина инсон саломатлигига тўғридан тўғри таъсир этади, деган нотўғри тўхтамга келади. Аслида ташқи муҳитда ҳаво ҳарорати билан бир қаторда бир нечта об-ҳаво параметрлари (ҳаво нисбий намлиги, шамол тезлиги, қуёш радиацияси ва бошқалар) инсоннинг физиологик ҳолатига таъсир этиб, ундаги кундалик иш самарадорлигини тўғридан тўғри ўзгартиради. Бунда инсон физиологияси яъни танасига таъсир этувчи ташқи муҳит ҳолатини юқорида келтириб ўтилган жуда ҳам кўплаб об-ҳаво параметрларини инобатга олувчи биометеорологик индекслар ёрдамида аниқланган биоиқлимий шароитлар орқали аниқлик киритилади, дея маълум қилган Гидрометеорология илмий-тадқиқот институти.
Қайд этилишича, биометеорология амалий метеорологиянинг кўп сонли соҳаларидан бири ҳисобланади. Унинг асосий предмети об-ҳаво шароитларининг инсон физиологик ҳолатига таъсирини ўрганишдан иборат. Ўз навбатида биометеорологиянинг тармоғи ҳисобланган биоиқлимшунослик иқлимнинг инсон организмига таъсирини тадқиқ этади.
Аввалроқ Ўзбекистонда жорий йилнинг июль ва август ойи бошларида ноодатий (аномал) иссиқлик даврлари кузатилиши мумкинлиги хабар қилинганди.
Изоҳ (0)