Нима учун ҳомиладор аёлларга фолий кислотасини ичиш тавсия этилади?

Ҳомиладорлик  бу нафақат қувончли, балки аёл организми учун катта масъулият юклайдиган даврдир. Бу босқичда она ва бола саломатлигини таъминлаш учун организм кўплаб муҳим моддаларни талаб қилади. Айниқса, фолий кислотасининг ўрни алоҳида.

Фолий кислотаси нима?

Фолий кислотаси — бу B9 витаминининг сунъий (синтетик) шакли бўлиб, инсон саломатлиги, айниқса ҳомиладор аёллар учун жуда муҳим ҳисобланади. У организмга соғлом қизил қон таначалари, шунингдек, мия, тери, соч ва тирноқ ҳужайраларини ишлаб чиқаришда ёрдам беради. Организм фолий кислотасини ўзи ишлаб чиқара олмайди.

Уни овқат орқали ёки махсус препаратлар билан қабул қилиш мумкин. Бунинг учун рационга қуйидагиларни киритиш керак:

• кўкатлар;
• карамдошлар оиласига мансуб сабзавотларнинг бари;
• дуккаклилар;
• цитрус мевалар;
• банан;
• қовун;
• қулупнай;
• ёнғоқлар;
• тухум;
• жигар ва бошқалар.

Дорихоналарда фолий кислотаси дори ёки қўшимча (БФҚ) шаклида сотилади.

Нима учун ҳомиладор аёллар фолий кислотаси ичиши муҳим?

Агар ҳомиладорлик режалаштирилмаган бўлса, аёл ҳомиладорлигини билиши биланоқ, шифокор дарҳол фолий кислотасини ичишни тавсия қилади. Буни камида 12-ҳафтагача давом эттириш керак. Аммо идеал ҳолатда фолий кислотасини ҳомиладорликдан 2–3 ой олдин ичишни бошлаш керак.

B9 витаминини қабул қилиш ҳомилада нерв системасидаги нуқсонларнинг олдини олишга ёрдам беради. Айнан шу модда асосида бош мия ва орқа мия шаклланади. Ушбу факт олимлар томонидан 1965 йилда аниқлаган, 1990 йилда фолий кислотасининг фойдаси илмий жиҳатдан тасдиқланган.

Нерв тизими нуқсонлари ҳомиладорликнинг дастлабки 28 кунида юзага келади, уларга қуйидагилар киради:

• Умуртқа поғонасидаги ёриқ (спина бифида) — ҳомиладорликнинг эрта ривожланиш даврида умуртқа поғонаси ҳамда орқа мия атрофидаги мембраналарнинг тўлиқ ёпилмаган туғма нуқсони.

• Аненцефалия — асаб тизимининг кам учрайдиган туғма нуқсони бўлиб, бола бош миясининг олд қисми ёки тўлиқ қисми йўқ ҳолда дунёга келади. Бундай болаларнинг 75 фоизи ўлик туғилади, қолганлари эса бир неча соат ёки кун ичида вафот этади.

• Энцефалоцеле — жуда кам учрайдиган ҳолат бўлиб, мия тўқималари бошдаги тешиклар (бўйин, пешона ёки энса соҳаси) орқали ташқарига чиқади. Бундай ҳолат жарроҳлик орқали яхшиланади, лекин бола кейинчалик мияда суюқлик тўпланиши, ақлий ривожланишдаги кечикиш, кўриш билан боғлиқ муаммолар ёки тутқаноқдан азият чекиши мумкин.

Бу нуқсонлар скрининг текшируви вақтида аниқланиши мумкин, лекин улар тузатилмайди. Шунинг учун аёл ҳомиладорликдан аввал ва кейин етарлича фолий кислотаси қабул қилиши жуда муҳим.

Ҳомиладор аёллар ва фарзанд режалаштираётганлар фолий кислотасини қанча ичиши керак?

Ушбу витаминни озиқ-овқатдан етарли миқдорда олиш мушкул. Шунинг учун мувозанатли овқатланишни фолий кислотаси дорилари билан тўлдириш керак. Шифокорлар ҳомиладорликдан аввал ва ҳомиладорлик даврида кунига 400 микрограмм (0,4 мг) B9 витамини ичишни тавсия қилишади. Бу фикр етакчи тиббий ташкилотлар — АҚШ Акушер ва гинекологлар коллежи, Британия Миллий соғлиқни сақлаш хизмати ва АҚШ Касалликларни назорат қилиш ва профилактика марказлари томонидан келтирилган.

Агар аёл илгари нерв тизими нуқсони билан туғилган фарзанд кўрган бўлса, шифокор кунлик дозани 4–5 миллиграммгача оширишни ва уни ҳомиладорликдан камида 3 ой олдин ичишни тавсия қилади. Шифокор белгилаган дозага амал қилиш жуда муҳим. Ҳаддан ташқари юқори дозалар қуйидаги ножўя таъсирларга олиб келиши мумкин:

• кўнгил айниши;
• иштаҳанинг йўқолиши;
• қориннинг дам бўлиши;
• қоринда оғриқ;
• оғизда аччиқ таъм;
• диққатни жамлашда муаммо;
• уйқусизлик;
• кайфият ўзгаришлари.

Шунингдек, фолий кислотасига аллергия қўзғаши мумкин. Бундай ҳолатлар кам учрайди, аммо агар сизда илгари бирор реакция кузатилса, бу ҳақда шифокорга айтиш лозим.

Дорихонадан фолий кислотаси харид қилаётганда, бу дори воситаси ёки БФҚ эканига эътибор беринг. Ҳомиладорликда бундай қўшимчаларни олиш тавсия этилмайди. Чунки уларнинг таркиби камроқ назорат қилинади. Ҳомиладорликда фолий кислотасининг дори шаклидагисини танлаган маъқул.