Кўкатлар — табиатнинг энг бебаҳо неъматларидан бири бўлиб, улар нафақат таомларга бетакрор таъм бағишлайди, балки саломатлик учун ҳам жуда фойдалидир. Улар организмни муҳим витамин ва минераллар билан таъминлаб, иммунитетни мустаҳкамлаш, овқат ҳазм қилишни яхшилаш ва қувватни оширишга ёрдам беради. Қуйида кундалик рационга киритиш керак бўлган энг фойдали кўкатлар рўйхатини келтирамиз.
Петрушка (майданоз)
Исталган кўкат шишларни бартараф қилишда самара бериши мумкин, лекин улар орасида фойдалилик жиҳатидан петрушка етакчилик қилади. У организмдан ортиқча суюқликни чиқариб, шишларнинг бартараф бўлишини тезлаштиради. Кўкат таркибида қимматбаҳо минераллар: фосфор, калий, магний, селен, темир ва рух бўлиб, ушбу фойдали элементлар гўзалликни сақлашга ёрдам беради. Петрушка ширинликларга бўлган қарамликни камайтиради. Унинг таркибида лимонга қараганда 4 баравар кўп C витамини мавжуд.
Кинза (кашнич)
Кинза нафақат таомларга ёқимли ҳид ва лаззат беради, балки соғлиқ учун ҳам жуда фойдали саналади. У ошқозон-ичак тракти фаолиятини яхшилаб, овқат ҳазм қилишни тезлаштиради, қориндаги шиш ва оғирлик ҳиссини камайтиради. Иштаҳани очишга ёрдам беради ва ошқозон кислоталилигини меъёрда ушлаб туради.
Кашнич юрак ва қон томир тизими учун ҳам фойдали бўлиб, қон босимини тартибга солишга, холестерин даражасини камайтиришга ва юрак хасталиклари хавфини олдини олишга ёрдам беради. Иммунитетни мустаҳкамлаб, шамоллаш ва инфекцияларга қарши курашишда қўлланади. Таркибидаги антиоксидантлар ҳужайраларни эркин радикаллардан ҳимоя қилади, бу эса қариш жараёнини секинлаштиришга хизмат қилади.
Укроп (шивит)
Укроп таркиби кальций, калий ва фосфорга бой бўлиб, у C витаминининг организмда ўзлашишига ёрдам берувчи биофлавоноидларга бой. У кўз, тери ва қон томирларининг соғлиғини яхшилайди, суякларни мустаҳкамлашга ёрдам беради. Шунингдек, укроп холестерин миқдорини камайтириши, қабзият ҳамда газ ҳосил бўлишининг олдини олиши билан машҳур.
Бироқ уни аллергияга мойил одамлар, ҳомиладор ва эмизикли аёллар ҳамда паст қон босимига эга инсонлар эҳтиёткорлик билан истеъмол қилиши керак.
Руккола
Руккола нафақат бой витамин ва минерал таркибга эга, балки аччиқ таъми билан ҳам ажралиб туради. У ўт қопидаги суюқликнинг яхши ишлаб чиқарилишига ёрдам беради. Аммо рукколанинг бу хусусияти ўт пуфагида тош ёки ичак яллиғланиш жараёнлари мавжуд бўлган кишилар учун хавфли бўлиши мумкин.
Руккола қон суюлтирувчи дориларнинг таъсирини камайтиради, шунинг учун бундай дори-дармонларни қабул қилаётган кишилар ушбу турдаги кўкатдан вақтинчалик воз кечгани маъқул.
Райҳон
Ушбу хушбўй ўсимлик шифобахш хусусиятларга тўла бўлгани учун хонаки доривор ўт деб аталади. Унинг таркибидаги танин кислотаси метаболизмни тезлаштиради, иммунитетни мустаҳкамлайди.
Райҳон К, P витамини ва бета-каротин миқдори бўйича энг бой кўкатлардан бўлиб, ундаги К витамини гўзаллик ва саломатликни сақлаш учун жуда муҳим бўлган кальций алмашинувида иштирок этади. P витамини кучли антиоксидант вазифасини бажаради ҳамда юрак-қон томир саломатлигини мўтадил сақлайди.
Мазкур ўсимлик сийдик ҳайдаш хусусиятга ҳам эга. Шунинг учун танадаги шишларни бартараф этишда райҳондан фойдаланиш мумкин. Бунда кундалик сув балансини таъминлашни унутмаслик лозим. Райҳон қуритилган ҳолатда, чойга солиб ёки янги узилган вақтида ҳам истеъмол қилинади.
Исмалоқ
Исмалоқ иммун тизимини мустаҳкамлайди, қон томирларининг ҳолатини яхшилайди, қон босимини барқарорлаштиради ва қондаги атероген липидларнинг таркибини камайтиради. Натижада юрак-қон томир тизимининг ҳолати яхшиланади.
Бироқ исмалоқни қалқонсимон безнинг ҳаддан ташқари фаоллиги (гипертиреоз), ошқозон ва ичак яраси бўлган кишилар эҳтиёткорлик билан истеъмол қилиши лозим. Шунингдек, исмалоқ таркибида кўп кислоталар мавжудлиги сабабли буйрак ва сийдик пуфаги муаммолари бўлган инсонлар учун хавфли бўлиши мумкин. Уни иссиқликда қайта ишлангандан кейин истеъмол қилиш тавсия этилади.
Отқулоқ
Отқулоқ кўкати иммунитетни мустаҳкамлаб, организмнинг инфекцияларга қарши курашиш қобилиятини оширади. Ошқозон-ичак фаолиятини яхшилашга ёрдам беради, овқат ҳазм қилиш жараёнини рағбатлантиради ва ичакларни тозалайди. Таркибидаги темир моддаси туфайли камқонликнинг олдини олишда фойдали бўлиб, қонни гемоглобин билан бойитади.
Селдерей
Февраль ойида етиштирилган селдерейнинг барги ва поясини кўплаб турдаги таомлар — смузи, салат, шўрва ва соус билан қўллаш мумкин. Селдерейни олимлар ёшартирувчи сабзавот деб аташади, чунки унинг баргларида қариш жараёнини секинлаштирувчи ва ўзига хос оқсил — коллагенни рағбатлантирувчи C витамини мавжуд.
Бундан ташқари, селдерей барча органларни тиклашда ҳақиқий ёрдамчидир. У жигар фаолиятини нормаллаштиради, семиришга йўл қўймайди ва юрак саломатлигини сақлашга ёрдам беради. Жигар билан боғлиқ касалликларнинг олдини олиш учун салатларга селдерей қўшиш, ундан турли шарбатлар тайёрлаш ёки газак сифатида истеъмол қилиш мумкин.
Салат барги
Салат барги А, C, К витаминларига бой бўлиб, иммунитетни мустаҳкамлаш, тери ва суяклар соғлиғини яхшилашга ёрдам беради. Шунингдек, таркибида фолий кислотаси, темир ва калий каби муҳим минераллар мавжуд бўлиб, улар қон айланиш тизимини қўллаб-қувватлайди. Ундаги А витамини ва бета-каротинга бойлиги сабабли кўзларнинг яхши кўриш қобилиятини сақлаб қолишга ёрдам беради ва кўзнинг турли касалликларидан ҳимоя қилади.
К витамини миқдори юқори бўлгани учун, қон суюлтирувчи дориларни истеъмол қилаётган кишилар салат баргини меъёрида истеъмол қилишлари лозим. Акс ҳолда, бу дориларнинг таъсирини камайтириши мумкин. Салат баргида оксалатлар мавжуд бўлиб, уларни ортиқча истеъмол қилиш буйрак тошлари ҳосил бўлишига сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун буйрак муаммолари бўлган кишилар уни ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилмасликлари керак.
Изоҳ (0)