Isroil Turkiya bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri qarama-qarshilikka tayyorlanishi lozim. Yahudiy davlatining Nagel qo‘mitasi tegishli hisobotini e’lon qildi. Bu haqda The Jerusalem Post xabar berdi.
Hukumat tomonidan tashkil etilgan qo‘mita Turkiyaning Usmonlilar davridagi ta’sirini tiklash ambitsiyalari Isroil bilan keskinlikni kuchaytirishi, ehtimol, mojaroga olib kelishi mumkinligidan xavotirda. Hisobotda Suriya fraksiyalari Turkiya bilan birgalikda Isroil xavfsizligiga yangi va kuchli tahdid tug‘dirishi mumkinligi ta’kidlangan.
Suriyadan kelib chiqayotgan tahdid Eron tahdididan ham xavfliroq narsaga aylanishi mumkin, deyiladi hisobotda.
Qo‘mitaning bahosi Turkiya prezidenti Rajab Toyib Erdo‘g‘onning mintaqadagi tobora qat’iy siyosati fonida e’lon qilindi. Ba’zi tahlilchilar buni Isroil manfaatlariga zid deb hisoblaydi.
Mojaroga tayyorgarlik uchun chaqiruv
Nagel qo‘mitasi 6-yanvar kuni bosh vazir Binyamin Netanyaxu, mudofaa vaziri Isroil Kats va moliya vaziri Bezalel Smotrichga paydo bo‘layotgan tahdidlarni bartaraf etish bo‘yicha kompleks strategiyani belgilab bergan holda o‘z tavsiyalarini taqdim etdi.
Qo‘mita tahdidlarni hal qilish uchun kelgusi 5 yil ichida mudofaa byudjetini yiliga 15 milliard shekelgacha oshirishni taklif qiladi.
Biz Yaqin Sharqda tub o‘zgarishlarga guvoh bo‘lmoqdamiz. Eron uzoq vaqtdan beri bizning eng katta tahdidimiz bo‘lib kelgan, ammo maydonga yangi kuchlar kirib kelmoqda va biz kutilmagan holatlarga tayyor bo‘lishimiz kerak. Ushbu hisobot bizga Isroil kelajagini ta’minlash uchun yo‘l xaritasini taqdim etadi, deydi Netanyaxu.
Harbiy salohiyatni mustahkamlash
Turkiya bilan ehtimoliy qarama-qarshilikka tayyorgarlik ko‘rish uchun qo‘mita quyidagi choralarni tavsiya qilgan:
◊ Ilg‘or qurollar: Isroilning uzoq masofaga zarba berish qobiliyatini kuchaytirish maqsadida qo‘shimcha F-15 qiruvchi samolyotlari, yonilg‘i quyuvchi samolyotlar, dronlar va sun’iy yo‘ldoshlarni xarid qilish.
◊ Havo hujumidan mudofaa tizimlari: Ko‘p qatlamli havo mudofaasini mustahkamlash, jumladan, “Temir gumbaz” (Iron Dome), David’s Sling, Arrow tizimlari va yangi ishga tushirilgan lazerga asoslangan “Temir nur” (Iron Beam) mudofaa tizimini takomillashtirish.
◊ Chegara xavfsizligi: Iordaniya vodiysi bo‘ylab mustahkam xavfsizlik devori qurish. Bu Iordaniya bilan potensial diplomatik oqibatlarga qaramasdan, Isroilning himoya strategiyasida jiddiy o‘zgarishni anglatadi.
♦ Turkiya va Isroil aloqalari
Noyabr oyida Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on yahudiy davlati bilan diplomatik aloqalar uzilganini e’lon qildi. Siyosatchi Anqara kelajakda Tel Aviv bilan hamkorlikni rivojlantirish uchun hech qanday qadam tashlamasligini qo‘shimcha qildi.
May oyi boshida Turkiya Savdo vazirligi Isroil bilan savdo-sotiqni to‘liq to‘xtatganini ma’lum qilgandi. Bungacha Anqara 54 ta kichik guruh tovarlari eksportini cheklagan.
Mart oyida Turkiya prezidenti G‘azodagi vaziyat haqida gapirgan, u Yaqin Sharqda sodir bo‘layotgan voqeani genotsid deb atagan. 2023-yil dekabr oyida esa Turkiya va Isroil yetakchilari bir-birini keskin tanqid qilgan. Erdo‘g‘on Netanyaxuni Gitlerga qiyoslagan, Isroil bosh vaziri bunga quyidagicha munosabat bildirgan.
“Kurdlarga qarshi genotsidni amalga oshirayotgan, qamoqqa olingan va o‘z boshqaruviga qarshi chiqqan jurnalistlar soni bo‘yicha jahon rekordini o‘rnatgan Erdo‘g‘onning bizga aql o‘rgatishga haqqi yo‘q”, degandi Netanyaxu.
Bungacha Turkiya prezidenti BMTni muomalaga layoqatsiz tashkilot deb atagan va uning tuzilmasini o‘zgartirishga chaqirgandi. 2023-yilning kuzida G‘azodagi voqealar tufayli Turkiya Isroildagi elchisini chaqirib olgan. 2024-yilning iyul oyi oxirida Erdo‘g‘on Turkiya bir paytlar Tog‘li Qorabog‘ va Liviyaga qanday kirgan bo‘lsa, Isroilga ham shunday kirishi mumkinligini aytgan.
Izoh (0)