• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12904.51
    • RUB161.99
    • EUR14575.64
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +19°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Dunyo

    Geosiyosiy tahlil: Eron va Turkiya munosabati, urushga hozirlanayotgan AQSH

    G‘azodagi mojaro tinchimasdan turib, AQSH Yaman xussiylari bilan uzoq muddatli urush rejasini ishlab chiqayotgani haqida xabarlar tarqaldi. Bundan tashqari, 24-yanvar kuni Eron Islom respublikasi prezidenti Ibrohim Raisi Turkiya rahbari Rajab Toyyib Erdo‘g‘on bilan uchrashdi.

    “Daryo” Yaqin Sharq mintaqasida yuz berayotgan so‘nggi geosiyosiy jarayonlarni siyosatshunos Ravshan G‘oziyev bilan tahlil qiladi.

    – Joriy yilning 24-yanvar kuni Eron prezidenti Ibrohim Raisi Turkiya rahbari Rajab Toyyib Erdo‘g‘on bilan uchrashdi. Ushbu uchrashuv 4-yanvar kuni bo‘lib o‘tishi kerak edi. Biroq 3-yanvar kuni Eronning Kermon viloyatida sodir bo‘lgan terakt oqibatida qoldirilgan edi. Raisi nima maqsadda Turkiyaga tashrif buyurdi?

    – Aslida, Eron prezidenti 2023-yilning dekabr oyida Turkiyaga borishi kerak edi. Ushbu tashrif 3 marotaba qoldirildi. Nima uchun tashrif ortga surib kelindi? Chunki har ikki davlat, yaʼni Turkiya va Eron Yaqin Sharq mintaqasidagi ayrim masalalarda turli qarashlarga ega. Mana shu qarashlarni aniqlashtirib olish uchun Eron rahbarining Turkiyaga tashrifi kechiktirildi.

    Yaqin Sharq mintaqasida eng yirik davlatlardan biri – Turkiya va Eron. Ikki mamlakat o‘rtasidagi siyosiy va iqtisodiy munosabatlar Yaqin Sharqdagi vaziyatga bevosita taʼsir o‘tkazadi. Ibrohim Raisining Turkiya prezidenti Erdo‘g‘on  uchrashishining asosiy 2 ta sababi mavjud. Birinchisi – iqtisodiy, ikkinchisi – siyosiy.

    Ibrohim Raisi va Rajab Toyyib Erdo‘g‘on
    Foto: edition.cnn.com

    Iqtisodiy jihatdan Eron Turkiya bilan savdo munosabatlarni rivojlantirishni istamoqda. 2012-yilda ikki mamlakat o‘rtasidagi savdo aylanmasi 22 milliard dollar bo‘lgan. Lekin bugungi kunda ushbu ko‘rsatkich 6 milliard dollarga tushib qolgan. Bunga asosiy omil – Eronga nisbatan joriy qilingan sanksiyalar. Kecha bo‘lib o‘tgan uchrashuvda Eron Turkiya bilan o‘zaro savdo aylanmasini 30 milliard dollarga oshirishga kelishib oldi va bu borada 10 ga yaqin shartnomalar imzolandi. Xususan, Turkiya prezidenti Erdo‘g‘on o‘zaro uchrashuvda “Turkiyaning Sharqqa chiqish eshigi – Eron bo‘lsa, Eronning G‘arbga chiqish eshigi bizmiz” dedi.

    Iqtisodiy munosabatlarda ikki davlatning pozitsiyasi bir xil bo‘lsa, lekin siyosiy masalalarda Turkiya va Eronning qarashlar turlicha. Uchrashuvda Erdo‘g‘on ham, Ibrohim Raisi ham “biz terrorizmga qarshi birgalikda kurashishimiz kerak” deb aytdi. Erdo‘g‘on  terrorchi deganda, asosan, Kurd ishchi partiyasi (PKK)ni nazarda tutdi. Bu partiyaning Suriyada faoliyat yurituvchi PYD va YPG qanotlari mavjud. Shuningdek, Eronda ham Kurd ishchi partiyasining PJAK qanoti faoliyat olib boradi. Nima uchun Erdo‘g‘on bularga qarshi kurashni taklif qilmoqda? Chunki so‘ngi vaqtlarda Iroq shimolida PKK partiyasining pozitsiyasi kuchayib bormoqda. Albatta, bu kelajakda Turkiyaga maʼlum xavflarni yuzaga keltirishi mumkin. Bundan tashqari, Iroqning Sulaymoniya shahrini Eron taʼsiri kuchli bo‘lgan talaboniylar qabilasi boshqaradi. Turkiya Eron orqali Iroqdagi PKK faoliyatini to‘xtatishga harakat qilmoqda.

    Eron uchun esa ISHID eng katta tahdid hisoblanadi. Eronning Kermon viloyatida amalga oshirilgan portlashlarni aynan ISHID o‘z bo‘yniga oldi. Erdo‘g‘on bilan uchrashuvda Ibrohim Raisi shunday dedi:

    “ISHIDni mintaqa tashqarisidan dastaklanuvchi terrorchi tashkilot va ISHID bo‘linishimizni kuchaytirmoqda. Shu boisdan Turkiya bilan hamkorlik mintaqada terrorchilik harakatlarini kuchayishining oldini oladi”.
    Eron va Turkiya rahbarlari o'rtasida imzolangan hujjatlar marosimi
    Foto: internethaber.com

    Bu yerda Eron prezidenti G‘arbni nazarda tutib gapirdi. Terrorizmga qarshi kurashda Turkiya va Eron pozitsiyalari o‘xshash. Sababi, Suriyadagi PKK harakatining taʼsirini cheklashdan Eron ham, Turkiya ham manfaatdor. Lekin Suriya masalasida ikki davlat siyosiy jihatdan kelisha olmaydi. Masalan, Turkiya prezident Bashar Asadga qarshi bo‘lgan “Ozod Suriya” tarafdorlarni qo‘llab-quvvatlaydi. Eron esa o‘zining shia guruhlari orqali Asadni dastaklaydi.

    Turkiya va Eron kelisha olmaydigan yana bir siyosiy masala – bu Zangazur yo‘lagi. Eron ushbu logistika koridor ishga tushishiga qarshilik qilmoqda. Chunki bu yo‘lak ishga tushsa, Erondan o‘tuvchi tranzit yo‘llarining mavqe tushib ketishi mumkin. Hozir Turkiya Eronni ko‘ndirishga urinmoqda.

    Ikki davlat rahbari Yaqin Sharqdagi voqealarni ham muhokama qildi. G‘azo masalasida Turkiya va Eronning o‘xshash va bir-biriga qarama-qarshi pozitsiyalari mavjud. Masalan, Eron Turkiya va boshqa musulmon davlatlarni Isroil bilan aloqalarni to‘xtatishga chaqirmoqda. Eron birinchi galda buni Turkiyadan so‘ramoqda. Chunki Turkiyaning Isroil bilan savdo munosabatlari tobora o‘sib bormoqda. Mana shundan kelib chiqib, Eron Turkiyaga Isroil bilan savdo aloqalarni to‘xtatishni so‘ramoqda. Buni Eron prezidenti Ibrohim Raisi Erdo‘g‘on bilan uchrashuvda bevosita aytib o‘tdi.

    Zangazur yo‘lagi
    Foto: “arnfoto.ru”

    – Al-Jazeera ning yozishicha, har ikki davlat rahbari “Yaqin Sharqda yuz berayotgan mojarolarga qoshlimasligi kerak”, degan qarorga kelishgan. Erdo‘g‘on va Raisi G‘azo mojarosi bo‘yicha nimalarni kelishib olgan bo‘lishi mumkin?

    – To‘g‘ri masalani ko‘tardingiz. Yaqin Sharqdagi mojaro ko‘lami kengayib ketishi Turkiya uchun ham, Eron uchun ham zararli. Shu boisdan ikki davlat G‘azodagi urush masshtabi kattalashishidan manfaatdor emas. Bir narsani aytishimiz kerak, Eron ham, Turkiya ham G‘azo masalasini harbiy yo‘l bilan hal etishni istamaydi.

    – Kun sayin Qizil dengizda vaziyat jiddiy tus olmoqda. Xussiylar “Al-Aqso uchburchagi” deb nomlangan rejani amalga oshirishi Turkiya va Eron manfaatlariga qanchalik to‘g‘ri keladi?

    “Al-Aqso uchburchagi”
    Foto: “podolyaka.ru”

    – Qizil dengizda xussiylar bilan ro‘y berayotgan voqealar mintaqadagi mojaro kuchayib borayotganini ko‘rsatadi. AQSH va Buyuk Britaniyaning Yaman xussiylariga avia zarba bergani mintaqa tobora inqiroz ko‘chasiga kirib borayotganini anglatadi. Bilamizki, xussiyalar mazhab jihatdan Eronga yaqin va aynan Eron tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. Xussiylar Yamanning Sana deb nomlangan shahrini egallab olgan. Ular juda kuchli jangari guruhlarga ega. 2015-yilda AQSH yordami bilan Saudiya Arabistoni, BAA va Quvayt birgalikda xussiyalarga qarshi harbiy harakat boshlagan edi. Biroq bu koalitsiya mag‘lub bo‘lgan.

    Hozir xussiylar Qizil dengizga kirish qismidagi bo‘g‘ozni nazorat qilmoqda va Isroil hamda G‘arb kemalariga zarbalar bermoqda. Xo‘sh, xussiyalar nima uchun shunday qilmoqda? Xussiylar G‘azodagi vaziyatdan foydalanib, Islom olamida o‘zlariga pozitiv imij yaratmoqchi. Bo‘g‘ozni to‘sib qo‘yilishi Eronga ham, Turkiyaga ham, Saudiyaga ham zarar. Chunki Eron va Turkiya kemalari shu yo‘ldan o‘tadi. Isroil bu siz ham yashashi mumkin. Lekin boshqa davlatlar katta zarar ko‘radi. Shuning uchun ham Jubutida ko‘plab mamlakatlarning harbiy bazasi bor.

    Ravshan G‘oziyev siyosatshunos
    Foto: “Daryo”

    – Maʼlumotlarga ko‘ra, Prezident J.Bayden AQShning Yaman xussiylari bilan uzoq muddatli urush rejasini ishlab chiqishni boshlagan. AQSH Yaman xussiyalariga qarshi katta harbiy operatsiya boshlashi mumkinmi?

    – Albatta mumkin. Balki bu Jo Baydenning saylov oldi kompaniyasi bilan bog‘liqdir. Lekin birinchi galda bu harbiy operatsiya AQSHning Yevropa va Yaqin Sharqdagi hamkorlariga ko‘proq kerak. Biroq bu harakat Yaqin Sharqda yana bir gumanitar inqirozni yuzaga keltiradi. 2015-yildagi harbiy operatsiyadan so‘ng Yaman dunyodagi eng qashshoq mamlakatlardan biriga aylanib qolgan edi.

    Suhbat davomida
    Foto: “Daryo”

    – Agar AQSH Yamanda harbiy operatsiya boshlasa, Turkiya va Eron nima qilishi mumkin?

    – Eron va Turkiya bu harbiy operatsiyani to‘xtatishga harakat qilishi mumkin. Lekin ikki davlat AQSHni to‘xtata olishiga mening ko‘zim yetmaydi. Turkiya ham, Eron ham bu yerda urush bo‘lishidan manfaatdor emas. Chunki Yamanda Eronning taʼsiri kuchli. AQSHning harbiy operatsiyasi Eronning taʼsirini zaiflashtirishi mumkin.

    Suhbatni jurnalist Sardor Ali olib bordi

    27.01.2024, 19:45   Izoh (0)   18223
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    #Eron#Turkiya

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Xalqaro sud G‘azoda genotsidning oldini olish uchun Isroilga chora ko‘rishni buyurdi (video)

    26.01.2024, 18:33

    AQSH Davlat departamenti Turkiyaga F-16 qiruvchilarini sotishni ma’qulladi

    27.01.2024, 09:57

    Yaman xusiylari Aden ko‘rfazida Britaniyaning neft tankeriga hujum uyushtirdi

    27.01.2024, 14:10
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Jamg‘armalar bilan qanday ishlash zarur: bank omonatlari, aksiyalar yoki investitsion paketlar? (davomi)


    Huawei Cloud TechWave Summit 2025: Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda muvaffaqiyatni oshirish uchun intellektuallikni tezlashtirish 


    ZTE korxonasi GSMA M360 Yevrosiyo forumida suniy intellekt raqamli iqtisodiyot rivojiga qo'shayotgan hissasi haqida ma’lumot berdi


    Centrum Air Istanbul va O‘zbekistonning uch shahri o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarni yo‘lga qo‘ymoqda


    Eng chuqur g‘or, eng baland ko‘prik va eng sirli maskan – Namanganga boramiz


    TBC Uzbekistan o‘zining sun’iy intellektga asoslangan yechimlari orqali samaradorlikni oshirib, o‘sish sur’atlarini tezlashtirmoqda 


    APEX BANK Toshkentda Bosh ofis va Markaziy sotuv ofisini ochdi


    Ilg‘or qurilish texnologiyalari asosida qad rostlayotgan Quyi Chotqol GES


    Oqtepa Lavashdan “Kulgili narxlar”: sevimli taomlar — har bir pozitsiya 10 mingdan 20 ming so‘mgacha bo‘lgan maxsus narxlarda


    Huawei O‘zbekistondagi “Tech Carnival”da Intellektual dunyo rivojini jadallashtirmoqda


    ANORBANK Xususiy sektorni rivojlantirish bo‘yicha Islom korporatsiyasi bilan 10 million AQSH dollariga teng kelishuv imzoladi


    Mobiuz IQAir havo sifati datchigini o‘rnatdi


    AKFA Medline University Hospital AHA rasmiy o‘quv markazi maqomini qo‘lga kiritdi


    Kapitalbank xodimlarining raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirmoqda 


    Tarmoqda bolalar xavfsizligi : Octobankdan maslahatlar

     

    Tavsiya etamiz

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10

    “Lend-Liz” yordami sovg‘a bo‘lmagan — Britaniya ikkinchi jahon urushida berilgan yordamni qanday qaytargan edi?

    19 may, 15:00

    “Yovuzlik imperiyasi zaminimizga hech qachon qaytmasligi uchun” — jamoatchilik o‘roq-bolg‘ali qizil bayroq va qora-olovrang lentani taqiqlashni so‘ramoqda

    13 may, 22:22

    Ular doim dunyoda eng yaxshilaridan bo‘lgan — pokistonlik harbiy uchuvchilar haqida

    12 may, 21:30
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Toshkentda daraxt bosib qolgan fuqaro vafot etdi

    O‘zbekiston | 24 may, 23:21

    Superliga. “Buxoro” mehmonda “So‘g‘diyona” bilan durang o‘ynadi

    Sport | 24 may, 23:08

    Toshkent va Andijondagi oshxona hamda xonadonda yong‘in sodir bo‘ldi (video)

    O‘zbekiston | 24 may, 22:40

    Namangan hokimi 100 yilligi nishonlanayotgan maktabdagi “So‘nggi qo‘ng‘iroq” tadbirida ishtirok etdi

    O‘zbekiston | 24 may, 22:00

    Quyoshdan himoyalovchi kremlardan foydalanishda tez-tez uchraydigan xatolik aniqlandi

    Layfstayl | 24 may, 21:40

    Samarqand 2025-yili Islom dunyosining madaniyat poytaxtiga aylanadi

    O‘zbekiston | 24 may, 21:25

    Superliga. “Neftchi” o‘z maydonida bir kishi kam bo‘lib qolgan “Sho‘rtan”ni tor-mor etdi

    Sport | 24 may, 21:21
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.