Соат 15:00 гача улгуринг: ҳамма нарсани ейишга рухсат берувчи парҳез ҳақида эшитганмисиз?

Парҳездаги чекловлар танани ўзини ҳимоя қилишга ундайди, чунки тақиқлар қанчалик кўп бўлса, уларни бузишга бўлган истак шунчалик кучаяди. Психологлар кичик нарсадан бошлашни тавсия этади: овқатланиш вақтини чеклаш. Сиз, албатта, кенг тарқалган “Кечки соат 6 дан кейин овқатланмаслик” қоидаси ҳақида эшитгансиз. Бу усулни синаб кўрганлар натижасини сезгач, соат 15:00 дан кейин овқатланмасликка қарор қилади. 

Соат 18 дан кейин овқатланмаслик: ҳаммаси биоритмларга боғлиқ

Парҳезда нафақат нима ейиш, балки қачон ейиш ҳам муҳим. Қадимги Хитой табиблари танани қуёш ҳаракатига мос равишда энергия билан тўлдиришини ҳисоблашган. Овқатланиш вақти ҳам шунга мос бўлиши керак

• Эрталаб соат 7-9 — ошқозон фаолияти вақти, кун давомидаги энг кўп миқдордаги овқатланиш пайти.
• Эрталаб 9-11 оралиғи — ошқозон ости бези ва талоқ фаоллашган вақт, оз миқдорда овқатланиш тавсия этилади.
• Соат 11 дан 13 гача — юрак ва бошқа аъзолар фаолияти вақти, ўртача миқдорда овқатланиш мумкин.
• Кечқурун 17-19 оралиғи — буйраклар фаоллашган вақт ва енгил кечки овқат истеъмол қилиш пайти.

18 дан кейин овқатланмасликнинг афзалликлари:

1. Фаолликнинг энг юқори даражаси (кўпчилик одамларда) соат 12-16 оралиғига тўғри келади. Бу вақтда ҳам жисмоний, ҳам ақлий тизимлар ишга тушади. Энг муҳим овқатланиш — нонуштадан олинган энергия сарфланади.
2. Кечқурун калорияларни чеклаш кун давомида тўйимли ва сифатли маҳсулотларни истеъмол қилиш одатини шакллантиришга ёрдам беради, бу эса кунлик калория миқдорини камайтиради.
3. Эрта кечки овқат тезроқ уйқуга кетишга ундайди, чунки эртароқ туриб нонушта қилишни истайсиз! Мақбул ҳолат — ўсиш ва ёғ эритиш гормони соматотропин ҳамда кайфият ва тўйинганлик гормони серотонин ишлаб чиқарилиши учун соат 22 да ётишдир. Вазн йўқотишда бу икки гормон жуда муҳим рол ўйнайди.

18 дан кейин овқатланмасликнинг камчиликлари:

Ҳар қандай парҳезнинг тарафдорлари ва қаршилари ҳам бўлади. Асосан, у ёки бу тизим уларга мос келмагани ёки натижа бермагани сабабли. Улар кутилган натижани кўрмайди, муваффақиятсизликка учрайди ёки ҳаммаси жуда мураккаб туюлади. 

• Кун давомидаги овқатланиш одатлари: кўп ва тўйиб овқатланиш, натижада ошқозон кенгайиб, узоқ вақт оралиғи ва очликка чидай олмайди. Ухлаш умуман имконсиз бўлиб қолади.
• Кечки фаоллик, бунда организм турмуш тарзи (иш, оилавий вазиятлар ва бошқалар) туфайли кеч вақтгача (ёки тун бўйи) тетик бўлади ва қувватга муҳтож бўлади.
• Соғлиқ ҳолатига кўра, масалан, қандли диабет ёки гипогликемияда овқатланиш лозим бўлган маълум вақт оралиқлар. Бундай ҳолатларда оралиқли оч қолиш фақат шифокор назорати остида амалга оширилиши лозим.

15:00 дан кейин овқатланмаслик одатини қандай шакллантириш мумкин?

“Соат 15 дан кейин овқатланмаслик” режими классик “Соат 18 гача” графигининг янада қатъийроқ кўриниши ҳисобланади. Парҳезшунослар аввалига “Соат 18 дан кейин овқатланмаслик” қоидасини синаб кўришни тавсия этади. Аммо энг муҳими — ҳар қандай ёндашувда организмни олдиндан тайёрлаш лозим.

— Калорияларни биринчи навбатда кечки овқат ҳисобига камайтиринг, у енгил, аммо тўйимли (оқсилли) бўлсин. Вақтни режали равишда узайтиринг - куннинг сўнгги овқатланишини ҳар куни 15:00 га етгунча ярим соатга кечиктиринг.

— Ўзингизга вақт беринг. Албатта, очликдан ҳушдан кетиш ёки тунда музлаткичга югуриш ҳақида гап кетмаяпти. Агар аҳволингиз назорат остида бўлса, қорин дастлабки кунлардагина озгина қулдираши мумкин.

— Ҳақиқий очликни ҳис қилишни ва бошқаришни ўрганинг. Кўпинча одамлар чиндан ҳам оч қолгани учун эмас, балки зерикканидан ёки кайфиятни кўтариш учун овқатланади. Ошқозонни тўлдириб, бир стакан тоза сув ичинг: бир неча дақиқадан сўнг овқат ёки ичимлик хоҳлаётганингиз аниқ бўлади.

— Васвасалардан халос бўлинг. Бу худди ўша ярим тунда музлатгичга югуриш масаласига тааллуқли.

— Ўзингизга узоқ муддатли мақсад қўйинг: доимо сифатли овқатланинг ва керакcиз озиқ-овқатлардан сақланишга ҳаракат қилинг. Психологлар исботлаганидек, кўйлакка сиғиш, дугонангизнинг тўйида яхши кўриниш ёки таътилда пляжда чиройли бўлиш истаги сизни дастлаб чеклаб қўяди. Сиз вақтинчалик натижага мослашяпсиз. Мақсадга эришганингиздан сўнг эса, ўз-ўзидан бўшашасиз. Ҳа, озган ҳолингиз ўзингизга ёқиши аниқ. Лекин мақсадга ҳам эришилади-ку! Чарчаган организм мукофот ва дам олишни талаб қилиб, янги мақсад қўйишни хоҳламайди.

Соат 15:00 дан кейин айрим маҳсулотларни ейиш мумкин

Куннинг соат 15:00 дан сўнг углеводларга бой маҳсулотларни истеъмол қилиш ман этилади:

• макарон, гуруч, бўтқалар;
• нон ва нон маҳсулотлари;
• картошка, сабзи, лавлаги;
• қандолат маҳсулотлари, мевалар, қуруқ мевалар, мураббо, асал.

Бу озиқ-овқатлардан олинган қувват уйқуга кетгунча сарфланишга улгурмай, ёғ шаклида танага ўтиради. Бундан ташқари, углеводлар организмдан суюқликнинг чиқиб кетишига тўсқинлик қилад. Шунингдек, ширин сут маҳсулотлари (запеканка, сут, творогли қуймоқ)дан ҳам воз кечган маъқул, чунки улар соматотропин гормонининг ишлаб чиқарилишига халақит беради.

Фастфуд, қовурилган таомлар, яримтайёр маҳсулотлар, колбаса, ширин ичимликлар ва бошқа зарарли озиқ-овқатлар тақиқланганини санаб ўтиришнинг ҳожати йўқ. Яхшиси, кечки овқатда табиий сут маҳсулотлари, сабзавотлар, балиқ, ёғсиз гўшт ёки тухумдан тайёрланган таомлар билан чекланинг.