Ижтимоий тармоқларда хабар ёзиш пайтида жумланинг охирига қанча эможилар қўясиз? Кўпми? Унда олимларнинг сиз учун ёмон янгиликлари бор.
Тадқиқотга кўра, эможиларни тез-тез ишлатиш шахсиятнинг баъзи руҳий бузилишларини кўрсатиши мумкин. Оклахома штати университети олимлари эможилар билан нарсиссизм ва ҳатто психопатия каби характер хусусиятлари ўртасида тўғридан-тўғри боғлиқликни аниқладилар. “Эможиларни ишлатиш бошқаларнинг идрокини манипуляция қилиш ва ўзи ҳақида ижобий таассурот яратиш стратегияси билан боғлиқ бўлиши мумкин”, деб ёзади улар.
Тадқиқотнинг бориши
Тадқиқотда эможиларни ишлатиш шахсият билан аниқроғи, “Қора учлик”, деб аталадиган учта исталмаган шахсият хусусиятлари билан қандай боғлиқлиги ўрганилди — психопатия, нарсиссизм ва макиавеллизм, яъни “ўз манфаатларини таъминлаш учун бошқаларни манипуляция қилишга тайёрлик”.
Тадқиқот учун олимлар 285 нафар бакалавриат талабасини — 140 эркак ва 145 нафар аёлни танлади, уларнинг ўртача ёши 20 га яқин эди.
Эможиларни ишлатиш бир неча усул билан баҳоланди. Иштирокчиларга 40 та кенг тарқалган эможиларни ишлатиш частотасини баҳолаш таклиф қилинди. Барча эможиларнинг 20 таси ижобий маънога эга эди (масалан, юраклар ва табассумли юзларни тасвирлайди), қолган 20 таси эса салбий маънога эга эди (ғамгин юзлар ва ғазабни акс эттириш).
Иштирокчиларга ҳар бир эможини беш балли шкала бўйича баҳолаш таклиф қилинди (1 — ҳеч қачондан, 5 — жуда тез-тезгача).
Иштирокчилар, шунингдек, эможиларни умумий ишлатиш ҳақида, масалан, уларни матнли хабарларни тузишда ва ижтимоий тармоқларда одамларнинг хабарларига жавоб беришда қанча кўп ишлатишини кўрсатувчи саволларга жавоб беришди.
Тадқиқот натижалари
Тадқиқотчилар эркакларда барча турдаги эможиларни тез-тез ишлатиш нарсиссизмнинг юқори даражаси билан боғлиқлигини аниқлади, бу эса ўзини ҳаддан ташқари юқори баҳолаш ҳисси сифатида белгиланади.
Шунингдек, эркакларда макиавеллизмнинг юқори даражаси ижобий ва салбий эможиларни, ижтимоий тармоқлардаги хабарларга жавобларда ва матнли хабарларда тез-тез ишлатиш билан боғлиқ эди.
Айни пайтда, аёлларда нарсиссизмнинг юқори даражаси ижобий ва салбий эможиларни, ижтимоий тармоқларда янги хабарларда ва хабарларга жавобда тез-тез ишлатиш билан боғлиқ эди.
Тадқиқотчилар шунингдек, баъзи эможиларни ишлатиш “Бешлик” шахсият хусусиятлари билан боғлиқлигини аниқлади: меҳрибонлик, виждонлилик, экстраверсия, невротизм ва очиқлик.
Эркакларда ҳам, аёлларда ҳам экстраверсиянинг юқори даражаси ижобий эможиларни тез-тез ишлатиш билан боғлиқ эди, фақат эркакларда экстраверсиянинг юқори даражаси матнли хабарларда эможиларни кўпроқ ишлатиш билан ажралиб турди.
Аёлларда очиқликнинг юқори даражаси ижтимоий тармоқларда янги хабарларда, уларга жавобларда ва матнли хабарларда эможиларни тез-тез ишлатиш билан боғлиқ эди.
Эркакларда эса невротизмнинг юқори даражаси салбий эможиларни ва ижтимоий тармоқлардаги хабарларга жавобларда уларни тез-тез ишлатиш билан боғлиқ эди.
Қизиқ томони шундаки, аёллар бешта тоифанинг ҳар бирида эможиларни эркакларга қараганда тез-тез ишлатишини айтишди: ижобий эможилар, салбий эможилар, ижтимоий тармоқларда янги хабарларда эможилар, ижтимоий тармоқлардаги хабарларга жавобларда эможилар ва матнли хабарларда эможилар. Тадқиқот муаллифлари таъкидлашича, кейинги тадқиқотлар фақат талабалар эмас, балки кенгроқ ва “умумийлаштирилган эможилар фойдаланувчилар гуруҳлари” ҳақида кўпроқ маълумот очиб бериши мумкин.
Эможиларнинг яширин маъноси
Эможилар жуда оғир ва кўпинча даҳшатли маъноларни англатиши мумкин, бу ҳақда Netflix’нинг “Ўсмирлар” сериали хабардорликни оширишга ёрдам берди. 2023 йилда Surrey полицияси ҳатто гиёҳванд моддалар савдосининг олдини олиш учун ота-оналарга сўнгги эможилар сленгига оид қўлланма чиқарди.
“Ушбу соҳада келажакдаги тадқиқотлар учун ҳар бир авлоднинг жинси кўрсатилган ҳолда, турли авлодлар эможиларни қандай тушунишини, кўришини ва ҳаётларида қандай ишлатишини билиш жуда муҳим”, деб хулоса қилади тадқиқотчилар ўз мақолаларида.
Изоҳ (0)