Турли мамлакатлар ошхоналаридаги хушбўй зираворлар орасида шундай бири борки, унинг нархи кўплаб қимматбаҳо металларникидан анча юқори туради. Бу — дунёдаги энг қиммат зиравор бўлган заъфарон. Унинг қадри нафақат ноёблиги, балки ишлаб чиқаришдаги машаққатли меҳнат, ўзига хос хусусиятлари ва бой тарихи билан ҳам белгиланади.
Заъфарон қандай тайёрланади?
Заъфарон нега бунчалик қимматлигининг 5 та асосий сабаби
Ошпазликда заъфарондан қандай фойдаланилади?
Ҳақиқий заъфарон қалбакисидан қандай фарқланади?
Заъфарон қандай тайёрланади?
Заъфарон зиравори (Crocus саtivus) йилига атиги бир неча ҳафта гуллайдиган бинафшаранг ўсимлик — заъфарон гулининг чангдонларидан олинади. Куз охирида фермерлар гуллар янги ва хушбўй эканида миллионлаб майда чангдонларни қўлда териб олишга улгуришлари керак.
Ҳар бир заъфарон гули атиги учта чангдон беради ва уларни ғунча очилгандан кейин бир неча соат ичида эҳтиёткорлик билан ажратиб олиш лозим. Шу билан бирга, гуллаш оммавий ва бир вақтнинг ўзида содир бўлади, бу эса далаларга юзлаб ишчиларни жалб этишни талаб қилади — заъфарон фақат қўлда йиғилади. 1 килограмм қуруқ заъфарон олиш учун тахминан 200 минг гул чангдонини териш керак. Бу заъфаронни дунёдаги энг меҳнат талаб қиладиган ва нозик зираворлардан бирига айлантиради: теришдан тортиб қуритишгача бўлган ҳар бир босқич максимал аниқлик, тажриба ва сабр-тоқат талаб этади.
Қуритиш йиғиб олиниши биланоқ, одатда паст олов устида ёки махсус қуритиш камераларида амалга оширилади — айнан шу босқичда унинг тўйинган ҳиди, ранги ва сақлаш муддати шаклланади.
Заъфарон нега бунчалик қимматлигининг 5 та асосий сабаби
- Қўлда териш. Гул чангдонларини йиғиш қўлда, тонг саҳарда, хушбўйлиги ва тузилишини сақлаш мақсадида амалга оширилади.
- Кам ҳосилдорлик. Бир гектар ердан атиги 1,5-2 килограмм зиравор олинади.
- Шароитга талабчанлик. Заъфарон ўсимлиги қуруқ иқлим, мўтадил қиш ва яхши қуритилган тупроқни талаб қилади.
- Сақлашга таъсирчанлик. Ёруғлик, намлик ва ҳарорат маҳсулот сифатини пасайтириши мумкин.
- Юқори талаб. Ошпазлик, фармацевтика, косметология ва халқ табобатида кенг қўлланилади.
Ошпазликда заъфарондан қандай фойдаланилади?
Заъфарондан тўғри фойдаланиш учун, аввало, унинг хушбўй ҳидини чиқариш муҳим: зиравор чангдонларини 10-15 дақиқа давомида илиқ сув, сут ёки шўрвага солиб қўйиш лозим — шунда эфир мойлари тўлиқ суюқликка ўтади. Тайёрланган дамламани таомга димлаш ёки пишириш жараёнида қўшиш керак, бироқ таом ҳидини сақлаб қолиш учун қайнатмаслик лозим.
Заъфарон гуруч, балиқ, денгиз маҳсулотлари ва пишириқлар билан ажойиб тарзда уйғунлашади. У Milano усулида тайёрланадиган ризотто, испан паэлласи, форс палови (тахчин), француз соуслар ва кремлари, ҳинд ширинликлари, ҳатто хушбўй чойлар ва сутли ичимликлар тайёрлашда ҳам ишлатилади.
Ҳақиқий заъфарон қалбакисидан қандай фарқланади?
- Ранги ва шакли. Асл заъфарон тўқ қизил рангдаги ингичка, эгилган чангдонлардан иборат бўлиб, асоси бир оз тўқ сариқ тусда бўлиши мумкин. Агар сариқ, оқ ёки текис чангдонлар учраб қолса, бу сохта маҳсулот бўлиши эҳтимоли юқори.
- Ҳиди. Асл заъфароннинг ўзига хос ҳиди бўлиб, унда асал, пичан ва енгил аччиқ иси сезилади. Сохта маҳсулотлар кўпинча ҳидсиз бўлади ёки бўёқ ҳидига эга бўлади.
- Таъми. Ҳақиқий заъфароннинг таъми нордон ва бир оз аччиқ. Агар тил учида татиб кўрганингизда ширин ёки бемаза туюлса, бу унинг асллигига шубҳа уйғотиши мумкин.
- Сувдаги хусусияти. Илиқ сувга бир нечта чангдонни ташланг. Асл заъфарон аста-секин ранг беради (10-20 дақиқа), бунда чангдонлар рангини йўқотмайди. Агар сув дарҳол бўялса-ю, чангдонлар оқариб қолса, бу сунъий бўёқлар ишлатилганлигини кўрсатади.
- Қоғозда синаш. Нам оқ салфеткага битта чангдонни қўйинг. Агар 5-10 дақиқадан сўнг атрофида ёрқин доғ пайдо бўлса, бу бўёқ эканлигини билдиради. Асл заъфарон атрофида эса аниқ чегарасиз енгил сариқ-олтин рангли гардиш ҳосил бўлади.
- Нархи ва қадоқланиши. Заъфарон арзон бўлмайди. Агар бир грамми 100 минг сўмдан арзон бўлса, бу эҳтиёткор бўлишингиз кераклигини англатади. Асл зиравор кўпинча ёруғлик ва намликдан ҳимояланган герметик шиша идишда ёки фолга қадоқда сотилади.
Изоҳ (0)