Futbol olamidagi eng mahshur individual sovrin shubhasiz “Oltin to‘p”dir. Bu sovrin esa ko‘pincha Messi va Ronaldu bilan assotsiatsiya qilinadi. Argentinalik yulduz faoliyati davomida 8 marta bu sovringa loyiq ko‘rilgan bo‘lsa, portugaliyalik afsona 5 marta “Oltin to‘p”ga ega chiqqan. Hozirda ularning biri Amerikada, ikkinchisi esa Saudiya Arabistonida faoliyatini olib bormoqda.
XXI asrda “Oltin to‘p”ni qo‘lga kiritgan yana qaysi futbolchilar faoliyati oxirida Yevropani tark etgan? Qaysi birlari esa Yevropada oxiriga qadar qolgan? 2024-yilgi “Oltin to‘p”ni qo‘lga kiritgan Rodri “Manchester Siti”da, 2018-yilgi sovrin sohibi Luka Modrich esa “Real”da to‘p surmoqda. Biz esa sanoqni Karim Benzemadan boshlaymiz.
Karim Benzema
Fransuz 2022-yilda “Oltin to‘p” sovrinini qo‘lga kiritgan. Ronaldu “Real”ni tark etgach, Benzema “soyadan chiqqan” va yetakchiga aylangan edi. Karim madridliklar bilan birga Chempionlar Ligasida zafar quchadi. Umumiy hisobda Benzema Yevropada deyarli 20 yil to‘p surgan. 2004-yilda “Lion”da faoliyatini boshlagan fransiyalik futbolchi 2009-yilda “qaymoqranglilar” safiga o‘tadi. 2023-yilga qadar “Real” sharafini himoya qilgan Karim shundan so‘ng Saudiyaning “Al-Ittihod” klubiga o‘tgan.
Benzema hozirda ham yuqori sport formasini ushlab turibdi va Jidda klubining muvaffaqiyatiga o‘z hissasini qo‘shmoqda.
Kaka
Braziliyalik futbolchi 2007-yilda yosh Ronaldu (2-o‘rinni egallagan) va Messini (3-o‘rinni egallagan) ortda qoldirib, “Oltin to‘p” sohibiga aylangan edi. O‘sha vaqtda Kaka 25 yoshda edi va “Milan”da to‘p surardi. Hujumkor yarim himoyachi “Milan” va “Real”da o‘ynab, Yevropada jami 11 ta mavsum o‘tkazgan.
Sovrinni qo‘lga kiritganidan 7 yil o‘tib, Kaka AQSHga yo‘l oldi — “Orlando Siti” bilan shartnoma imzoladi. Braziliyalik Amerika ligasining eng ko‘p maosh oluvchi futbolchisiga aylangan — yiliga 7,2 million dollar. 2015-yilga qadar “San-Paulu”da ijarada ham to‘p surdi.
“Orlando”dagi 3 mavsumi davomida Kaka 78 ta o‘yinda ishtirok etib, 25 ta gol va 19 ta golli uzatmani amalga oshirgan. Amerikada hech qanday sovrin qo‘lga kiritmagan bo‘lsa-da, bundan ko‘p ham qayg‘urmagan.
“Amerikada o‘ynashni juda xohlagandim. Dastlabki muzokaralar 2012-yilda, klub prezidenti Flaviu Avgustu bo‘lgan payt o‘tkazilgan edi. Keyin esa orzuimni amalga oshirdim”, — degan edi Kaka MLSga o‘tganda.
Fabio Kannavaro
Afsonaviy markaziy himoyachi ham faoliyatini Yevropada yakunlamagan. “Napoli”, “Parma”, “Inter”, “Yuventus” va “Real” kabi klublarda 18 mavsumini o‘tkazgan Fabio 2006-yilda Italiya terma jamoasi bilan Jahon Chempioni bo‘lgach “Oltin to‘p”ni ham qo‘lga kiritgan edi. O‘shanda Kannavaro 33 yoshda edi. Oradan 4 yil o‘tib, futbolchi o‘zi uchun Osiyoni kashf etishga qaror qiladi va BAAning “Al-Ahli” klubi taklifini qabul qiladi.
Kannavaro ushbu qarorini quyidagicha tushuntiradi:
“Bu pul masalasi emas, bu oilam farovonligi masalasi. BAA chempionati nisbatan sokinroq, senda ortiqcha bosim bo‘lmaydi. O‘ylaymanki, yillar davomida to‘plagan tajribam “Al-Ahli” yoshlarining katta natijalar ko‘rsatishiga yordam beradi”.
Fabioning shartnomasi 2 yilga mo‘ljallangan va maosh borasida rasmiy ma’lumot berilmagan. Norasmiy xabarlarga ko‘ra futbolchi yiliga 5 million yevro olgan. To‘g‘ri, jarohati sababli Kannavaro BAAda faqat bir mavsum to‘liq o‘ynay olgan. 16 ta o‘yinda maydonga tushgan. Shundan so‘ng butsalarini mixga ilgan.
Ronaldinyo
Braziliyalik afsungar 2005-yilda “Oltin to‘p”ni qo‘lga kiritgan. Ronaldinyo “Barselona”da mo‘jiza ko‘rsatganda 25 yoshda bo‘lgan. Uning Yevropadagi sarguzashtlari 9 yarim mavsumga cho‘zilgan: 2001-yil yozidan 2011-yil qishiga qadar hujumkor yarim himoyachi “PSJ”, “Barselona” va “Milan”da o‘ynagan.
Sovrin qo‘lga kiritganidan 5 yil o‘tib, Ronaldinyo Braziliyaga qaytgan, 2014-yilda esa Meksika jamoasiga o‘tgan. Jahon futboli yulduzi mahalliy “Keretaro” jamoasida to‘p surishni ma’qul topgan. 2 yillik shartnoma va yiliga 1,8 million yevro maoshga rozi bo‘lgan. Nima uchun aynan Meksikani tanlagani haqidagi savolga Ronaldinyo “Bu yerda sovrinlar yutishda davom etish uchun keldim”, deb javob bergan.
“Keretaro”dagi 29 ta o‘yini davomida braziliyalik 8 ta gol va 8 ta golli uzatmaga mualliflik qilgan. Sovrinlar esa yuta olmagan. Keyin Braziliyaga qisqa muddatga qaytib, faoliyatini yakunlagan.
Andrey Shevchenko
28 yoshli Shevchenko 2004-yilda “Milan” futbolchisi sifatida “Oltin to‘p”ni qo‘lga kiritgan. U bu sovrin uchun juda uzoq yo‘l bosgan va 2 marta (1999 va 2000-yillar) ovoz yig‘ishda 3-o‘rinni egallagan. Shunga qaramasdan Shevchenko bu sovrinni qo‘lga kiritgan. 2003/04-yilgi mavsum hujumchi uchun juda yorqin kechgan. Andrey “Milan” bilan birgalikda Italiya chempioni bo‘lgan va A Seriyada 32 o‘yinda 24 ta gol urgan.
Shevchenko “rossoneri” safida yana ikki mavsum o‘ynagan va keyin “Chelsi”ga o‘tgan. Angliyadagi faoliyati davomida bir marta “Milan”ga ijara asosida qaytgan. 2009-yilda esa o‘zining sobiq “Dinamo” Kiyev jamoasiga borgan. Shevchenko faoliyatining so‘nggi uch mavsumini Ukrainada o‘tkazgan.
2007-yilda Andreyda Amerikaga o‘tish varianti ham bo‘lgan. Hujumchi Sports Illustrated nashriga bergan intervyusida: “U yerda to‘p surgan bo‘lardim. AQSH futboli doimiy ravishda rivojlanib bormoqda, bu jarayonga o‘z hissamni qo‘shishni xohlayman. MLS yulduzlari terma jamoasiga qarshi o‘ynaganman va u yerdagi futbolchilarning tajribasi doim hayron qoldirgan”.
Biroq bu amalga oshmagan. Xabarlarga ko‘ra Shevchenko “Di-Si Yunayted”ning yiliga 5 million yevrolik taklifini noma’lum sabab bilan rad etgan.
Pavel Nedved
Nedved 30 yoshidan so‘ng “Oltin to‘p”ga ega chiqqan. 2003-yilda u allaqachon 31 yoshda bo‘lgan. O‘sha vaqtda Pavel “Yuventus”da ikki mavsumini o‘tkazgan. Ungacha esa “Latsio”da 5 yil o‘ynagan. Pavelning xorijdagi butun faoliyati Italiya bilan bog‘liq.
2002/03-yilgi mavsumda Nedved “Yuventus” bilan skudettoni qo‘lga kiritgan va chempionatda yilning eng yaxshi futbolchisi deb topilgan. Undan tashqari turinliklar Chempionlar Ligasi finaliga chiqqan hamda hal qiluvchi o‘yinda “Milan”ga yutqazib qo‘ygandi. Faoliyatidagi eng yaxshi mavsumini o‘tkazgan chexiyalik futbolchi Turinda qolgan va 6 yildan so‘ng butsalarini mixga ilgan.
Nega Nedved Amerika yoki Osiyoga yo‘l olmagan? Barchasi oilasi tufayli. Agent Mino Rayola (2022-yilda vafot etgan) shunday javob bergandi:
“Pavel borasida juda ko‘p qo‘ng‘iroqlar bo‘lgan, lekin u haqida so‘rash vaqtni behuda o‘tkazish ekanligini bilardim. Hech qanday pullar uning oilasidagi komfortini buzishga sabab bo‘la olmasdi. Bir marta Yaponiyadan taklif tushgandi. Ular taklif qilgan pulni hech kimga, hatto Zidanga ham taklif qilishmagan. Biroq Nedved farzandlari maktabini almashtirishini istamagan”.
Ronaldo
Braziliyalik afsona 2002-yilda faoliyatidagi ikkinchi “Oltin to‘p”ini qo‘lga kiritgan. O‘sha mavsumda Ronaldo Braziliya terma jamoasi bilan jahon chempioni bo‘lgan edi. O‘shanda futbolchi 26 yoshda bo‘lgan va faoliyatining yuqori cho‘qqisida “Inter”dan “Real”ga o‘tgandi. Ilk “Oltin to‘p”ini esa 1997-yilda “Barselona”dan “Inter”ga o‘tganda olgan.
Umumiy hisobda Ronaldo Yevropada 14 mavsum o‘ynagan — 2 mavsum “PSV”da, bir mavsum “Barselona”da, 5 mavsum “Inter”da, 4,5 mavsum “Real”da va bir yarim mavsum “Milan”da. 2008-yilda esa braziliyalik futbolchi klubsiz qoladi. Jarohatidan endi tiklangan futbolchi o‘z vataniga qaytishga qaror qiladi va “Korintians” bilan shartnoma imzolaydi.
Ronaldoning o‘zi faoliyati haqida:
“Arab mamlakatlaridan, AQSHdan takliflar bor edi. Biroq men “Milan”da qolishni afzal ko‘rgandim”.
Maykl Ouen
Angliyalik futbolchi 2001-yilda “Oltin to‘p” sohibiga aylangan. O‘shanda Maykl 22 yoshda bo‘lgan va “Liverpul”da to‘p surgan. Individual sovrin topshirilishadi oldingi mavsumda Ouen jamoasi bilan birgalikda UEFA Kubogi, UEFA Superkubogi, Angliya Kubogi, Liga Kubogi va Angliya Superkubogini qo‘lga kiritgan. Umuman olgan o‘sha mavsum hujumchi uchun sovrinlar yili bo‘lgan.
Ouenning butun faoliyati Yevropada kechgan. “Liverpul”dan “Real”ga o‘tgan va Ispaniyada bir yil o‘tkazgach, Angliyaga qaytib, “Nyukasl”, “Manchester Yunayted” va “Stok Siti” jamoalarida to‘p surgan. Hatto 2012-yilning yozida Maykl “Manchester”ni tark etib, klubsiz qolganida ham, boshqa mamlakatlardagi variantlarni izlamagan. Avstraliyadan hujumchi uchun ajoyib takliflar bo‘lgan.
“Men bilan shartnoma imzolashni istagan jamoalarga mening jarohatlarim doimiy muammo bo‘ladi”, — deya tan olgan Ouen. — Umuman, dunyoning barcha burchagidan menga qiziqishlar mavjud. Masalan, Germaniya, Ispaniya va Turkiyadan takliflar bor. Lekin men APLni tanlaganman”.
Izoh (0)