Toshkent shahrida to‘xtash qoidalarini buzgan haydovchilar 750 ming so‘m miqdorida jarimaga tortila boshladi. Bu esa litsenziya asosida yo‘lovchi va yuk tashish bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslarda qator savollar yuzaga kelishiga sabab bo‘ldi. “Daryo.uz” taksi faoliyati bilan shug‘ullanuvchi yurtdoshlarimiz bilan bog‘lanib, ularni o‘ylantirayotgan asosiy savollarni jamladi.
Jarimalar kutilmaganda kela boshlagan
13-noyabrdan Toshkent shahrida 3.27 hamda 3.28 yo‘l belgilari o‘rnatilgan hududlarda to‘xtagan haydovchilarga jarimalar kela boshlagani haqidagi xabarlarga ko‘zingiz tushgandir. Ijtimoiy tarmoqlar ayni mazmundagi foto hamda videolar bilan to‘lib-toshdi.
Poytaxtdagi yo‘l yuzida joylashgan masjid, yemakxona, bozorlar qarshisida to‘xtab turgan yoxud taqiqlovchi yo‘l chizig‘i yoki belgisi taʼsiridagi hududda avtomobilini qoldirgan haydovchilar jarimaga tortilgani haqida pochtadan xat olishgan yoki Road24 ilovasi orqali xabar topishgan.
Haydovchilar “Daryo” muxbiri bilan suhbatda garchi taqiqlovchi yo‘l belgilari taʼsir doirasidagi hudud bo‘lsa-da, mashinasini masjid, yemakxona, bozorlar qarshisida qoldirishgani uchun shu paytgacha javobgarlikka tortilishmaganini aytishmoqda.
Ularning so‘zlariga ko‘ra, jarimalar kutilmaganda kela boshlagan. IIV YHXXning ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarida yoxud boshqa axborot manbalarida qaysi sanadan 3.27 hamda 3.28 yo‘l belgilari taʼsiridagi joylarda qoldirilgan avtomobillarning haydovchilarga jarima qo‘llash boshlanishi haqida ogohlantirish berilmagan.
“To‘g‘ri, qoidani buzganmiz, buni tan olamiz. Lekin shu paytgacha mashinalarimizni o‘sha joyda qoldirganimizda jarimaga tortilmaganmiz. Agar falon sanadan qoidabuzarlarni javobgarlikka tortish boshlanadi deb ogohlantirishganida balki qoidani buzmaslik choralarini ko‘rgan bo‘larmidik.
Bozorlar, masjidlarning avtoturargohlari sig‘imi juda kichik. Majburligimizdan yo‘l chetida mashinalarimizni qoldiramiz. Agar mana shu muammo bartaraf etilsa, turargohlar pulli bo‘lgan taqdirda ham shu joyga mashinalarimizni qo‘yib ketardik. Bu katta miqdorda jarima to‘lagandan ko‘ra arzonga tushadi baribir”, deydi poytaxt masjidlarining yonida qoidani buzgani uchun jarimaga tortilgan haydovchilardan biri.
Yo‘lovchini tushirishga to‘xtagani uchun 750 ming so‘m jarima
Taqiqlovchi yo‘l belgilari taʼsiridagi joylarda mashinasini qoldirganlarni yoppasiga javobgarlikka tortish boshlangani litsenziya asosida yo‘lovchi va yuk tashish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslarda qator savollarni yuzaga keltirgan.
Jarimaga tortilganlar orasida 3.27 hamda 3.28 yo‘l belgilari taʼsiridagi joylarda onlayn agregator orqali taksi chaqirgan mijozlarni tushirish va mashinaga chiqarish uchun atigi bir, bir yarim daqiqa atrofida to‘xtab turgan haydovchilar ham bor.
“Yo‘lovchi tashish faoliyati bilan shug‘ullanish uchun litsenziyam bor. Soliq organida o‘zi-o‘zi band qilgan shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tganman, aks holda taksi agregatorlardan buyurtma ololmayman. Demoqchimanki, faoliyatim qonuniy. Faqat mashinamga yo‘nalishsiz taksilar uchun ko‘zda tutilgan yagona tanish belgilari o‘rnatilmagan. Shuningdek, bir vaqtning o‘zida bir nechta taksi agregatoridan buyurtmalar olib ishlaganim uchun avtomobilimga ulardan hech birining brendi yopishtirmaganman.
Menga jarima yozilgan kuni ham taksi agregatorining ilovasida belgilangan joyga borib mijozni olaman va ko‘rsatilgan manzilga eltib qo‘yaman. Jarimaga tortilgan kunim ham mijoz ilovada belgilangan nuqtaga borib, uni biroz kutib turdim. Taxminan bir yarim daqiqacha turib, mijoz chiqqach, joyimdan qo‘zg‘aldim. Jarima qog‘ozida ham 62 soniya turganimdan”, deya voqea qanday ro‘y berganini hikoya qiladi Abdulfattoh ismli taksichi.
Uning aytishicha, holat yuzasidan Toshkent shahar IIBB YHXBga shaxsan borib, masʼullarga uchrashgan. Vaziyatni tushuntirib, jarimani bekor qildirish imkoni bor-yo‘qligi bilan qiziqqan.
“U yerga borganimning foydasi bo‘lmadi, ochig‘i. Litsenziyam borligi, faoliyatim qonuniyligini tushuntirib berdim. Men bilan suhbatlashgan masʼul xodim faqatgina mijozni olish uchun to‘xtashim mumkinligi, lekin 3.27 yo‘l belgisi taʼsiridagi joyda mijozni kutib tura olmasligimni aytdi.
Bundan tashqari, jarimaga tortilmaslik uchun faqat litsenziya olganimning o‘zi kifoya qilmas ekan. Litsenziya bilan bir qatorda mashinasining tepasiga to‘q sariq rangli fonarga “TAXI” tanish belgisi o‘rnatilgan, avtomobilining yon eshiklarida shaxmat tartibida joylashtirilgan qora kvadratlardan iborat bo‘lgan kompozitsiya va “T” harflari bo‘lgan kirakashlargina to‘xtash taqiqlangan joyda to‘xtab mijozni kutgani uchun jarimaga tortilmas ekan.
Shunda ham to‘xtash qoidalarini buzgan haydovchilar javobgarlikka tortilmasligi kafolatlanmagan ekan. Poytaxt IIBB YHXB masʼulining taʼkidlashicha, litsenziya va taniqlilik belgilariga ega kirakashlar jarimaga tortilgan taqdirda uni faqatgina sud orqali bekor qilish mumkin ekan”, deydi suhbatdoshimiz.
Taksilar 10 daqiqagacha to‘xtab turishi mumkin emasmi(di)?
Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 12-apreldagi 172-son qarori bilan tasdiqlangan Yo‘l harakati qoidalariga ko‘ra, transport vositasi harakatini 10 daqiqagacha bo‘lgan muddatga to‘xtatish (harakatsiz holatga keltirish)ga – to‘xtash, transport vositasiga yo‘lovchilarni chiqarish yoki tushirish, yuk ortish yoki tushirish bilan bog‘liq bo‘lmagan hollarda harakatni 10 daqiqadan ko‘proq vaqtga atayin to‘xtatishga – to‘xtab turish deb taʼrif berilgan.
Biroq “Daryo”ga murojaat qilgan kirakashlar yo‘lovchilarni tushirish yoki mashinaga chiqarish jarayoni ikki daqiqaga ham bormagan holatlarda ham ularga nisbatan jarima yozilganini aytishmoqda.
“Gohida belgilangan joyga borganimizda mijozni 3 daqiqa davomida bepul kutishga majburmiz. Shu vaqt ichida chiqmasa pulli kutishga o‘tiladi. Ba’zan bu jarayon 5-10 daqiqadan juda kam holatlarda bo‘lsa-da yarim soat, bir soatgacha cho‘zilishi mumkin. Agar kameralar shaqillatib jarima yozishda davom etadigan bo‘lsa, kirakashlikni yig‘ishtirib boshqa ish qidirishimizga to‘g‘ri keladi.
Aslida masalaning yechimi bor. Hammamiz bugungi kunda litsenziya asosida faoliyat yuritamiz. Aks holda taksi agregatori buyurtma bermay qo‘yadi. Litsenziya olish uchun OneID tizimidan foydalanamiz. Ko‘pchiligimiz litsenziyani Yagona darcha orqali olganmiz. Demoqchi bo‘lganim, barcha maʼlumotlarimiz raqamlashtirilgan.
Bugungi kunda davlat tashkilotlarining aholiga xizmat ko‘rsatuvchi platformalari ham OneID tizimi bilan integratsiya qilinganini hisobga olsak, jarimalarni saralovchi xodimlar birrov bazadan litsenziyamiz bor-yo‘qligini tekshirsa olam-guliston. Litsenziya bo‘lmasa jarimaga tortishsa bu boshqa gap. Ham soliq to‘lab, ham maʼlum bir mablag‘ evaziga litsenziya sotib olganimizdan keyin ham jarima to‘lab yurishimiz g‘irt mantiqsizlik-ku”, deydi To‘lqin Nazarov.
Muammoning yana bir yechimi
“Daryo” bilan suhbatda yengil avtomobilda yo‘lovchi tashish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslar muammoning yechimi sifatida yana bir taklifni bildirishdi.
“Bugungi kunda ishlab turgan taksi agregatorlariga tegishli ilovalardan foydalanuvchi yurtdoshlarimiz 3.27 hamda 3.28 yo‘l belgilari taʼsiridagi joylarga taksi chaqirishlari mumkin. Buning oqibati esa otning kallasiday jarima bilan tugayapti. Ro‘zg‘orini tebratish uchun 5-6 so‘m topish ilinjida ko‘chaga chiqqan kirakashlar aksincha chiqimdor bo‘lib qolishyapti.
Aslida boshqa davlatlarda buning yechimi topilgan. Masalan, Rossiyada yo‘lovchilar taksi chaqirishda to‘xtashga ruxsat etilgan joylarni tanlashga majbur. Ilovada to‘xtash taqiqlangan hududni belgilash imkoni yo‘q, vaholanki bilmasdan shunday joyni belgilamoqchi bo‘lishsa, nuqta avtomat ravishda to‘xtash ruxsat etilgan joyga o‘zgarib qoladi.
Bizda ham xuddi shu narsa joriy etilishi kerak. Agregatorlar faoliyatini nazorat qiluvchi idoralar haydovchilar manfaatini himoya qilib o‘z ilovalariga shu yangilik joriy qilishlarini talab qilishsa maqsadga muvofiq bo‘lardi. Qolaversa, ayni paytda yurtimizda eng ommabop bo‘lgan taksi agregatori aynan Rossiyaniki va ularda bu tajriba begona emas”, deydi Farhod Aliyev.
Boshqa qoidabuzarliklar uchun jarimalar
O‘zbekistonlik haydovchilar nafaqat to‘xtash va to‘xtab turish qoidalarini buzganligi, balki o‘tgan haftadan eʼtiboran xavfsizlik kamarini taqmay harakatlangani, maktab va bog‘chalar joylashgan hududlardan soatiga 30 kilometrdan yuqori tezlikda mashina boshqargani uchun ham jarimaga tortila boshlagan.
Ilgari ayni turdagi qoidabuzarliklarni qayd qiluvchi kameralar o‘rnatilgani xabar berilgan bo‘lsa-da, ular qachondan ishga tushishi aytilmagandi. Shunday ekan, barcha haydovchilarni bundan buyon yo‘l harakati qoidalariga qatʼiy rioya etishga chorlab qolamiz.
Shuning barobarida “Daryo” nashri kirakashlarni qiynayotgan, yuqorida batafsil ochib berilgan muammoga oqilona yechim topilishi, davlatga belgilangan tartibda soliq va boshqa yig‘imlarni to‘lagan holda qonuniy faoliyat yuritayotgan taksi haydovchilari haqligini isbotlash uchun sudma-sud sarson bo‘lib yurishining oldi olinishi, jarimalarni saralovchi xodimlarning ozgina eʼtiborli bo‘lishi orqali masalani ijobiy hal qilish tarafdori ekanini bildiradi. Tahririyat rasmiy izohlar va qarshi fikrlar uchun hamisha ochiq.
Izoh (0)