O‘rta yoshdagi ayollar o‘zlarining go‘zalligini saqlash va salomatligini tiklash uchun turli biologik faol qo‘shimchalarni qabul qilishi bugungi kunda urfga aylanib bormoqda. Dorixonalardagi tokchalar esa turli narx va tarkibga ega qo‘shimchalar va polivitaminlarga to‘la. Ammo mo‘jizalarni va’da beradigan bunday vositalar haqiqatda foydalimi?
Ginekolog-endokrinolog Yekaterina Volkova ogohlantiradi: har qanday vitamin va qo‘shimchalarni qabul qilishdan avval, albatta, shifokor bilan maslahatlashish lozim. Quyida 40 yoshdan oshgan ayollar uchun iste’mol qilish mumkin bo‘lmagan vitaminlar haqida so‘z boradi.
Ko‘proq vitamin — yanada sog‘lom organizm degani emas
Vitaminlar turli ko‘rinishda ishlab chiqariladi: ba’zilari profilaktik vositalar sifatida qo‘llansa, boshqalari faol moddalarni o‘z ichiga oladi. Ayrim turdagi kapsulalar va tabletkalar ma’lum moddaga bo‘lgan kunlik ehtiyojning 200-300% ni o‘z ichiga oladi. Agar bunday vitaminlar tartibli va kerakli dozalarda qabul qilinmasa, o‘sha moddaning tanada ortiqcha yig‘ilib qolishi kuzatiladi. Bu esa xavfli holatdir.
Ortiqcha dozasi xavfli bo‘lgan vitaminlar
E vitamini. Uning kundalik dozasi 1000 mg dan oshsa, qon ketish, gipertoniya, jinsiy gormonlar va qalqonsimon bez gormonlar ishlab chiqarishning kamayishi kuzatiladi.
C vitamini. Bir qarashda zararsiz ko‘rinadigan askorbin kislotasi buyrakda toshi bor bemorlar uchun xavfli bo‘lib, boshqa buyrak kasalliklariga moyil bo‘lgan insonlarga zarar yetkazishi mumkin. Shifokorlar kuniga 50 mg dan ortiq askorbin kislotasini ichishni tavsiya etmaydi. Bir martalik davolanish kursi va bir oydan oshmasligi lozim.
A vitamini. Chekuvchilar bu vitaminni qabul qilishda ayniqsa ehtiyot bo‘lishlari kerak. Retinol bilan birgalikda sigaretalar o‘pka saratonining rivojlanish xavfini oshirishi mumkin.
Temir. Temir tanqisligi keng tarqalgan muammo, biroq organizmda yallig‘lanish jarayoni mavjud bo‘lsa, temirning foydasi tegmaydi.
Kalsiy. Bu foydali mineral D vitamini bilan birgalikda yaxshi so‘riladi. Kalsiyning ortiqcha dozasi esa asab tizimiga zarar yetkazadi.
Omega-3. Ortiqcha omega-3 qonning ivish darajasini kamaytiradi va anemiyaga olib keladi.
Birgalikda qabul qilish mumkin bo‘lmagan vitaminlar
Qo‘shimchalarni to‘g‘ri tartib va dozada qabul qilishni boshlashdan avval quyidagi birga ichish mumkin bo‘lmagan vitaminlar va dori-darmonlarni ko‘rib chiqishni tavsiya etamiz:
- omega va antikoagulyantning katta dozalari qon ketishiga olib keladi;
- K vitamini va qonni suyultiruvchi dorilar mumkin emas;
- C vitamini va mis, B1, B12 vitaminlari birgalikda yaxshi so‘rilmaydi;
- E vitamini bilan magniy, sink, mis kabi moddalar chiqishmaydi;
- temir moddasi bilan sink, magniy, xrom, kalsiy, E va B12 vitaminlari to‘g‘ri kelmaydi;
- ruh moddasi bilan foliy kislotasini birga ichish mumkin emas.
Multivitaminlar umrni uzaytirmaydi
AQSh Milliy Sog‘liqni saqlash instituti (NIH) olimlari uchta yirik tadqiqot o‘tkazdi. Unda 390 mingdan ortiq sog‘lom bo‘lgan katta yoshli insonlar ishtirok etdi. Tadqiqot yigirma yil davom etdi. Kuzatuvda multivitaminlarni qabul qilishning hayot davomiyligiga ta’siri tahlil qilindi.
Eksperiment ishtirokchilari uch guruhga: polivitaminlarni qabul qilmaganlar, vaqti-vaqti bilan qabul qilganlar va har kuni qabul qiladiganlarga bo‘lindi.
Natijalarga ko‘ra, har kuni multivitaminlarni qabul qilish hayotni uzaytira olmasligi aniqlandi. Vitaminlar saraton, yurak kasalligi yoki aterosklerozdan himoya qilmaydi. Aksincha, polivitaminlarni qabul qilganlar orasida o‘lim ko‘rsatkichi biroz yuqori bo‘ladi. Olimlar so‘zlariga ko‘ra, aholisi uzoq umr ko‘radigan hududlarda insonlar ko‘proq sabzavot, meva va dukkakli ekinlarni iste’mol qiladilar.
Izoh (0)