Ko‘pchilik yoz kelishi bilan hayoti tubdan o‘zgarishiga chin dildan ishonadi, ammo kutganidek bo‘lmasligidan hafsalasi pir bo‘ladi. To‘satdan ochiq havodagi festivallarga qatnashish, ko‘ngilochar tadbirlarga borish yoki shunchaki plyaj dam olishining go‘zalliklaridan zavqlanish qandaydir imkonsiz va hatto mutlaqo istalmayotgani ma’lum bo‘ladi.
Buning ustiga, birdan g‘azab, sog‘inch va umidsizlik xurujlari bostirib keladi. Nahotki yozgi depressiya haqiqatan ham mavjud bo‘lsa?
Yozgi depressiya nima uchun paydo bo‘ladi?
Mashhur qo‘shiqchi Lana del Rey kuylagan yozgi g‘amginlik yoki “summertime sadness”ning mantiqiy izohi mavjud. Yozda ko‘pchilik ko‘ngil ochishni va quvonishni xohlamaydi, aksincha, qorong‘i burchakka berkinish, shovqin-surondan yashirinish va xafa bo‘lib o‘tirish ko‘proq yoqadi.
Yozgi melanxoliyaning asosiy sababi asossiz umidlardir. Aynan shu faslda odamlar dam olish, ko‘ngil ochish va faqat ijobiy kayfiyatga katta umid bog‘laydi, so‘ngra jazirama kunlar yoqmay, hafsalasi pir bo‘ladi. Buning sababi shundaki, ichki ruhiy holat doim ham tashqaridagi ob-havoga bog‘liq bo‘lavermaydi.
Shunday qilib, ichki ziddiyat yuzaga keladi: biz ko‘ngil ochishni, yengillik va ijobiylikni istaymiz, ammo baribir ishga borishga (ta’til davridan tashqari) va kundalik vazifalarni bajarishga majbur bo‘lamiz. Shu sababli go‘yo yoz bizni “aldadi”, umidimizni puchga chiqardi, deb tushkunlikka tushamiz.
Kuchli g‘azab va norozilik paydo bo‘lishining yana bir sababi qo‘yilgan maqsadlarning amalga oshmasligi bilan bog‘liq. Yozda ko‘pchilik sport bilan shug‘ullanishni, suzish havzasiga borishni, ozishni, tashqi ko‘rinishini o‘zgartirishni o‘zlariga va’da berishadi, ammo bu rejalar ayrim hollarda amalga oshadi. Bu salbiy his-tuyg‘ularni keltirib chiqaradi va, ayniqsa, boshqalarning ijtimoiy tarmoqlardagi chiroyli va hamma narsaga ulguradigan ko‘rinishlariga nisbatan xafa qiladi.
Atrofdagilar bilan o‘zini doimiy solishtirish o‘ziga bo‘lgan ishonchning pasayishiga va salbiy hissiyotlarning to‘planishiga olib keladi.
Uchinchidan, quyosh nuri va yorug‘lik yetishmasligi inson organizmiga qanchalik salbiy ta’sir ko‘rsatsa, quyoshning haddan ziyod ko‘pligi va jazirama issiqlik ham shunchalik salbiy oqibatlarga sabab bo‘ladi. Natijada odamlar o‘zlarini yanada holdan toygan va charchagan his qiladi.
Va nihoyat, ko‘pchilik yozni eng yuqori ijtimoiy faollik davri deb bilgani uchun kech yotadi va to‘satdan safarlarga chiqadi. Bu esa charchoqqa va mavjud resurslarning haddan tashqari sarflanishiga olib keladi. Voqealar juda ko‘p bo‘lgani sababli quvonch va yangilik hissi tez o‘tib ketib, o‘rnini sokin g‘amginlik egallaydi.
Natijada yozgi tushkunlik g‘alati yoki g‘ayrioddiy tuyulmaydi, lekin qishki tushkunlikdan farqli ravishda boshqacha namoyon bo‘ladi. Yilning sovuq faslida ko‘proq uxlab, kamroq harakatlanayotgan bo‘lsak, issiq faslda kamroq ovqatlanamiz va kamroq uxlaymiz.
Yozgi tushkunlikni qanday yengish mumkin?
Agar yoz o‘tib ketayotganini his qilsangiz-u, hali quvonch va baxt tuyg‘ulari paydo bo‘lmagan bo‘lsa, kechirayotgan holingiz uchun o‘zingizni ayblamang. Bunday yondashuv vaziyatni aslo yaxshilamaydi. Sabrli va o‘zingizga e’tiborli bo‘ling, paydo bo‘lgan kayfiyatni asta-sekin yengib boring.
1. Kun tartibingizni o‘zgartiring
Aynan yozda hamma narsaga ulgurmoqchi bo‘lsak-da, haddan tashqari voqealarga boy kun tartibidan va juda kech uyquga yotishdan voz keching. “Hammaga o‘xshab ko‘ngil ochish” uchun ortiqcha faollik oxir-oqibat charchoq, holdan toyish va loqaydlikka olib keladi.
2. Jismoniy faoliyat bilan shug‘ullaning
Yozgi mavsumda eng yaxshi sport turi — bu basseynda suzish. U nafaqat vaqtincha jazirama issiqdan qutqaradi, balki qaddi-qomat va kayfiyatni yaxshilashga yordam beradi. Faqat jismoniy faollikni oshirib yubormang va toliqib qolmaslik uchun haftaning har kuni turli faoliyat turlarini birlashtirishga urinmang.
3. Qiziqarli mashg‘ulot toping
Atrofdagi omillarga qaramay, sizni bo‘shashtiruvchi va kayfiyatingizni ko‘taruvchi narsalarni izlashga e’tibor qarating. Bu har qanday narsa bo‘lishi mumkin — munchoq yasashdan tortib kitob o‘qishgacha, yoga yoki bog‘dagi landshaft dizaynigacha. Asosiysi, tanlagan mashg‘ulotingiz quvonch keltirsin.
4. Taqqoslashlardan voz keching
O‘zingizni sayohatchi do‘stlaringiz yoki ko‘ngilochar qo‘shnilaringiz bilan haqiqiy hayotda ham, internetda ham taqqoslamaslikka harakat qiling. Bunday xatti-harakatlar ko‘pincha yomon kayfiyatga sabab bo‘ladi. Fikrlaringizni foydali narsalar bilan band qiling va shunda xafa bo‘lish uchun kamroq vaqtingiz qoladi.
Esda tutingki, siz umumiy kayfiyatga ergashishingiz va o‘zingizni jamiyat tomonidan qabul qilingan andozalarga moslashingiz shart emas. Ko‘pincha, yilning qaysi fasli bo‘lishidan qat’i nazar, biz nimanidir qilishimiz kerak-u, ammo qila olmasligimiz tufayli paydo bo‘ladigan ichki aybdorlik hissi depressiyaga olib keladi.
Izoh (0)