Tailand bosh vaziri Prayut Chan-Ocha hamda Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi Muhammad ibn Salmon ikki davlat o‘rtasidagi diplomatik munosabatlarni qayta boshlash va ikki mamlakat poytaxtlariga elchilar tayinlashni kelishib oldi. Bu haqda ular o‘rtasidagi uchrashuvning qo‘shma bayonotida ma’lum qilingan.
Kelishuvga Tailand bosh vazirining Ar-Riyodga qilgan safari davomida erishilgan. Safar 25–26-yanvar kunlari bo‘lib o‘tgan va 30 yildan oshiq vaqt davomida ikki mamlakat o‘rtasida kuzatilgan birinchi rasmiy tashrif hisoblanadi. Ikki davlat vakillarining bayonotida qirolliklar o‘rtasida do‘stlik aloqalarini o‘rnatish, Tailand hamda Saudiya Arabistoni aloqalarining yangi sahifasini ochishga kelishib olingani qayd etilgan.
Ar-Riyod va Bangkok o‘rtasidagi munosabatlar tailandlik xizmatkor Krinangkray Texamongning shahzoda Feysal saroyida xizmat qilib, yakunda ish beruvchini tunab ketgani sabab yomonlasha boshlagan. 1989-yilda u saroyda deyarli 30 kilogramm og‘irlikdagi umumiy qiymati 20 million dollarni tashkil qiladigan qimmatbaho toshlar, zargarlik buyumlarini o‘g‘irlab ketgan. Texamong buyumlarning bir qismini maxsus yelimlangan lenta bilan tanasiga yopishtirib chiqqan, qolgan yarmini esa tozalash vositalariga, xususan, changyutgich qopchasiga yashirgan va ularni Tailandga jo‘natib yuborgan.
Tailand hukumati Texamongni u qimmatbaho buyumlarni sotishi bilan qo‘lga tushirgan. Unga yetti yil qamoq jazosi berishgan, lekin keyinchalik aybiga iqror bo‘lganidan so‘ng muddat ikki yil-u yetti oygacha qisqargan. Texamong ozodlikka chiqqanidan keyin budda rohibi bo‘lishga qaror qildi.
Tailand politsiyasining tergovi davomida qimmatbaho buyumlarning ma’lum qismi Saudiya Arabistoniga qaytarildi, biroq qirollik ularning ko‘pchiligi soxta ekanligini bildirgan. Saudiya rasmiylari o‘g‘irlangan buyumlar orasida 50 qirot og‘irlikdagi olmos bo‘lganini ta’kidlagan, biroq brilliant baribir topilmadi. Ushbu brilliant sabab mazkur ish tarixda “moviy olmos ishi” ta’rifini olgan.
O‘g‘rilikdan bir yil o‘tgach, aniqrog‘i 1990-yil fevralda Bangkokda ikki nafar saudiyalik diplomat o‘ldirilgan. Bir necha haftadan keyin Saudiya Arabistoni Qirolligi oilasiga aloqador tadbirkor Muhammad al-Ruvayli o‘g‘irlab ketildi. U Tailand poytaxtiga qimmatbaho buyumlar tergovida ishtirok etish uchun kelgandi. Uning daragi chiqmagach, Saudiya Arabistoni Ruvayliy ham Tailandda o‘ldirib ketilgan deb hisobladi. Ushbu voqealardan keyin Saudiya Arabistoni Tailand bilan diplomatik munosabatlar darajasini tushirdi.
1994-yilda Ar-Riyodning tashqi ishlar bo‘yicha ishonchli vakili bo‘lib ishlagan Muhammad Said Xo‘ja Tailand politsiyasini ochiqdan ochiq saudiyalik diplomatlar va qimmatbaho buyumlar yuzasidan surishtiruv ishlarini olib borish uchun Bangkokka kelgan biznesmenni o‘ldirganlikda aybladi. Shu yilning o‘zida Texamongdan qimmatbaho buyumlar xarid qilgan, ularni qalbakisiga almashtirib qo‘ygan tilla va zargarlik buyumlari savdosi bilan shug‘ullanuvchi biznesmen Santi Sitxanakan hamda uning rafiqasi ham o‘ldirib ketilgan.
Sitxanakan va uning oila a’zolarining o‘ldirilishi yuzasidan politsiya general-leytenanti Chalor Kerdtes sud qilingan. Unga 2006-yilda yana bir sud hukmi o‘qilib, u qimmatbaho buyumlarni o‘zlashtirganlikda ham aybdor deb topilgan. Sobiq politsiya amaldori 20 yildan buyon qamoqda saqlanmoqda. Biroq saudiyalik diplomatlar va biznesmen o‘limi yuzasidan hech kim sud qilinmagan.
Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi bilan uchrashuvda Tailand bosh vaziri ikki mamlakat o‘rtasidagi munosabatlarga sovuqchilik tushirgan va 1989–1990-yillarda sodir bo‘lgan hodisalardan afsusda ekanligini ta’kidlagan. U Tailand hukumati qotilliklar hamda qimmatbaho buyumlarning o‘g‘irlanganligi yuzasidan tergov uchun Tailand hukumati tomonidan barcha zarur chora-tadbirlar amalga oshirilishi haqida va’da bergan.
Mavzuga doir:
Izoh (0)